Tek umut ABD ile yapılacak olan STA

Taylan BÜYÜKŞAHİN

İSTANBUL - Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın bugün başlayacak olan Amerika Birleşik Devletleri temasları, siyasi ve ekonomik önemli gündem maddeleri taşıyor. Suriye ve Ortadoğu'daki gelişmelerin ağırlık konusu olacağı görüşmelerde, ABD ile Avrupa Birliği arasında imzalanması planlanan serbest ticaret anlaşması (STA), Türkiye'nin ana ekonomi gündemi olarak masaya yatırılacak.

Türkiye ile Avrupa Birliği arasında 1996 yılında imzalanan Gümrük Birliği Anlaşması uyarınca, AB'nin STA yaptığı üçüncü ülkelerde Türkiye devre dışı kalıyor. Bu üçüncü ülkeler AB ile imzaladıkları anlaşmayla Türkiye'ye gümrüksüz mal satabilirken, Türkiye ihracat yaptığında bu haktan yararlanamıyor. Türkiye özellikle AB'nin son dönem STA yaptığı Meksika, Cezayir ve Güney Afrika'da bu sıkıntıyı fazlasıyla yaşıyor. Türkiye'nin tüm taleplerine rağmen bu 3 ülke Türkiye ile STA imzalamaya yanaşmıyor. Doğal olarak da bu ülkelerle olan dış ticaret açığı günden güne artıyor.

Sorun, 18 yıldır devam ediyor

Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan geçtiğimiz haftalarda yaptığı açıklamada, Gümrük Birliği Anlaşması ile yaşanan kayıplara değinerek şunları söyledi: "Dönemin hükümeti o zaman tarihi bir hata yaptı. AB ile Türkiye Gümrük Birliği Anlaşması çerçevesinde AB'nin üçüncü ülkelerle yapacağı anlaşmalara Türkiye'nin taraf olmaması gibi bir durum sergiledi. Bunun günahını 18 yıldır çekiyoruz. Serbest ticaret anlaşmalarında, eğer anlaşma yaptığı ülke isterse Türkiye ile bu anlaşmayı, müzakereyi yapıyor. Bunun çok somut ve olumsuz örneklerini yaşıyoruz. 3 ülke hala ülkemizle serbest ticaret anlaşmasının müzakere kelimesini dahi dillerine almıyor."

Türkiye, bu 3 ülkeyle yaşadığı benzer sorunu, AB ile STA imzalamayı planlayan ABD ile de yaşamak istemiyor. Bu nedenle Başbakan Erdoğan'ın ABD'ye gerçekleştirdiği seyahat büyük önem taşıyor.
Kalabalık bir iş insanı heyetiyle Amerika'ya giden Başbakan Erdoğan'ın, ABD ile karşılıklı bir STA konusunda görüşmeler yapması bekleniyor.

Silikon Vadisi'ne gidilecek

Başbakan Erdoğan'ın Washington ziyareti, Obama ile Oval Ofis'te görüşme, ortak basın toplantısı ve özel akşam yemeği gibi unsurları içermesi dolayısıyla ABD'de devlet protokollerine göre en üst düzeyde ağırlama olacak. Washington ve Beyaz Saray'da askeri törenle karşılanacak olan Erdoğan, Beyaz Saray'da Obama ile yapacağı resmi görüşmelerin yanı sıra San Fransisco'da Silikon Vadisi'ni ziyaret edecek,Amerika İslam ve Türk Toplumu temsilcileriyle görüşecek, Brookings Enstitüsü'nde konuşacak.

Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı
MEHMET BÜYÜKEKŞİ: AB ile sorun çözülmeli

[PAGE]

Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı
MEHMET BÜYÜKEKŞİ: AB ile sorun çözülmeli

"Türkiye'nin bu gelişmelerin dışında kalmasını istemiyoruz. Eş zamanlı olarak Türkiye ile ABD arasında da STA olmasını istiyoruz. ABD-AB arasındaki anlaşmanın sonucu üzerine etki analizi yaptırıyoruz. ABD ile ticarette binde 3 pay alıyoruz. Dünyanın en büyük ekonomisiyle bu oran oldukça az. Bu STA konusunda ise bizim önerimiz, ABD'den bağımsız olarak çözüme ulaşmak. AB içine düşmüş olduğu ekonomik sıkıntılardan kurtulabilmek için dünyanın pek çok ülkesiyle STA yapmak istiyor. Sadece ABD yok. Bu nedenle olumsuz etkileniriz. Türkiye, AB'nin yaptığı STA'ların içinde yer almalı."

DEİK Türk-Meksika İş Konseyi Başkanı
ALBERT SAYDAM: Meksika benzeri sıkıntılar olabilir

"Meksika ile mevcut devam eden bir sıkıntı var. Birkaç yıl önce Meksika ile AB arasında imzalanan STA dahilinde Türkiye'ye herhangi bir gümrük vergisi ödemeden mal ihraç edebiliyorlar. Mütekabiliyet ne yazık ki söz konusu değil. Bizdeki Gümrük Birliği Anlaşması çerçevesinde biz AB'nin imza attığı anlaşmaları kabul ediyoruz. Şu anda konuşulan ABD ile AB arasındaki olumsuzluk, zaten Türkiye ile Meksika arasında mevcut. ABD ile bir STA imzalarsak, bildiğim kadarıyla ilk NAFTA görüşmesinde
devreye alınıp kabul edilmek durumunda. Korkum, Başbakan Erdoğan'ın ABD ziyaretinde siyasi konuların ağırlığı nedeniyle ekonomik konuların geri planda kalması. Elbette onlar da ele alınmalı ama ekonomik konular da konuşulmalı."

TUSKON Başkanı
RIZANUR MERAL: Avrupa ekonomisini canlandıracak proje

[PAGE]

TUSKON Başkanı
RIZANUR MERAL: Avrupa ekonomisini canlandıracak proje

"Bu ziyaretin iki boyutu var. Siyasi ve ekonomik. Siyasi olarak Ortadoğu ve Suriye ağırlıklı olacağını düşünüyorum. Ekonomik olarak da transanlantik işbirliği anlaşması olacaktır. Bu anlaşma dünya ekomisine katkıda bulunacak, Avrupa ekonomisini de canlandıracak bir projedir. Bu anlamda Türkiye için faydalı olacaktır. Amerika ile ticaret konusunda ise bizim için dezavantaj yaratacak bir boyutu da var. Bunu fırsata çevirmek için eş zamanlı olarak ABD ile STA yapmak gerekecektir. Bu anlamda çok önemsiyoruz bunu. Aksi takdirde Amerika ile olan dış ticaret açığımız daha da artacaktır. Meksika ve Kanada üzerinde ABD'nin ağırlığını  koymaya davet etmemiz gerekiyor. ABD isterse diğer iki ülke buna pek karşı koyamaz. Beklentileri de çok yüksek tutmamak gerekiyor. Çünkü kolay bir operasyon değil bu."

DEİK Yönetim Kurulu Üyesi
RONA YIRCALI: Süreç bizim aleyhimize işliyor

"ABD ile, dolayısıyla NAFTA'yla ilgili AB ülkeleriyle yapılacak anlaşma bu gezinin ekonomik ana gündem maddesi olacaktır diye düşünüyorum. Bizim görüşümüz, ki en baştan beri bunun için çabalıyoruz, bizim Gümrük Birliği anlaşmamızdan dolayı dışarıda kalmamamız lazım. Bizim bir şekilde bunun içinde olmamız lazım. Mesela Meksika ile senelerden beri, ben de şahsen uğraştığım halde, STA yapamadık. Eğer bu sefer biz bunun içine bir şekilde giremezsek ileride bize önemli zorluklar çıkacağını sanıyorum. Meksika veya Kanada ile bir daha STA yapamayacağız belki de... Bu ülkelerle yapmaya çalışıyoruz ancak yanaşmıyorlar. Çünkü kendi menfaatlerine uygun değil. AB ile yaptığı anlaşma ile bizim pazarımıza rahatlıkla girecekler. Bu avantajı sağlamışken neden bizimle ayrı imzalasınlar ki? Süreç bizim aleyhimize işliyor. Bunu görmekteyiz biz. Meksika gibi önemli bir ülke bunun en büyük örneği."

TÜSİAD Başkan Yardımcısı
HALUK DİNÇER: Başkan Obama destek verecektir

"ABD ile Türkiye arasındaki siyasi ilişkiler bilhassa son dönemde altın çağını yaşasa da ekonomik ilişkilerde istenen noktaya gelinemedi. ABD ile yapılabilecek bir STA dış ticareti hızla yukarı çekebilir. Örneğin, AB ile yapılan Gümrük Birliği ile Türkiye'nin bölgeye ihracatı birkaç milyar dolardan, bugün 50 milyar doların üstüne çıktı. ABD ile yapılacak bir STA anlaşmasının olumlu etkileri de benzer seviyelerde olacaktır. Böyle bir anlaşmanın önündeki en önemli engeli bugüne kadar AB ile olan Gümrük Birliği anlaşmamız oluşturuyordu. Şimdi gündemde olan AB ile ABD arasında yapılacak bir STA ise Türkiye'nin önüne sınırsız fırsatlar sunar. Türkiye'nin yapması gereken AB'ye paralel şekilde STA müzakerelerini yürütmek ve eş zamanlı olarak tamamlamaktır. Türkiye'den model ortak olarak söz eden ABD Başkanı Obama'nın Türkiye'ye bu desteği vereceğine inanıyorum."