Yapay zekâ girişimleri yine yatırımcının odağında

Sevilay ÇOBAN

Özellikle 2023’ten son­ra Türkiye’deki giri­şimcilik faaliyetle­rinde dikkat çeken artışlar, Türkiye’nin küresel girişim sahnesindeki yerini güçlen­dirirken, ekosistemde yaşa­nan önemli gelişmeler ve ya­tırım trendleri, Startups Wat­ch raporuna yansıyor. Rapora göre, 2024 yılının ilk yarısın­da Türkiye’deki girişimlere yapılan yatırımlar, toplamda 235 anlaşma ile 587 milyon dolara ulaştı.

Bu yatırımla­rın 476 milyon dolarlık kısmı, yalnızca 2024’ün ikinci çey­reğinde gerçekleştirildi. Ge­tir anlaşması hariç tutuldu­ğunda bile, 2024’ün ilk yarı­sındaki toplam yatırım tutarı, 2019’un tamamından %417 daha yüksek bir seviyeye ulaşmış durumda.

Bu sonuç ise Türkiye’nin girişimcilik ekosisteminde yaşanan hız­lı büyümeyi ve artan yatırım­cı ilgisini açıkça gösteriyor. Kadın girişimcilerin ekosis­temdeki artan rolü ve yabancı yatırımcıların devam eden il­gisi, Türkiye’nin girişimcilik ekosisteminin geleceği için umut verici gelişmeler olarak öne çıkarken, büyüme aşama­sındaki girişimlerin destek­lenmesi için daha fazla kay­nağın ayrılması gerektiği de bu raporun önemli bulguları arasında.

Teknopark sayısı 104’e ulaştı

Öte yandan Sanayi ve Tek­noloji Bakanlığı’ndan veri­len bilgiye göre, Türkiye’de girişimcilik ekosistemin­de çok kritik bir öneme sahip olan aynı zamanda bu kül­türün yaygınlaşması açısın­dan kuluçka merkezi görevi üstlenen teknoparkların sa­yısı 104’e ulaştı. Teknopark­larda faaliyet gösteren firma sayısı ise 10 bin 800’e yükse­lirken, özellikle üniversitele­rin ve OSB’lerin bünyesinde faaliyet gösteren merkezler, teknoloji ve inovasyonun ge­lişimine öncülük ediyor.

Gi­rişimcileri ve start-up’ları destekleyerek sürdürülebilir ekonomik büyümeye de etki eden teknoparklar, inovasyo­nun teşvik edilmesi, istihdam yaratılması ve ekonomik çe­şitlilik sağlanması adına da önemli görevler üstleniyor. Ankara Sanayi Odası’nın geç­tiğimiz günlerde yayımladı­ğı “Türkiye’nin Girişimcilik Potansiyeli Raporu” da Tür­kiye’nin girişimcilik ekosis­teminin, ekonomik büyüme ve kalkınma hedeflerine ulaş­mada temel bir unsur olarak öne çıktığına vurgu yapıyor.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yayımlanan veri­lere göre, son 3,5 yılda tekno­loji girişimlerine 4,5 milyar dolar yatırım yapıldı. Dün­ya ölçeğinde teknoparkların gelişimine baktığımızda ise 2024 itibariyle kuluçka mer­kezleriyle birlikte bu sayı 4 binin üzerinde. %89’u KOBİ niteliğindeki teknopark şir­ketlerinin %51’i hizmet, %18’i sanayi ve %26’sı Ar-Ge şirketi olarak tanımlanıyor.

Yapay zekâ yine önde

Startups Watch raporu­na göre yatırımda öne çı­kan dikeyler incelendiğinde; 2024’ün ilk yarısında 29 an­laşma ile bu alanda önemli bir büyümeyle en fazla yatı­rım alan dikey, yapay zekâ ol­du. Colendi, Dgpays, Midas ve Sipay gibi fin-tech girişimle­rine yapılan 15 milyon doların üzerindeki yatırımlar, fin-te­ch dikeyinde tüm zamanların en yüksek yatırım miktarı­na ulaşılmasını sağladı. Spy­ke Games’in 50 milyon dolar­lık yatırımı, oyun dikeyindeki en büyük yatırımlardan biri olarak öne çıkarken, Türkiye, oyun sektöründe Avrupa’da ikinci, MENA bölgesinde ise birinci sırada yer aldı.

Girişimlerin %23’ünün mimarı kadınlar

2024 yılının ilk yarısında yapılan 235 yatırımın 66’sı kadın girişimcileri içeriyor­du ve bu, son 5 yılın en yük­sek oranı olan %28’e ulaştı. Bu artışta, TÜBİTAK BiGG Fonu’nun desteklediği 41 ka­dın girişimcinin önemli bir payı olduğu belirtiliyor. Ra­por, Türkiye’deki girişimlerin %23’ü kadın kurucular tara­fından kurulduğunu gösterir­ken, bunun da cinsiyet çeşitli­liğinin girişim ekosisteminde giderek daha fazla önem ka­zandığını ortaya koyuyor.

5 büyük global yatırımcı Türkiye’de

Rapor, Türkiye’nin ulus­lararası girişimcilik ekosiste­mindeki yerini sağlamlaştır­mada yabancı yatırımcı ilgisi­nin önemine vurgu yaparken, 2024’ün ilk yarısında yapılan yatırımlardan 12’sinde yaban­cı yatırımcıların yer aldığı bil­gisi paylaşıldı. Yabancı yatı­rımcı katılım oranı ise %12 ola­rak kaydedildi. Bu yatırımcılar arasında Anfa, EBRD, Muba­dala Investment Company ve IFC gibi önemli uluslararası yatırım fonları bulunuyor.