Turizm sektöründe Gezi Parkı sarsıntısı

Yıldız Taşdelen ERLİ

İSTANBUL - Turizm verilerinde her ay yaşanan artışa karşın mayıs ayının son günlerinde başlayan Gezi Parkı olayları sektöre büyük darbe vurdu. Başta İstanbul olmak üzere rezervasyonlarda iptaller yaşanırken, sektör temsilcileri, olayların, ülke imajında yarattığı kayıp nedeniyle haziran ayından başlayarak önümüzdeki yıllarda Türk turizmini olumsuz etkileyeceğini ifade ediyor.

Turistik Otelciler İşletmeciler ve Yatırımcılar Birliği’ne (TUROB) 17 Haziran’a kadar ulaşan bilgilere göre, Gezi Parkı olayları nedeniyle İstanbul’da iptal edilen geceleme sayısı 215 bin 862, iptallerin maddi karşılığı 54 milyon 697 bin 769 avro, yeni taleplerdeki ortalama düşüş ise yüzde 55 oldu. Taksim- Beyoğlu-Şişli-Beşiktaş bölgesindeki iptal oranları yüzde 80, uzun vadeli iptal sayısı ise 45 bin 950 olarak gerçekleşti.

Türkiye’ye gelen turist sayısı ve turizmden elde edilen gelir her geçen yıl artıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, ocak-mayıs döneminde Türkiye’yi ziyaret eden yabancı sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 18.47 artış göstererek 10 milyon 474 bin 569’a ulaştı. Yılın ilk 5 ayında Türkiye’ye en çok ziyaretçi gelen ülkeler sıralamasında Almanya yüzde 14.24 ve 1 milyon 491 bin 362 kişiyle birinci, Rusya yüzde 9.59 ve 1 milyon 4 bin 834 ziyaretçiyle ikinci, Gürcistan ise yüzde 6.1 ve 638 bin 709 ziyaretçiyle üçüncü sıraya yükseldi.

Bu arada, TÜİK’in ilk çeyrek verilerine göre, turizm geliri bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 39.6 artışla 4 milyar 918 milyon 553 bin dolara ulaştı. Turizm gelirinin yüzde 72.5’i yabancı ziyaretçilerden, yüzde 27.5’i ise yurtdışında ikamet eden vatandaşlardan elde edildi.

Yolcu gemileri rotasını başka ülkelere çevirdi

Gelen ziyaretçi sayısı ve turizm geliri artarken, sektöre önce alkol düzenlemesi, sonra da Gezi Parkı olayları darbe vurdu. Gezi Parkı olayları nedeniyle başta İstanbul olmak üzere rezervasyonlarda iptaller yaşanırken, turist taşıyan bazı yolcu gemileri de rotalarını başka ülkelere çevirdi. Turizm sektöründen bazı temsilciler, olaylardan dolayı Ramazan ayı için Arap ülkelerinden yapılan rezervasyonlarda iptaller olduğunu, hızlı bir toparlanma yaşanabileceğini ifade ederken, kongre sezonuna denk gelen olaylar nedeniyle sadece Beyoğlu’ndaki otellerin zararının 70 milyon lira olduğu açıklandı.

Geçen yıl 31.7 milyon turist sayısına ulaşan ve 29.3 milyar dolar turizm geliri elde eden Türkiye’de Gezi Parkı olaylarına kadar, bu yıl turist sayısının 33 milyon ve turizm gelirinin 31.5 milyar dolar seviyesinde olması bekleniyordu. Olayların turizm rakamlarını revize edip etmeyeceği ise henüz belli değil.

Bu arada, Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik’in görevlendirmesiyle bakanlık bürokratları, ülkeye en çok turist akışı sağlayan Rusya ve Almanya’ya Türkiye’de güvenlik sıkıntısı olmadığı mesajı verdi.

İstanbul’a “rekor” turist

Verilere göre, yılın ilk 5 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 21’lik artışla İstanbul’a 3 milyon 983 bin 674 turist geldi. Kenti ziyaret eden turist sayısı, mayıs ayında geçen yıla göre yüzde 22 artışla 1 milyon 58 bin 771 olarak gerçekleşirken, İstanbul’a bir ayda gelen yabancı sayısı ilk kez 1 milyonu aşarak rekor kırdı.

İstanbul hızla toparlanabilecek

TUROB Başkanı Timur Bayındır, seyahat acentelerinin İstanbul rezervasyonlarında bazı iptaller yaşandığını, bunların içinde Ortadoğu ülkelerinden acentelerin de bulunduğunu, Ramazan ayı için yapılan rezervasyonlar için de benzer durumun söz konusu olduğunu belirtirken, Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkanı Osman Ayık da, İstanbul’un bu tip krizler sonrası hızla toparlanabilecek bir turizm merkezi olduğunu ifade etti. Ayık, yeni rezervasyonlar konusunda sıkıntılar yaşandığını da kaydetti.

Alkol düzenlemesi de sektörü vurdu

Yılın ikinci çeyreğinde yasalaşarak kamuoyunda büyük tartışmalara neden olan yeni alkol düzenlemesinin de sektöre sekte vurduğu belirtiliyor. Ege ve Akdeniz’deki turizm işletmecileri başta olmak üzere sektörün düzenlemeden olumsuz etkilenmesi beklenirken, turizm gelirlerinin de azalabileceği endişesi taşınıyor.

Gelirler ilk çeyrekte ihracat gelirlerinin yüzde 13.3’ü oldu

Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Başkanı Başaran Ulusoy, Türkiye’ye son yıllarda gelen turist sayısının artmasına bağlı olarak turizm gelirinin ekonomiye katkısının yükseldiğini ifade ederek, 2012’de turizm gelirinin ihracat gelirlerinin yüzde 19.2’sini oluşturduğunu ve dış ticaret açığının yüzde 34.9’unu kapattığını söyledi. Ulusoy, TÜİK verilerine göre, yılın ilk çeyreğinde turizm gelirlerinin 2013’ün ilk 3 ayındaki ihracat gelirlerinin yüzde 13.3’ünü oluşturduğunu bildirdi. Ulusoy, tur operatörlüğü sisteminin büyüyen ve gelişen sektörün zorunlu ihtiyacı haline geldiğini vurgularken, finansman kaynaklarına kolay erişememe ve erişenlerin de yüksek maliyetlerle karşılaşmasının sektörün önemli sorunları arasında yer aldığını kaydetti.

2013 büyüme tahmininin üzerine çıkılacak gibi görünüyor

Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği (TYD) Başkanı Murat Ersoy, sektördeki sigortalı sayısının arttığını ve turizmin istihdama katkısının yükseldiğini ifade ederek, 2012 sonuna kadar sahillerde tatil amaçlı resort oteller ve İstanbul başta olmak üzere büyük şehirlerde iş dünyasına hitap eden şehir otellerinin yapılmasıyla konaklama tesislerinin arttığını söyledi. Ersoy, 2012 ve bu yılın başında yapılan tahminlerde, 2013 yılı gerçekleşmesinin geçen yıla göre yüzde 7 artmasını öngördüklerini ifade ederek, şunları kaydetti: “Ancak yılın birinci çeyreği bittikten sonra açıklanan verilere bakıldığında, geçen döneme göre turist sayısında yüzde 18.8, gelirde yüzde 39.6 artış yaşanmıştır. Üstelik bu artış henüz sezon açılmadan yaşanmıştır. Bu tabloyu referans alarak yılın ikinci yarısına baktığımızda ve mayıs ayında Antalya’daki tesislerin yüzde 100 doluluklara yaklaştığını da göz önüne alırsak 2013 yılı için daha önceden yapılan büyümenin biraz daha üstüne çıkılacak gibi görünüyor. Haziran ayında İstanbul’da yaşanan olumsuz gelişmeler, mevcut rezervasyonların iptali değil, ama ileriye yönelik yapılacak rezervasyonların ertelenmesi olarak karşımıza çıkıyor. Fakat bu ertelenen rezervasyonların, başka ülkelere kaymamış oluşu ise ilerleyen dönemde tekrar hayata geçeceğini de gösteriyor. Bu beklentimizin bu denli güçlü oluşunun en büyük sebebi, ülkemizin ‘herşey dahil’ olarak sunulan ‘aile konsepti’ tatillerinde dünyada rakipsiz bir destinasyon haline gelmiş olmasıdır.”

İmaj kaybı kolay kolay telafi edilemez

Sektör temsilcileri, 2012’nin turizmde sıkıntılı geçtiğini, yükseliş trendinin kırıldığını ifade ederek, geçen yılın ilk çeyreğine göre bu yılın aynı döneminin iyi gittiğini, İspanya, Yunanistan ve Mısır gibi rakip ülkelerde yaşananların, turizmde tercihin Türkiye’ye kaymasına neden olduğunu söyledi. Sektör temsilcileri, olumlu gelişmelere karşın mayıs ayı sonunda başlayan Gezi Parkı olaylarının turizmdeki olumlu gidişatı tersine döndürdüğünü savunarak, “Daha önce rakip ülkeler yerine Türkiye üzerine program yapanlar, Türkiye’ye müşteri gönderenler yeniden değerlendirme yapma gereği duydu. Türkiye imajının bozulmasından dolayı olayın turizm sektörü üzerindeki etkileri çok uzun süreli olur” dedi. Türkiye’deki turizmcilerin Avrupa ve Rusyalı partner’ları ile konuştukları en önemli konunun bu olduğuna işaret eden sektör temsilcileri, şunları kaydetti: “Türkiye’nin o ülkelerdeki tatilciler nezdinde imaj kaybı kolay kolay telafi edilemez. Turizm rakamlarındaki düşüşten ziyade imaj kaybı önemli. Şu anda sektörün en ciddi sorunu, Türkiye’nin imaj kaybı ile ilgili aldığı yaranın nasıl telafi edileceği noktasında. Ağustos ve eylüle yönelik taleplerde bile iptaller oluyor.