1.5 derece hedefine 2028’de veda edilecek
Geride bıraktığımız 2024 yılı küresel ortalama sıcaklığın, Sanayi Devrimi öncesi seviyesinin 1,5 derece üzerine çıktığı ilk yıl oldu. Yapılan tahminlere göre Paris Anlaşması’nda öngörülen 10 yıllık periyotta sıcaklıkları 1,5 derecede tutma hedefine, 2028 yılında veda edilecek.
Avrupa Birliğine bağlı Copernicus İklim Değişikliği Servisi’ne göre, küresel ortalama sıcaklığın 1991-2020 ortalamasının 0,72 derece ve 2023 ortalamasının 0,12 derece üzerine çıkarak 15,10 derece hesaplandığı 2024 yılı, 1850’den bu yana tutulan küresel sıcaklık kayıtlarına göre en sıcak yıl oldu.
Bu sıcaklık ortalaması, Sanayi Devrimi öncesi seviyenin 1,6 derece üzerinde bir artışa denk gelirken, 2024, küresel ortalama sıcaklığın, Sanayi Devrimi öncesi seviyenin 1,5 derece üzerine çıktığı ilk yıl oldu.
Konuya ilişkin açıklamada bulunan Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Levent Kurnaz, “2024’ün sıcaklığı, Sanayi Devrimi öncesi döneme göre ne kadar yüksek? O işte benim belirttiğim 1,6 derece ama Paris Anlaşması’nda kastedilen 1,5 derece ise o yılın sıcaklığı değil.
Paris Anlaşması’nda en az 10 yıllık periyot baz alınıyor, yani geçtiğimiz 10 yılın ortalama sıcaklığı. Geçtiğimiz 10 yılın ortalama sıcaklığı henüz 1,5 dereceyi geçmedi, 1,35 civarında. Eğer 2028’e kadar ortalama almaya devam edersek, Paris Anlaşması’na göre, 2028’de muhtemelen 1,5 dereceyi geçecek.
Artık bizim en kısa zamanda kömür yakmaktan vazgeçmemiz gerekiyor, bütün dünyada bu böyle, Türkiye özelinde söylemiyorum. Bu çok acil hemen yapmamız gereken bir şey ama onun ötesinde içinde yaşadığımız sistem her zaman daha fazla tüketmemiz gerektiğini, daha çok almamız, kullanmamız gerektiğini gösteriyor. İşte bunu en kısa zamanda bırakmamız gerekiyor” dedi.
World Weather Attribution (WWA) tarafından yayımlanan “Riskler Gerçek Olduğunda: 2024’te Aşırı Hava Olayları” raporunda da aşırı hava olaylarının 2024’te tehlikeli seviyeye ulaştığına ve iklim değişikliğinin şiddetini artırdığı bu olaylardan binlerce kişinin etkilendiğine dikkat çekildi.
İklim değişikliği, biyoçeşitlilik kaybına yol açtı
Raporda, insan faaliyetlerinin yol açtığı iklim değişikliğinin 2024’te dünya çapında 41 gün daha fazla tehlikeli seviyede sıcak gün yaşanmasına neden olduğu açıklandı.
Rekor kıran küresel sıcaklıkların, rekor kıran yağışlara dönüştüğü 2024’te Nepal, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Brezilya ve Apalaş Dağları’nın güneyinde yıkıcı sel felaketlerinin yaşandığı vurgulanırken, incelenen 16 sel felaketinden 15’inin iklim değişikliğinin şiddetlendirdiği yağışlar sonucu meydana geldiği ifade edildi. Raporda, Amazon Ormanları ve Pantanal Sulak Alanı’nın, 2024’te iklim değişikliği nedeniyle büyük zarar gördüğüne, şiddetli kuraklık ve orman yangınlarıyla mücadele ettiğine ve tüm bunların biyoçeşitlilik kaybına neden olduğuna yer verildi.
Karbondioksit ve metan yoğunluğu arttı
Günlük küresel sıcaklık ortalamasının 17,16 derece ölçüldüğü 22 Temmuz 2024 kayıtlara en sıcak gün olarak geçerken, son 10 yılın hepsi (2015-2024) kayıtlardaki en sıcak 10 yıl içinde yer aldı. Antarktika ve Avustralya dışındaki tüm kıtasal bölgeler için en sıcak yıl olan 2024, Kuzey Atlantik, Hint ve Batı Pasifik okyanuslarında rekor sıcaklıklarla tamamlandı. Küresel ısınmanın temel sebeplerinden biri olarak gösterilen atmosferdeki karbondioksit yoğunluğu 2024’te milyonda 422 parçaya (ppm) ulaşarak 2023’e göre 2,9 ppm, metan yoğunluğu ise milyarda 1897 parçaya (ppb) yükselerek 2023’e göre 3 ppb arttı.
2024 aşırı hava olaylarının yılı oldu
Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) tarafından yayımlanan rapora göre, iklim değişikliği etkileri 2024’te dünyayı etkisi altına aldı ve bu durum dağ zirvelerinden okyanus derinliklerine, topluluklara, ekonomilere ve çevreye kadar uzanan zincirleme etkilere neden oldu. İnsan faaliyetlerinin tetiklediği bir ısınma dönemi yaşandığına değinilen raporda, sera gazı seviyelerinin gelecek yıllarda daha fazla ısıyı hapsedecek şekilde rekor düzeyde yükselmeye devam edeceği vurgulandı.