Koruyucu aile ihtiyacı büyük

Didem ERYAR ÜNLÜ

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 2016 Faaliyet Raporuna göre ekonomik yoksunluk başta olmak üzere çeşitli gerekçelerle korunmaya muhtaç çocukların sayısı son 2 yılda yüzde 71 oranında arttı. Raporda yer alan veriye göre korunmaya muhtaç çocuk sayısı 2014 yılında 80 bin 375 olurken, bu sayı 2015 yılında 101 bin 561 ve 2016 yılında 137 bin 415 oldu.

2016 sonu itibariyle Türkiye’de 13 bin civarında çocuk, çocuk yuvalarında ve yetiştirme yurtlarında devlet bakımı altında; 5 bin 400 çocuk ise koruyucu aileler yanında yaşıyor. Bir karşılaştırma yapmak gerekirse; İngiltere’de devlet bakımında olan çocuk sayısı 81 bine ulaşıyor ve bu çocukların yüzde 80’i koruyucu aileler yanında yaşıyor.

İstanbul Koruyucu Aile Derneği, “devlet koruması altındaki çocukların bir aile içinde büyüme hakkını korumak, çocukların yararını göz önünde tutarak yaşam kalitelerini artırmak, bilinçli koruyucu ailelik ile ilgili toplumsal farkındalık yaratmak ve nitelikli koruyucu ailelik hizmet modelini tanıtmak ve yaygınlaştırmak amacıyla” bundan beş yıl önce kurulmuş.

Katılımcılık ve gönüllülük esasına dayanan İstanbul Koruyucu Aile Derneği, koruyucu ailelik konusunda farkındalık yaratmak, bu konu ile ilgili bilinirliği artırmak için çalışıyor. Hedeflerinin biri de bugün Türkiye genelinde sadece dokuz olan koruyucu aile derneklerinin sayısını artırmak.

Dernek, bu doğrultuda koruyucu aileler arasında koordinasyon oluşturmak, var olan koruyucu ailelerin bir araya gelmesini sağlamak, koruyucu aile yanındaki çocuklar ve koruyucu ailelerin psikolojik ve eğitimsel ihtiyaçlarının karşılanmasına destek olmak, bu alanda çalışan diğer Sivil Toplum Kuruluşları, üniversiteler ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile hizmet modelini geliştirici çalışmalar yapmak ve katılım sağlamak amacıyla çeşitli girişimlerde bulunuyor.

Dernek, “Çocukların aile yanında yaşama hakları var” ilkesiyle hareket ederek 2017 yılı içerisinde bir dizi seminer organize etmeye başladı. Kurumsal bazda yılın ilk semineri ‘koruyucu aile’ kavramı hakkında ‘farkındalık’ yaratmak amacıyla Toyota çalışanları için düzenlendi.

İstanbul Koruyucu Aile Derneği’nin Başkanı Filiz Süyür’ün biyolojik çocuk veya gönüllü statüde devlet denetiminde paylaşan, uygun aile ya da kişileri koruyucu aile olarak tanımlıyoruz.

TC vatandaşı olup sürekli Türkiye’de ikamet eden, 25-65 yaşları arasında olan, en az ilkokul mezunu ve düzenli gelire sahip, evli ya da bekâr, çocuklu ya da çocuksuz herkes koruyucu aile olmak için Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı İl Müdürlükleri’ne başvuruda bulunabilirler. Ayrıca derneğimizle irtibata geçerek bu konuda detaylı bilgi sahibi olabilirler.

► Koruyucu aileliğin evlat edinmeden farkı nedir?

Evlat edinme biyolojik aileleri ile yaşama şansını kaybetmiş çocuklar için daha kalıcı bakım sağlanmasıdır. Evlat edinmede aile hukuksal bir süreci tamamlayarak mahkeme kararıyla çocuğun velayet hakkını alır. Çocuk ailenin soyadını taşımaya başlar. Evlat edinen ailenin yasal mirasçısı olur. Koruyucu aile ise çocuğun bakım, yetiştirme ve eğitim sorumluluğunu devlet ile paylaşıyor. Çocuğun velayeti biyolojik ailesinde kalıyor. Herhangi bir nedenle biyolojik ailenin vasi olamaması durumunda, vasi kurumca belirlenen bir kurum görevlisi oluyor.

► Koruyucu ailelik konusunda Türkiye’deki farkındalık ne düzeyde?

Koruyucu ailelik ile ilgili ilk yönetmelik 1984 yılında çıkmış olsa da son 4-5 yılda oldukça artış gösterdi. Ancak koruyucu aile sayısı hâlâ istenilen düzeye erişemedi. Gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında oldukça gerilerde olduğumuzu söylemek mümkün. Her çocuğun sevgi ve güven ortamı içinde büyüme hakkı olduğunun bilincinde olmamız gerekiyor. Dolayısıyla biyolojik ebeveynleriyle büyüme şansı olmayan ve korunmaya ihtiyacı bulunan çocuklarımızın bakım ve korunması için koruyucu aile modelini anlamamız ve hayata geçirmemiz büyük önem arz ediyor.

► Şu anda devlet bakımında kaç çocuk var?

Kaç çocuk koruyucu aileler yanında? 2016 yıl sonu itibariyle 13 bin civarında çocuk, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na bağlı çeşitli kuruluşlarda devlet bakımında. Şu an 5 bin 312 çocuk koruyucu aileler yanında yaşıyor. İstanbul’da ise 408 aile yanında 439 çocuk bulunuyor.

► Aynı zamanda koruyucu ailesiniz. Nasıl ve ne şekilde koruyucu aile olmaya karar verdiniz?

Koruyucu aile olmaya 2011 yılında eşim sayesinde karar verdik. Biyolojik çocuğumuz vardı, ama bir başka çocuğun daha yaşamına biraz olsun dokunmak ve daha büyük bir aile olmak istedik. Koruyucu ailesi olduğumuz oğlumuz 8 yaşındayken katıldı ailemize. İnanılmaz bir mücadele verdi pek çok alanda. İlk dönemlerde bazı zorluklar da yaşadık ancak geldiğimiz noktada bir ailenin, koşulsuz sevginin, güvenin, desteğin, bir çocuğun yaşamında ne büyük farklar yarattığını, nasıl bir gelişim kaydettiğini çok net gördük.

► Koruyucu ailelik kavramını yaymak, farkındalık yaratmak için nasıl çalışmalar yürütüyorsunuz?

Önümüzdeki dönemlerdeki hedefleriniz nedir? Her şeyden önce daha fazla kişiye anlatmak. Yazılı ve görsel basını kullanıyoruz ve devam edeceğiz. Sosyal medya hesaplarımız üstünden farkındalık çalışmaları yapmaya devam edeceğiz. Şişli Belediyesi ile başlattığımız daha kapsamlı farkındalık seminerlerini, başka belediyeleri de dahil ederek sürdüreceğiz. Üniversitelerde gönüllü kulüpleri ile birlikte seminerlere devam edeceğiz. Ayrıca çok önemli bir amaç olarak, koruyucu ailelerimizi ihtiyaçları dahilinde, elimizden geldiğince desteklemeye devam edeceğiz.

► Çocuk ve aile birbirine uyum sağlayamaz ise ne oluyor?

Her hangi bir sebeple uyum mümkün olmuyorsa elbette çocuk ile aile yollarını ayırabiliyorlar. Çocuğun kuruluşa ya da başka bir koruyucu aile yanına dönmesi olası. Ancak tabii ki bu en son tercih edilecek durum. Bu nedenle koruyucu aile olmadan önce çok iyi araştırmak, sistemi çok iyi anlamak, karşılaşılabilecek durumları ve sorunları çok iyi öğrenmek gerekir. Bu konuda biz dernek olarak, hem teorik bilgi sunabiliyor hem deneyimli ve benzer yapıya sahip koruyucu aileler ile aday aileleri bir araya getiriyor, paylaşım ortamları yaratıyoruz.

Bekar koruyucu anneler oldukça fazla

► Kurulduğunuzdan bugüne kadar koruyucu aile olan profilde nasıl bir değişim ve gelişim izlediniz?

Koruyucu ailelerimiz farklı sosyo ekonomik ve kültürel alt yapılardan geliyorlar. Ancak bir genelleme yapmak gerekirse orta halli ailelerimiz çoğunlukta. İstanbul’da bekar koruyucu annelerimiz oldukça fazla ve hala da onlardan pek çok talep geliyor. Son yıllarda biyolojik çocuğu olup, ailesine bir çocuğu daha katıp onun yaşamında az da olsa bir değişiklik yaratabilmek isteyen, bilinçli ailelerimiz artıyor gibi. Bu da sevindirici bir durum. Bilinçli, nitelikli birey ve ailelerin koruyucu aile olmasını, koruyucu ailelerin sadece sayısal olarak artmasından daha çok önemsiyoruz.