Afetlerin eğitimli gönüllüleri: Arama kurtarma köpekleri

Yaşadığımız deprem felaketi sonrasında arama kurtarma köpekleri ile yapılan çalışmalarla çok canlar kurtarıldı.

Zor günlerde yanımızda olan, minnet borçlu olduğumuz sevimli dostlarımızın arama kurtarma köpeği olması ne demektir? Arama kurtarma köpeği, özellikle doğal afetler, kayıp kişiler veya kazalar gibi olaylarda insanların aranması ve kurtarılması için eğitilmiş özel bir köpektir. Bu köpekler, koku alma duyuları ile insan kokusunu tespit edebilir ve böylece kayıp kişilerin yerini tespit etmek için kullanılabilir.

Eğitim süreci, genellikle yıllar alır ve köpekler birçok farklı senaryoda çalıştırılır, böylece gerçek hayatta karşılaşabilecekleri durumları en iyi şekilde öğrenirler. Arama kurtarma köpeklerinde iz süren ve koku takip eden olmak üzere farklı türler vardır. İz süren köpekler, belirli bir kişinin veya hayvanın izini sürer ve takip ederken, koku takip eden köpekler ise havadaki veya yüzeydeki koku partiküllerini takip ederek kaybolan kişi veya hayvanı bulurlar.

Arama kurtarma yapabilmek için özel eğitim gerekli mi?

İz süren köpekler genellikle insanların kaybolduğu durumlarda kullanılırken, koku takip eden köpekler çoğunlukla doğal afetlerde kaybolan insanların veya hayvanların bulunmasında kullanılır. Her iki tür köpek de özel eğitim ve sertifikalara sahip olmalıdır ve bu eğitimler farklılık gösterir. Ülkemizde bir köpeğin operasyonel olabilmesi için AFAD’ın düzenlediği iki aşamalı eğitim ve görev yeterlilik olan sınavı vardır bunu geçmeleri gerekir.

Eğitim sürecinden bahseder misiniz?

Arama kurtarma köpekleri, doğal afetler, kaybolmalar veya kazalar gibi acil durumlarda insanları bulmak için eğitilirler. Eğitim süreci genellikle iki aşamada gerçekleştirilir: temel eğitim ve özelleştirilmiş eğitim. Temel eğitim aşaması,(eğitim yeterlilik) köpeklere temel itaat ve sosyalizasyon eğitimi verilir. Bu aşamada köpekler, komutlara uyum sağlamayı, seyahat etmeyi ve farklı ortamlarda rahat davranmayı öğrenirler. Bu aşama aynı zamanda köpeklerin, insanların bulunması gereken alanları anlamalarını sağlamak için eğitim çalışmalarını da içerir. Burada idarecisi ile iletişimi rahat lığı ve kontrolü esas alınır.

Arama kurtarma köpekleri nelere tepki verirler?

Özelleştirilmiş eğitim aşaması,(görev yeterlilik) köpeklere belirli bir kokunun tanınması ve iz sürme becerisi kazandırılması için yapılan eğitimi içerir. Köpekler, insanların ter kokusunu tanımayı öğrenir ve ter örneklerine tepki verirler. Eğitmenler, köpeklerin insan kokusunu tanımalarına ve insanların yaralanma veya tehlike durumlarında bıraktıkları kokuları takip etmelerine yardımcı olmak için farklı eğitim teknikleri kullanırlar. Canlı ve ceset arayan köpekler farklılık gösterir vücut ısısına göre koku köpeğe öğretilir.

Eğitim kimler tarafından yapılır?

Eğitim süreci, genellikle profesyonel arama kurtarma köpek eğitmenleri tarafından yürütülür. Eğitim süreci boyunca köpekler, ödüllendirme ve teşvik edilme yoluyla öğrenirler. Köpeklerin, arama kurtarma görevlerini yerine getirmeleri için gereken fiziksel ve zihinsel yetenekleri geliştirmek için egzersiz, oyun ve diğer aktiviteler de dâhil edilebilir.

Hangi karakterde veya türde köpekler uygundur?

Arama kurtarma köpeklerinde güdüleri yüksek sinir sistemi kuvvetli köpekler tercih edilir. Stresi yönetebilmeleri sinir sistemine bağlı işe yatkınlığı güdülerinin yüksekliğine bağlıdır. Oyuna oyuncağa düşkün işbirliğine istekli köpekler tercih edilir. Genelde Labrador retriever, Golden retriever, Alman çoban köpeği, Belçika çoban köpeği, Border collie gibi ırklar tercih edilir.

Eğitim kaç aylıkken başlamalı?

Mesela Labrador bu işe yatkındır dedik ama her labrador bu işi yapamaz safkan olsa dahi melez bir köpekte çok iyi arama yapabilir. Ama yavrudan seçilen iki ayından itibaren çalıştırılan köpekler iki yaşında buna uygun olurlar. Sokaktaki dostlarımız buna uygun olması çok çok nadirdir. Bu uzun süren emek ve eğitimi ve ciddi bir iş için kullanılacağı düşünülürse şansa bırakmadan ilerlemek doğrudur. Ayrıca sadece köpeğin bu eğitimi alması yetersizdir. İdarecisi ile bir takımdır. Takım olarak eğitilmeleri gerekir.

Evimizdeki köpeği eğitmek istersek ne yapmalıyız?

 Ülkemizde bu iş için son dönemde birçok oluşum ve grup var zaman ne kadar iş çıkarabildiğimizi gösterecek sadece genel yorumum arama kurtarma için buna uygun karakterde sinir sistemi güçlü stresi yöneten soğukkanlı idareciler miyiz buna cevap vermek gerek. Bir de elimizdeki köpeğe göre iş bulmaktansa buna niyetliysek işe göre köpek seçip çalışmak gerekir. Sokak köpeklerinin bu işler için uygun olması çok zordur.

Farklı yeteneklere farklı görev

Arama kurtarma köpekleri, farklı yetenekleri ve özellikleri nedeniyle çeşitli tiplere ayrılmaktadır. Aşağıda, bazı yaygın arama kurtarma köpeği türlerinin örnekleri verilmiştir:

1-Enkaz Arama Kurtarma Köpekleri:

Deprem, patlama, yangın ve benzeri afetlerde, enkaz altında kalan insanları bulmak için eğitilmişlerdir.

2-İz Sürme Köpekleri:

Kaybolan insanların veya kaçakların izini sürmek için eğitilirler.

3-Su Arama Kurtarma Köpekleri:

Suya düşen kişileri veya su altında kaybolanları bulmak için eğitilirler.

4-Ceset Arama Kurtarma Köpekleri:

Boğulma, cinayet veya kazalarda cesetleri bulmak için eğitilirler.

5-Uyuşturucu Arama Köpekleri:

Uyuşturucu madde aramak için kullanılırlar.

6-Patlayıcı Madde Arama Köpekleri:

Özellikle terörizm veya güvenlik konularında patlayıcı maddeleri tespit etmek için eğitilirler. Bu sadece bazı örneklerdir, farklı amaçlar için farklı türlerde arama kurtarma köpekleri de eğitilebilir.