Bankaların kaynak maliyeti ucuzlamadıkça kredi faizi ucuzlayamayacak

Merkez Bankası’nın son faiz indirim kararından sonra İstanbul Ticaret Odası Başkanı İbrahim Çağlar, TCMB faizleri kademeli indirirken, bankaların da reel sektörün finansmanına daha iyi imkanlarla öncülük etmesinin artık çok kritik olduğunu söyledi. TCMB'nin gecelik borç verme faizindeki indirimin dört ayda 1.75 baz puana ulaşmasının olumlu olduğunu belirten Çağlar, "Merkez Bankası, üst üste dört kez faizi üst banttan indirdi. 50 baz puanlık son indirimle bankaların Mart'ta yüzde 9 olan ortalama fonlama maliyeti yüzde 8’e gerileyecektir. Bankaların artık mazereti kalmadı" dedi.

Yatırımcımızın, üretimcimizin, konut satın almak isteyenlerin, ihtiyaç kredisi kullananların, kredi kartı borçlularının faizin indirilmesini istemeleri doğaldır. Haklarıdır. Faiz ucuzlamalıdır.

Ancak bankaların krediye yönelttikleri fonların bir maliyeti vardır.

Bankalar sadece Merkez Bankası kaynağına dayalı olarak kredi vermiyorlar.

Bankaların toplam kredileri 1 trilyon 500 milyar TL'ye ulaştı. Merkez Bankası’nın bankalara borç vererek sağladığı kaynak sadece 100 milyar TL.

Bankalar topladıkları mevduattan Merkez Bankası’na aktardıkları kısım ve kasalarında tuttukları imkanlardan sonra mevduatın 1 katrilyon 100 milyar TL.sını kredi vermekte  kullanıyorlar. 

Yurt dışından dövizle borçlanarak yurda getirdikleri dövizin yaklaşık 300 milyar TL'si imkanı buna ekliyorlar. 

1 trilyon 500 milyar TL'lik  kredi kaynağının 1 trilyon 400 milyar TL'si mevduat ve bankaların yurt dışından getirdikleri para. Sadece 100 milyar TL'si Merkez Bankası kaynağı.

Açık anlatımla Merkez Bankası’nın faiz indiriminin, bankaların toplam fon maliyetlerini etkileme gücü çok zayıf.

Bankaların yurt dışından sağladıkları kredilerin maliyeti değişmiyor.  O zaman kredilerin faizini ucuzlatmanın tek yolu kalıyor. O da mevduat faizlerini büyük ölçüde aşağıya çekmek. Kredi olarak dağıtılan paranın yüzde 75’i mevduat olarak bankalarda biriken imkanlar.

Merkez Bankası’nın faiz indirimi “ekonomide faizlerin ucuza eğilimi konusunda bir işarettir”.

Ancak Merkez Bankası’nın bankalara sağladığı sınırlı finansman imkanında faizin aşağıya çekilmesi konusundaki işaret bankaların faiz indirimini gerçekleştirmelerine imkan veremez.

Kaldı ki, Merkez Bankası yüzde 9.50 olan tavanı yüzde 9.0‘a indirdi. İnen tavan, Merkez Bankası bankaları tavan faizden fonlamıyor. Paçal faizden fonluyor. Paçal faiz ortalama yüzde 8.50 dolayında ve de uzun zamandır bu oranın etrafında dolanıyor.

Banka sisteminin işleyişini iyi değerlendirmeden, bankaların kredi faizlerinin ucuzlamasını beklemek yanıltıcı olur.

Banka kredilerinin faizi; (1) Bankaların kaynak maliyeti ucuzlamadan, (2) Tahsili imkansız kredilerin artışı durmadan ucuzlayamayacak.