2003-2015 döneminde ithalatta ne değişti!
Son yazımda 2003-2015 döneminde ihracat yaptığımız ürünlerdeki değişimi incelemiştim. Bu hafta ise aynı dönemde ithalat kalemlerindeki değişimi inceleyip ihracat ve ithalat konusunu kapatmayı düşünüyorum. 2003-2015 dönemi ülkeler arası küresel sermaye hareketlerin en yoğun olduğu dönem olarak tarihe geçti. Bu dönemi 2008 küresel kriz öncesi ve sonrası olarak ikiye ayırabiliriz. Dünya ekonomi çevrelerinin 2002-2008 döneminde dünya tarihinde görülmemiş miktarda sermaye ve mal hareketleri oldu Uzakdoğu'da Çin artık dünyanın fabrikası olarak adlandırıldı, 2003 yılında dünya ihracatındaki payı %5.87, ithalat payı %5.36 iken 2015 yılında ihracat içindeki payı %13.97, ithalat içindeki payı ise %10.2 ye çıktı. Aynı dönem içinde yüksek teknoloji ihracatı 108 milyar dolar seviyesinden 570 milyar dolar seviyesine çıktı.
2003-2015 döneminde ülkeler arası mal ithalatı 7 trilyon 684 milyar dolardan %115 artışla 16 trilyon 480 milyar dolara yükseldi. 2014 yılında bu rakam 19 trilyon 28 milyar dolar oldu. 2003 yılında ülkeler arası en fazla mal ithalatı olan 5 kalem;
Elektrikli ve elektronik ekipmanları, makine ve makine parçaları, petrol ve türevleri, araba ve araba parçaları ve plastik ve plastik materyaller dünya mal ticaretinin %50 sini oluşturuyordu. 2015 yılına ise yine en çok ithalatı yapılan 5 kalemde değişiklik olmadı, toplam ithalat içindeki payı %50 civarında kaldı.2006-2014 yılları arasında enerji ihtiyacının artması sonucu 2012 yılında petrol ve türevleri 3 trilyon 450 milyar dolara kadar çıkarak bu dönemde en yüksek ticari ürün oldu. 2014 yılı sonlarına doğru petrol fiyatlarının aşağı yönlü seyrinden dolayı 1 trilyon 861 milyar dolara düştü.
Peki, dünyada bu akıl almaz baş döndürücü ekonomik aktive içinde ülkemizin payı ne oldu. Hangi ürünlerin ithalatına ihtiyaç duyduk? Hangi ürünlere en fazla döviz ödedik? Hangi ürün grubunda cari açık verdik? Gibi soruların sayısını artırabiliriz.
Tabloda görüldüğü gibi 2003-2015 döneminde ithalat kalemlerimizin toplam içindeki payı %1.1 artmıştır. 2012 yılında Petrol ve ürünlerine ödenen döviz miktarı 60.2 milyar dolara çıkarak ithalat içinde payı %25.41 seviyesine çıkarak zirve yaptı. Ülkeler arası makine ve ekipmanları ithalatının 2003-2015 döneminde toplam içindeki payı %13.8 den %12.1, ülkemiz ithalatında da aynı oranda düşüş oldu.
Elektrikli ve elektronik aletler ve ekipmanlarında ise dünya’da %13.8 den %15.2 ye çıkarken, akıllı telefonların ortaya çıkmasıyla Uzakdoğu’da üretilen akıllı telefonlar dünya’da büyük bir ilgi gördü, Apple ve Samsung markaları öne çıktı. 150 yıllık telefon markası NOKIA akıllı telefon çağına ayak uyduramayarak piyasadan çekilmek zorunda kaldı. Her ne kadar otomotiv ihracatımız artmakla birlikte bu dönemde otomotiv ve parçaları ithalatımızın toplam ithalat içindeki payı da artmaktadır.
Dünya toplam ithalatı içindeki payımız 2003 yılında %0.9 dan 2015 yılında %1.26 ya yükselmiştir. 2003 yılında en fazla ithalat yapan ülkeler sıralamasında 24. sırada iken, 2015 yılında sıramız 21. Sıraya çıkmıştır.
Bu dönemde ülkemiz ekonomi sinin büyümeye en fazla katkı ithalat ve cari açık artışından kaynaklandı. 2003-2015 döneminde yapılan ithalat 2 trilyon 300 milyar dolar, İhracat ise 1 trilyon 465 milyar dolar, toplam dış ticaret açığı 835 milyar dolar oldu.
Kaynak: TRADEMAP, KNOEMA, TÜİK, IMF