Buzdolabı aşık olursa?
Alman “filozof” yönetmen Werner Herzog, internetin dünü, bugünü, yarınına dair bir film yaptı. 2016 yapımı film ülkemizde gösterilmedi. Türkçe adı yok. Orijinal adı bir tuhaf: Lo and Behold: Reveries of the Connected World. İngilizcesi bile yoruma açık, gizemli. Çevirisi belki şöyle olabilir: Bak, gör, öğren, ibret al: Bağlantılı dünyaya dair bir hayalleme. Werner Herzog’u bilmeyene, hatırlamayana ipucu: Aguirre, Fitzcarraldo, Kaspar Hauser gibi “klasik” eserlerin yaratıcısı. Fitzcarraldo (1982) için 300 tonluk bir gemiyi Amazon’da bir tepeden aşırıp, nehrin öte yanına indirmişti. Dijital hile yoktu o dönemde. Herzog bu film için 2 yılını Amazon’da geçirdi.
Silikoncular sohbette
Film söyleşilerden oluşuyor. Ama “katıksız” bir Werner Herzog filmi yine de: Elon Musk (Tesla, SpaceX). Sebastian Thrun (Stanford hocası, Google X, Udacity uzaktan eğitim girişimcisi). Bob Kahn (Vinton Cerf’le interneti “icat eden” mühendis). Ted Nelson (bir başka internet mucidi). Leonard Kleinrock (Los Angeles’ten San Fransisco’ya “ilk” internet mesajını 1969’da yollayan bilimci). Ve internetin altyapısıyla ilgilenmiş başka kişilerle söyleşileri de belgesel nitelikte.
Filmin tuhaf adının nereden geldiğini öğreniyoruz bu arada: 1969’da Prof. Kleinrock, “login” sözcüğünü yazmaya çalışırken, sadece “lo” yazdığı sırada sistem “çökmüş.” Teknoloji kültürü tarihinde iyi bilinen bu öyküyü bizzat o kişiden dinlemek, işte belgesel bu! Film boyunca Herzog’un Alman aksanlı tok sesiyle yorumlarını duyuyoruz: “İnternet iyi mi kötü mü? Bu özellikler insanlara aittir. İnternet sadece teknolojidir.” Herzog’un ABD ve bazı Avrupa ülkelerinde gösterilen bu şiiresel eseri, hem internetin sağladığı nimetleri alkışlıyor, hem yan etkilerini (bağımlılık, radyasyon, zorbalık, spam, nefret söylemi, vb) yeriyor, robot otomasyonuna, yapay zekaya da kuşkuyla bakarak...
Yapay zekanın halleri
Herzog, yapay zekayı gece-gündüz bütün faaliyetlerinde kullanan Elon Musk’a “Bu konuda kaygılı mısınız?” diye soruyor. Elon Musk’ın yanıtı, “yapay zeka başımıza ne işler açacak!” diyenleri yerinde hoplatacak gibi: “Sanırım, yapay zekanın en büyük riski, kendi başına değil de, biz insanların istekleri doğrultusunda hareket etmesi olacak. Bunu iyi ayarlamamız gerek. Çünkü, diyelim ki elinizde çok hisse senedi var, bunu daha da kıymetlendirmek istiyorsunuz. Yapay zeka bu durumda, sivil amaçlı senetleri satar, savunma sanayii hisselerini alır ve sizin hisselerin değeri artsın diye savaş çıkartabilir.”
Elon Musk, bu safsatayı profesyonel bir stand-up komedyen ciddiyetinde söyleyip, “ufk a doğru” bakıyor daha sonra – Bir Herzog klasiği.
Yapay zeka ve aşk
Herzog’un bir başka sorusu, uzaktan eğitim kavramını yenilikçi bir hallaç gibi savurup yeniden tanımlayan Stanford hocası Sebastian Thrun’a: “Her şeylerin interneti ve yapay zeka acaba aşk yaratabilir mi? Ne dersiniz?”
“Biz, makinelerin aynen bizim gibi mi olmasını istiyoruz? Sanmıyorum. Diyelim ki bulaşık makinem, buzdolabımla konuşa konuşa ona aşık oldu. Ve bana dedi ki, 'Ona aşığım, ve senin bulaşıklarınla ilgilenmek istemiyorum.' Eh, ben bu makineyi ne yapayım?”
Herzog’un tebessüm yaratan, ama düşündüren bu esprili filmi, yapay zeka konusundaki gerçek kaygıların yansıması aslında.
Undesilyon ne demek?
İnsan eliyle, insan fikriyle ve elektrikle çalışan yapay zeka, acaba kontrolden çıkabilir mi? Evet diyenler haksız değil. Çünkü her şey her şeye bağlanırsa, bu her şey, kimsenin kontrol edemeyeceği bir boyuta ulaşacak. Dünyadaki bütün elektronik iletişim cihazlarının adres sayısı IPv6 sistemine geçilince şu “okunamaz” sayıya yükselecek çünkü:
340,282,366,920,938,463,463, 374,607,431,768,211,456. Yani, bu kadar sayıda cihaz birbiriyle konuşabilecek günün birinde. Adı “undesilyon” ise de bir anlam ifade etmeyen, nasıl okuyacağımızı bilmediğimiz bu zihin-ötesi rakam, bir bilimkurgu uydurması değil, gerçek. Başta ABD Savunma Bakanlığı ve onu önem sırasına göre izleyen ABD’li ve yabancı büyük kurumlar IPv6 uygulamasına çoktan geçti bile.