Çinliler de züppe etkisinde

Snob ya da züppe etkisi altındaki tüketici bir malı herkes tüketmeye başlamış ise bu maldan vazgeçer. Çünkü o az sayıda insanın tükettiği malı tüketerek kendisinin sosyal konumunun yükseleceğini düşünür. Lüks otomobil kullanmak, yeni teknoloji ürünlerini ilk kullanan olmak gibi davranışlar bu etki ile ortaya çıkar. Bandwagon etkisi ise sürünün yani genel kitlenin kullandığı mallara yönelme olarak açıklayabiliriz. Buna verilebilecek en güzel örnek Türkiye'de akıllı telefonlara yönelik artan taleptir. Veblen ya da gösteriş etkisi ise tüketicinin fiyatı düşen maldan vazgeçmesi, fiyatı artan mala yönelmesidir.  Yüksek gelirli kişilerin tüketim eğilimleri bu kapsama girer. Düşük fiyattan bir gömlek giyilerek de yaşamın içine kalabilecek olunmasına rağmen, bir gömleğe 1.000 TL vermek, gömleğin markasını yakada ya da cebin üzerinde gözükmesi bu eğilimin işaretleridir.  

 

Uzun bir giriş oldu ama size aktaracağım iki haberi yorumlamak için gerekli idi. Çin'de yayınlanan Hurun Report (www.hurun.net ) adlı çok satan ekonomi dergisinin haberlerinden ilkine göre dünyada 1453 dolar milyarderi var. Milyarderlerin servet toplamları da Çin'in GSYH'sına eşit,  5.5 trilyon dolar. Bir başka ifade ile 1.3 milyar nüfusa sahip Çin'in bir yıllık GSYH'sı 1453 kişinin servetine denk geliyor.  

 

Milyarderlerin 408'i ABD'li, 317'si Çinli,  88'i Rusyalı, 61'i Almanyalı, 56'sı İngiltereli  ve 44'ü Türkiyeli. Türkiye insani gelişmişlik endeksinde dünyada 84. sırada, G-20 içinde  GSYH büyüklüğünde 17. ülke, milyarderler listesinde ise daha üstte 11. sırada. Aslında bu haberin özgünlüğü yok, daha önce basında yer almıştı. Listenin tamamını http://www.hurun.net/usen/NewsShow.aspx?nid=418   adresinden bulabilirsiniz.

 

Derginin verdiği ikinci haber Komünist Çinli milyarderlerin tüketim eğilimlerine ilişkin. Derginin hazırladığı "Chinese Luxury Consumer Survey 2013" adlı rapora göre Çinli milyarderlerin tükettiği lüks mallar ile Amerikalı ya da başka ülkelerin milyarderlerinin tükettiği malların markaları birbirinden farklı değil. Burada marka reklamı yapmak istemem. Bundan dolayı isim vermeyeceğim. Fakat sizde verdiğim web sayfasından markalara baktığınız da Çinlilerin züppe etkisi ile tüketim yaptıklarını göreceksiniz. Anlaşılan kapitalizmin bulaşıcı etkisi Çinlileri de baskısı altına almış. 

 

Hadi bir de etrafınıza bakın, bizim eski beyaz Türklerle yeni beyaz Türkler nasıl tüketiyor. Benim gözlemim onlarda züppe etkisindeler.

 

*Bu konuda yazılan klasik haline gelmiş olan ve her doktora öğrencisinin okuması gereken makale Harvey Leibenstein, 1950, "Bandwagon, Snob and Veblen Effects in the Theory of Consumers Demand", The Quarterly Journal of Economics", May.