Dış ticaret açığı nasıl daralıyor?

Türkiye İstatistik Kurumu’nun dün açıkladığı verilere göre kasım ayında ihracat yüzde 9 arttı, ithalat ise yüzde 21 geriledi. Ticaret açığı 6.4 milyar dolardan 651 milyon dolara indi. Tam yüzde 90’lık bir düşüş var.

İhracatın artması, ithalatın ise böylesine hızlı daralması yalnızca kasım ayına özgü bir durum değil. Bu eğilim temmuzdan beri gözleniyor. Özellikle de ithalattaki gerileme eğilimi...
Geçen yılın ilk on bir ayında ihracat yüzde 7.7 artarken ithalatta yüzde 2’lik bir gerileme oldu.
Ne var ki ilk on bir ayın toplamı son dönemin gidişatını yansıtmaktan uzak. Biraz önce de belirttik, geçen yılın temmuz- kasım dönemindeki eğilim gidişatın yönünü daha somut olarak ortaya koyuyor.

Ancak bu gidişatta ihracat yönünden bir kırılma başladığını da belirtelim. İhracat eylül ayında 2017’ye göre yüzde 22 artmıştı. 2017’ye göre artış ekimde yüzde 12.8’e ve kasımda yüzde 9.4’e düştü.

Son beş ayda ne oldu?

2018’in temmuz-kasım döneminde 72 milyar dolarlık ihracat yapıldı. Bu ihracat 2017’nin aynı dönemindeki 66 milyar doların 6 milyar üstünde.

İhracatta öyle her ay rekorlar kırdığımız yok. İşte veriler ortada.

Peki şu durumda dış ticaret açığının büyük bir hızla daralmasını sağlayan etken ne? Tabii ki ithalattaki düşüş...

Yine aynı dönem, temmuz- kasım dönemi. Geçen yıl bu beş aydaki ithalat yaklaşık 83.5 milyar dolarda kaldı. Oysa bir önceki yılın aynı dönemindeki ithalat 102.4 milyar dolardı. Yani ithalatta tam 19 milyar dolarlık bir daralma görüldü.

Geçen yıl bu beş aylık dönemde 11.5 milyar dolarlık ticaret açığı verildi. 2017’nin aynı dönemindeki açık 36.6 milyar dolardı. Yani ticaret açığında 25 milyar dolarlık bir iyileşme var.
İşte bu 25 milyar dolarlık iyileşmenin dörtte bir kadarı, yani 6 milyar doları ihracat artışından, dörtte üç kadarı, yani 19 milyar doları ithalat düşüşünden kaynaklandı.

İthalat niye geriliyor?

Bir ülkenin ithalatı niye geriler, Türkiye’nin ithalatı 2018’in ikinci yarısından itibaren niye böylesine düşmeye başladı, ne oldu da 2017’nin aynı dönemine göre yüzde 18 daha az ithalat yapıldı?

Türkiye bu dönemde petrol mü buldu, doğalgaz yatakları mı keşfedildi, nerede o şans!

Hangi ürünlerin ithalatını kısıyoruz peki; daha çok ara mallarda bir kısıntı var değil mi...

Ekonomi büzülmeye ve küçülmeye başlamış. Her ne kadar son aylarda görece bir iyileşme olmuş ama kur hala çok yüksek, planlananın çok üstünde.

Bu kurdan ara mal ithal edip üretmek, sonra ürettiğini satamamak, satış mümkün olsa bile tahsilatta sıkıntı yaşamak...

Bu şekilde gerileyen ithalat karşısında “Aman ne güzel” mi dememiz gerekir, yoksa “Bu işin sonu kötü” diye kaygılanmamız mı?

İthalat normale dönerse...

Döviz kuru uzunca bir süredir yatay denilebilecek bir seyir izliyor. Dikkat etmekte yarar var. İthalat böylesine düşükken bile döviz kurunu daha da aşağı çekemiyoruz.

Geçen yılın ağustos-kasım dönemindeki aylık ortalama ithalat 16 milyar doların altında. 2017’nin aynı dönemine göre yüzde 22’ye yaklaşan bir düşüş var.

Dış ticarette açığın neredeyse sıfıra yaklaştığı bir dönem yaşıyoruz. Ama dolar kuru hala 5.30’lar dolayında ve aşağı inmiyor.

İşler bu yıl biraz yoluna girer, ekonomide bir canlanma olursa, ithalat artış gösterirse acaba kur nerelere gider?