Ekonomik altyapı yeniden şekilleniyor
“Üretim yerelleşiyor. Herkes müşteriye mümkün olduğu kadar yakın kalarak üretim yapmak istiyor. Bu da inventory maliyetini, ulaşım maliyetlerini azaltıyor; şirketlerin tüketici taleplerindeki değişimlere hızla cevap vermesini sağlıyor. Bu durum ekonomik ve çevresel olarak daha verimli bir üretim sistemini beraberinde getiriyor. Bu süreçte ekonominin altyapısı değişecek. Gelişmiş ülkelerde, şehirde yaşamak ekonomik gereklilik olmaktan çıkıp, bir yaşam tarzı tercihi olacak. Yeni altyapı ihtiyaçları ortaya çıkacak.”
Bu yorum, UBS Servet Yönetimi Küresel Baş Ekonomisti Paul Donovan’a ait. Donovan, İsviçre Türkiye Ekonomi Forumu için İstanbul’a geldi. 4.Sanayi Devrimi’nin yatırımları, ekonomiyi ve toplumu yakından etkileyeceğini söyleyen Paul Donovan’a küresel ekonominin önündeki temel riskleri, 4. Sanayi Devrimi’nin finans sektörünü nasıl etkileyeceğini, robotlaşma ve yapay zekanın üretim ve işgücü üzerinde beklenen sonuçlarını, global şirketlerin ve günümüzün mesleklerinin geleceğini sorduk. İşte cevapları:
Ekonomik verilerin yanıltıcı olması önemli bir risk
“Yakın geleceğe yönelik ekonomik risklerin sınırlı olduğunu söyleyebiliriz. Küresel ekonomide büyük iniş ve çıkışların olmadığı bir dönem yaşıyoruz. Ülkelerin büyük bir bölümü 2008-2010 ekonomik kriz sürecini aşmayı başardılar. 2018’de ciddi bir ekonomik yavaşlama riski oldukça düşük. Bir kaç ülkede 2018’de enfl asyon artışı izlenecektir. Bu artışın öngörülenden daha hızlı bir şekilde gerçekleşme riski var. Bir diğer risk ise, merkez bankalarının enfl asyona veya ekonomik büyümeye tepki vermekte yavaş kalabilecek olmaları. Özellikle Avrupa Merkez Bankası Başkanı Draghi, politika belirlemek konusunda çekinceli davranıyor. FED’de ise yönetime gelecek isimlerin netleşmemesi politika uygulamaları açısından bazı belirsizlikler yaratacak.
Bir diğer ekonomik risk ise, ekonomik verilerin kalitesi. Ekonomik veriler çok sık bir şekilde ve çok daha kapsamlı bir şekilde revize ediliyor. Hükümetler veri toplanması konusunu çok ciddiye almıyor. Politika yapıcılar yanıltıcı bilgiler doğrultusunda hareket ettiklerinde, bu durum olumsuz sonuçlar yaratabiliyor.”
4. Sanayi Devrimi “balon” oluşturacak birçok yenilik getiriyor
“Her sanayi devriminin temelinde değişim var. Bir sanayi devrimi toplumda önemli değişimlere yol açıyor: Çalışma yöntemlerimiz, çalışma mekanlarımız, yaptığımız işler değişiyor. Ekonomideki yapısal değişimler, her sektör olduğu gibi finans sektörünü de etkileyecek. Esnek çalışma şimdiden yükselişte; çalışma mekanları küçülüyor. Teknolojik değişimler görevleri ve meslekleri de etkiliyor. Bir çok durumda meslekler varolmaya devam edecek; fakat üstlenilen görevlerin büyük bir bölümü otomatikleşeceğinden, insanların yaptıkları işler değişecek. Teknoloji ile finansal işlem süreçleri hızlanacak. Yeniliklerin artması, balonların oluşmasına yol açıyor. 4. Sanayi Devrimi de çok fazla yeniliği beraberinde getiriyor. Bu da insanların “bu sefer farklı” demesine ve balonların oluşmasına ve bir noktada patlamasına yol açıyor.”
*Siber güvenlik ekonomik bir tehdit
“Siber güvenlik ekonomik bir tehdit ve finansal piyasalarını yakından ilgilendiriyor. Teknoloji bu tehditi engellemek için önemli bir araç olarak kullanılıyor. Her ne kadar siber güvenlik finansal piyasalar için yakın gelecekteki en büyük risk olmasa da, sürekli olarak arka planda varlığını sürdüren bir risk.”
*Yeni altyapı ihtiyaçları oluşacak
“Üretimin yerelleştiğini görmeye başladık. Herkes müşteriye mümkün olduğu kadar yakın üretim yapmak istiyor. Bu da stok ve ulaşım maliyetlerini azaltıyor; şirketlerin tüketici taleplerindeki değişimlere hızlı cevap vermesini sağlıyor. Bu durum ekonomik ve çevresel olarak daha verimli bir üretim sistemini beraberinde getiriyor. Bu süreçte işler farklılaşacak. Ama benim tahminlerime göre, bu süreç içinde mevcut işgücünde yüzde 8’lik küçük bir kayıp yaşanacak. Öte yandan, yapılan işlerin yaklaşık yüzde 40’lık bölümü önemli bir değişim geçirecek. Hepsinden önemlisi bu süreçte ekonominin altyapısı değişecek. Gelişmiş ülkelerde, şehirde yaşamak ekonomik gereklilik olmaktan çıkıp, bir yaşam tarzı tercihi olacak. Yeni altyapı ihtiyaçları ortaya çıkacak. Örneğin, sürücüsüz otomobillerle birlikte ulaşımda yeni altyapı modellerine ihtiyaç duyacağız. Evden çalışma modeli geliştikçe, gıda dağıtımında yeni model arayışları ortaya çıkacak. Dijitalleşme, ihtiyaç duyulan ürün sayısını azaltacak. Üretimde yaşanan bu değişimler ekonomik altyapıyı da yeniden şekillendirecek.”
İnternet devrimi şirketleri yok etmedi, geliştirdi
“Yaşadığımız değişim sürecinde büyük şirketler yok olmayacak, fakat değişmek, uyum sağlamak, odak alanlarını yenilemek veya birleşmek zorunda kalacaklar. İnternet devrimi şirketleri yok etmedi, şirketler değişen ekonomik ortam doğrultusunda geliştiler. Bugünkü yapısal değişimler için de aynı durum söz konusu olacak.”
* Fosil yakıtlar bir süre daha bizimle
“Fosil yakıtlar bir süre daha bizimle olacaklar. Yenilenebilir enerji hızla önem kazanıyor ve üretimi ucuzluyor. Fakat yaşadığımız toplumun altyapısı hala fosil yakıtlardan elde edilen enerjiye uyumlu durumda. Elektrik şebekelerinin ortadan kalkacağını, yerel enerji üretiminin gelişeceğini ve iyileştirilmiş piller sayesinde daha iyi enerji depolama sistemlerinin oluşacağını göreceğiz. Ama bu uzun bir zaman alacak.”
Başarıyı belirleyen iş değil, çalışanın tutkusu
“İnsanların tutku duydukları işleri yapmaları gerektiğine inanıyorum. Geleceğin meslekleri esneklik ve uyumluluk gerektiren işler olacak. Başarıyı belirleyen yapılan iş değildir; işin başarılı olmasını onu yapan kişinin tutkusu ve esnekliği belirler.”