Enerji Borsası ve şeffaflık şartı

Yönetim kurulu üyeleri geçtiğimiz haftalarda belirlenen Enerji Piyasaları İşletme AŞ (EPİAŞ) resmen kurulur kurulmaz, yüklü bir iş yüküyle karşı karşıya kalacak. Ama olsun, onların işini dışarıdan birileri yapıp, önlerine hazır ve mükemmel bir sistem koyacak değillerdi herhalde... 

İşin teknik ve mevzuatla ilgili kısımlarını onlara bırakıp, önemli gördüğüm bir noktaya dikkat çekmek istiyorum: Şeffaflık! 

Peki neden? Çünkü yeni borsanın kuruluşunun arkasında, enerji sektöründe öngörülebilirliğin artırılması gibi bir hedef var. Öngörülebilirlik de şu demek. Enerji Borsası’nda oluşacak fiyatlar, sektörle ilgili tüm kesimler açısından referans olacak. 

Böylece gelecekte enerji fiyatlarının nereye gidebileceğine dair projeksiyonlar oluşturulabilecek. Girişimciler, bu projeksiyonlara dayanarak sektöre yatırım yapıp yapmamaya, örneğin elektrik santrali kurup kurmamaya, satın alıp almamaya karar verecek. Elektrik ve/veya doğalgaz alıp satacak firmalar için de aynı şey geçerli. 

Peki Enerji Borsası’nda oluşacak fiyatların sağlığı? Her şey, bu fiyatların üzerine bina edileceğine göre, bu çok önemli. 

İşte tam da bu yüzden, bizim şeffaflıktan kastımız, EPİAŞ’ın işlettiği borsada oluşacak fiyatların açık şekilde paylaşılması değil. Asıl şeffaflık, piyasadaki fiyat oluşumuna etki edebilecek bilgilerin hızlı, eşit ve adil şekilde tüm taraflarla paylaşılabilmesidir. 

Ne demek istiyoruz? Anlatmaya çalışalım. Elektrik fiyatları, tüketim talebi ile üretim santrallerinin kurulu kapasitesi, onların üretim maliyetlerine bağlı şekilde oluşuyor. İ

İşin talep tarafında çok fazla sorun yok. Çünkü Türkiye’deki tüketim talebinin gelişimi üç aşağı beş yukarı biliniyor. Talebin nasıl değiştiğine ilişkin geçmiş dönem verileri de geleceğe dair iyi bir fikir veriyor. Talebi etkileyen mevsimsel ve iklimsel şartlara dair meteorolojik verileri edinmek de kaba taslak mümkün diyebiliriz. 

Piyasa oyuncuları ve ilgililer açısından asıl mesele, elektriğin arz tarafında. Türkiye’nin toplam kurulu gücü ne kadar? Bunların ne kadarı hangi kaynaktan elektrik üretiyor? Kurulu gücün coğrafi dağılımı nasıl? Üretilen elektriğin iletimiyle ilgili kısıtlar var mı? Santrallerin üretim kısıtları var mı? Var ise neler? 

Elektrik üretim tesislerinin sahiplik yapısı nasıl? Elektrik ithalat ve ihracatı lisansı sahipleri kimler? Bu oyuncuların elinde hangi zaman dilimleri için ne kadarlık kadarlık bir ihracat ve/veya ithalat yapma hakkı, yetkisi bulunuyor? 

İşte tüm bu soruların cevaplarının tüm katılımcılar tarafından eşzamanlı olarak ve adil şekilde edinilebiliyor olması gerekiyor. Bunlar sağlanamadığı takdirde şeffaflıktan söz etmek mümkün değil. Bu da, sizin yatırımcılarca referans alınmasını beklediğiniz gösterge doğruyu yansıtmıyor demektir. 

Evet, gördüğünüz gibi, elektrik nasıl ki günlük hayatta tehlikeler içeriyorsa, bunun ticareti de öyle çok kolay bir şey değil. Çok büyük kazanç fırsatları sunduğu gibi, eşyanın tabiatı gereği ciddi riskleri de barındırıyor. Yani elektrik ticareti işi, çok bilinmeyenli denklemlerin dik alası. Biz en iyisi bu yazıyı EPİAŞ yönetimine kolaylıklar dileyerek tamamlayalım...