Enflasyon düşerken fiyatlar yükseliyor
Mart ayında yıllık enflasyonda düşüş trendi devam etti. Ancak geçen ay, fiyatı gerileyen ürün sayısı düşük kaldı, fiyat artışları sürdü. TÜİK verilerine göre birikimli enflasyon rakamları, 16 aylık süre içinde TÜFE kapsamındaki ürünlerde yüzde 110, ÜFE'de yüzde 150 arttı. Bu sürede TÜFE'de en yüksek fiyat artışı yüzde 200-215 ile araç sigortası, et ve sütte yaşandı.
Yıllık enflasyon rakamları düşüş trendine işaret etse de, fiyatlar genel seviyesinde artış mart ayında da sürdü. Gerek TÜFE, gerek ÜFE kategorisinde yer alan mal ve hizmetlerin fiyatlarında bir önceki aya göre düşüş oldukça sınırlı kaldı. 2023 yılı Mart ayında, TÜFE’de 143 temel başlıktan 24 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 8 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 111 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.
ÜFE’de ise 9 alt sektör daha düşük, 20 alt sektör daha yüksek değişim gösterdi. Aylık en yüksek azalış; yüzde 13,28 ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme, yüzde 4,75 ile kok ve rafine petrol ürünleri, yüzde 0,68 ile ham petrol ve doğal gaz alt sektörlerinde gerçekleşti. Gerek TÜFE, gerek ÜFE kapsamındaki mallardaki aylık fiyat düşüşünün yaşandığı mal ve hizmetlerin sayısı yetersiz kalınca fiyat artışları da sürmeye devam etti.
Birikimli enflasyon yakıyor
Döviz kuru ve enflasyonun birlikte yükselişe geçtiği Aralık 2021 sonrası TÜİK verilerine göre birikimli enflasyon rakamları fiyatlardaki artışın yakıcı olarak sürdüğünü gösterdi. 16 aylık bu süre içinde TÜFE kapsamındaki ürünlerin fiyatları ortalama yüzde 110, TEFE kapsamındaki ürünlerin fiyatları yüzde 150 arttı.
16 ayda TÜFE kategorisinde en yüksek fiyat artışı yüzde 200-215 aralığında fiyatları artan sigorta, et ve sütte yaşandı. TEFE kategorisinde ise fiyatı yüzde 529 artan doğal gaz ilk sırayı alırken; beton, çimento ve alçıdan eşyaların fiyatı yüzde 310, çimento, kireç ve alçı fiyatları yüzde 303 artış gösterdi.
TÜFE ve ÜFE kategorilerinde bazı eşleşen ürün gruplarında ÜFE’deki 16 aylık artış, TÜFE’deki 16 aylık artışın üzerinde kaldı. Örneğin ÜFE kapsamında doğalgaz fiyatı 16 ayda yüzde 529 artarken, TÜFE kapsamındaki doğalgazda fiyat artışı yüzde 152 olarak gerçekleşti.
Aynı şekilde TÜFE’de taze süt fiyatı yüzde 203, diğer süt ürünleri yüzde 202, süt yüzde 169 artış gösterirken, ÜFE’de süt ürünleri yüzde 255 artış gösterdi. Diğer gıda ürünleri ÜFE’de yüzde 235, TÜFE’de ise yüzde 156 artış gösterdi. ÜFE kapsamında fiyat artış hızının daha yüksek olması TÜFE kapsamındaki aynı ürünlerin fiyatlarının kolay düşmeyeceğini gösterdi.
TÜFE mal gruplarında durum
16 aylık süreçte TÜFE’de ortalama fiyat artışı yüzde 110 olarak gerçekleşmesine karşın özellikle başta gıda maddeleri olmak üzere bir çok ürün grubunda fiyatlar bu seviyenin çok daha üzerinde arttı. Bu kapsamda ulaştırma sigortası yüzde 215’lik artış ile rekor kırarken, dana eti yüzde 214, taze süt yüzde 203’lük artışla ilk 3 sırada yer aldılar.
Ardından yüzde 202 artışla diğer süt ürünleri, yüzde 199 ile alkolsüz konsantre içecekler, yüzde 198 ile veterinerlik hizmetleri, yüzde 188 ile ilaçlar, yüzde 180 ile et, tereyağı ve şarap sıralandı. Bu dönemde diğer tahıl ürünleri ve peynir fiyatı yüzde 172, pirinç fiyatı yüzde 171, yumurta ve kuzu eti fiyatı yüzde 169 artış gösterdi.
Fırın-ocak ve fotoğraf hizmetleri fiyatları yüzde 167, maden suları-alkolsüz içecekler, meyve sebze suları fiyatları yüzde 164, sebze fiyatları yüzde 162, diğer fırın ürünleri, konserve sebze, şarküteri ürünleri ve diğer et çeşitleri fiyatı yüzde 159 artış gösterdi.
Demiryolu ile yolcu taşımacılığı ve bira yüzde 158, sebze yüzde 157, tıbbi ürünler, aletler, malzemeler ve sakatatların fiyatı yüzde 154, çamaşır-bulaşık makinası fiyatları yüzde 153, doğalgaz fiyatları yüzde 152 ve elektrikli-elektriksiz büyük ev aletleri fiyatları da yüzde 150 artış gösterdi.
Patates, makarna çeşitleri, ev aletleri, gıda ve alkolsüz içecekler, konut sigortası ve şebeke suyu fiyatları ise yüzde 141-148 arasında artış gösterdi. TEFE kapsamındaki mal ve hizmetlerdeki en dikkat çekici fiyat artışı doğal gazda yaşandı. Doğal gaz fiyatları 16 aylık süreçte yüzde 529 artış gösterdi.
Betondan, çimentodan, alçıdan eşyalar fiyatlarında yüzde 310, çimento, kireç ve alçı fiyatlarında yüzde 303 artış yaşanırken yine üretim maliyetlerinde önemli etkisi olan elektrik, gaz üretim ve dağıtım faaliyetlerindeki fiyat artışı yüzde 275 olarak gerçekleşti.
Taş, kum, kil fiyatları yüzde 265, diğer madencilik taşocakçılığı ürünleri fiyatları yüzde 261, metalik olmayan mineral ürünler fiyatları yüzde 259, süt ürünleri fiyatları yüzde 255 artış gösterdi. İçeceklerin fiyatları yüzde 235, diğer gıda ürünleri fiyatları yüzde 221, korunmuş et ve et üretim fiyatları ise yüzde Porselen-seramik fiyatları yüzde 207 artarken, fırın ürünleri, unlu mamuller fiyatlarında yüzde 195, kilden inşaat malzemesi fiyatlarında yüzde 194, gıda ürünleri fiyatları yüzde 188, temel eczacılık ve ürünleri fiyatlarında yüzde 184 artış gözlendi.
Meyve sebzede %180 artış
Kömür, linyit fiyatları yüzde 183, taşkömürü yüzde 182, meyve-sebze, cam ve cam ürünleri, işlenmiş korunmuş meyve sebzeler yüzde 180 arttı. Madencilik ve taşocakçılığı ürünleri yüzde 177, eczacılık müstahzarları fiyatları yüzde 164, sabun, deterjan, parfüm gibi bakım malzemeleri fiyatları yüzde 158, metal hadde hizmetleri fiyatları yüzde 150, iletişim ekipmanları fiyatları yüzde 144, metal döküm hizmetleri fiyatları yüzde 140, demir cevherleri fiyatları yüzde 136, imalat sanayi ürünleri fiyatları ise yüzde 134 artış gösterdi.