Erkan’ın işi hem zor hem de kolay

Adam SAMSON (Financial Times yazarı)

İngiliz Financial Times gazetesinin Türkiye temsilcisi Adam Samson, Türkiye Merkez Bankası’nın ilk kadın Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın biyografisini kaleme aldı; kendisinden beklentileri yazdı. İşte o makale…

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yeni bir merkez bankası başkanı atadı. Hafize Gaye Erkan…Özgeçmişi: Büyük finans kurumlarının bilançolarındaki riski analiz eden karmaşık modeller yaratmada uzmanlık…

Princeton eğitimli eski Goldman Sachs bankacısı olan Erkan, 2021'in sonlarına kadar üst düzey yönetici olduğu ve kısa süre önce iflas etmiş olan First Republic tarafından yayınlanan biyografisınde şöyle diyordu: “Veriler tartışılmaz. Herhangi bir pozisyon sayıların gücüyle desteklenebilir.”

Başkan'a daha az manevra alanı kaldı

Erkan'ın klasik matematik teorilerindeki kökleri, Erdoğan'ın sahip olduğu radikal ekonomik görüşlerle güçlü bir tezat oluşturuyor. Türkiye cumhurbaşkanı faiz oranlarını “tüm kötülüklerin anası ve babası” olarak nitelendirirken; yüksek borçlanma maliyetlerinin yüksek enflasyona (tedaviden çok) yol açtığı konusunda ısrar ediyor.

Önceki Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu'nun iki yıl içinde faiz oranlarını yüzde 19'dan yüzde 8.5'e indirmesi, şiddetli bir enflasyon krizini ateşleyen ve lirayı ağır baskı altına alan bir karardı. Merkez Bankası ayrıca bu yıl yaklaşık 25 milyar dolarlık döviz rezervlerini yaktı.

Bu, bankayı tersine çevirme zorluğunu üstlenirken; Erkan'a da çok az manevra alanı bırakacaktır. Merkez Bankası eski başekonomisti Hakan Kara bakın ne diyor: "Erkan'ın işinin hem zor hem de kolay olduğunu düşünüyorum.

Zor, çünkü ona yüksek enflasyon ve gevşemek için verimsiz bir dizi düzenleme miras kaldı. Kolay, çünkü selefinin alışılmadık derecede düşük güvenilirliği göz önüne alındığında, merkez bankacılığının temellerine bağlı kalarak bile piyasa duyarlılığını çok hızlı bir şekilde iyileştirebilir.”

Boğaziçi'nden birincilikle mezun oldu

Nisan 1979'da İstanbul'da doğan Erkan'ın fizik ve matematik öğretmeni ve mühendis olan ebeveynleri, erken yaşlardan itibaren sayısal becerilerini geliştirdi. Bir yazılım grubu işleten komşularından bir programlama dili olan C++ öğrendi.

Erkan, First Republic biyografisinde "Onlara Türk kahvesi yapmamın karşılığında bana C++ ve özyinelemeli fonksiyonların keyfini öğrettiler" demişti. 2001 yılında Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği’ni birincilikle bitiren Erkan, Princeton Üniversitesi'nden finans mühendisliği alanında risk yönetimi üzerine bir tezle doktora derecesi aldı.

"İzlenmesi gereken en güçlü kadınlardan"

Türk-Amerikan çifte vatandaşı olan Erkan, daha sonra yaklaşık on yılını Goldman Sachs'ta geçirdi ve burada büyük finans gruplarına bilançolarını stres testi yapma konusunda danışmanlık yaptı. 2014’te kendisini yatırım portföyünü ve risk yönetimi işlevinin önemli bir bölümünü yönetmesi için işe alan First Republic'in kurucusu Jim Herbert ile tanıştı.

Erkan, First Republic'te hızla yükseldi ve 2016'da ek mevduat sorumlusu rolünü üstlendi. 2019'da American Banker tarafından sektörün “İzlenmesi gereken en güçlü kadınlarından” biri seçildi. 2021 yazında Erkan, First Republic'in eş genel müdürü oldu ve o zamanlar ABD'nin en büyük bölgesel borç verenlerinden biri olan şirkette Herbert'in yerini alacak önde gelen aday olarak görülüyordu.

Şimdi yeni bir şans elde edecek

Ancak şirketin başındaki görevi kısa ve inişli çıkışlıydı: Erkan, şirketin diğer üst düzey yöneticilerle Financial Times’ın daha önceki haberlerde “toksik” diye nitelediği bir dizi etkileşime maruz kaldı. 2021'in sonunda First Republic'ten ayrıldı.

(First Republic, o günden beri 2008'den bu yana ABD'de yaşanan en büyük bankacılık krizinin merkezinde yer alıyor.) Erkan, First Republic'ten ayrıldıktan sonra benzer şekilde kısa bir süre New York ticari emlak firması Greystone'da eşbaşkan olarak görev yaptı, Haziran 2022'de atandı ve aynı yılın aralık ayında ayrıldı.

Şimdi, Türkiye'nin ilk kadın merkez bankası başkanı olarak, iş yürütmeye geldiğinde risk yönetimi deneyimini kullanmak için yeni bir şans elde edecek. Geçen hafta maliye bakanlığına atanan Mehmet Şimşek, ülkede “rasyonel” politikaları yeniden tesis etme sözü verdi.

Ekonomistler ve yatırımcılar, daha önce olmasa da 22 Haziran’daki Merkez Bankası toplantısında bunun için faiz oranlarında büyük bir artış gerektireceğini söylüyorlar. Dinamik Yatırım Menkul Değerler'in baş ekonomisti Enver Erkan, “Alınan mesaj ve şimdiye kadar oluşan beklentiler, güçlü bir politika geçişi sinyaline işaret ediyor. 22 Haziran toplantı (bunun) uygulanması açısından kritik bir önem taşıyor” diyor.

İngilizce ve Almanca konuşuyor

 Merkez Bankası başkanlığı görevi, Erkan'ın diplomatik becerilerini mutlaka sınayacaktır. Türkçe, İngilizce ve Almanca konuşan Erkan’ın, geleneksel ekonomi politikasına pek sabır göstermeyen bir cumhurbaşkanıyla çalışmak ile Türkiye'yi daha sürdürülebilir bir politika yoluna sokmak ve yabancı yatırımcıları geri çekmek arasındaki ince çizgide yürümesi gerekecek.