FED sıkıldı ya siz?
Cuma günü açıklanacak istihdam(NFP) verisi (yine) çok önem taşıyor. Ancak FED bu veriye çok fazla önem verdiği için değil. Piyasa FED’in bu veriye çok fazla önem verdiğine “inandığı” için. Dolayısı ile verinin fiyatlama üzerinde etkisi olacağı konusunda hepimiz mutabık olsak da FED üzerindeki etkisi tartışmaya açık.
FED neden bu veri çok yüksek gelse bile Eylül ayında harekete geçmeyebilir (veya tersi)? Çünkü insanlarda var olan ve dolayısı ile piyasalarda da bulunan Seri Pozisyonlama Etkisi (konuda Ritzhotz’un bir makalesinden doğrudan ve fazlası ile esinlendim) FED’in hareketlerine yansımaz. SPE geniş anlamda insanların bir seri içinde ilk ve son maddeleri diğerlerinden daha iyi hatırlaması anlamına gelir. Son maddeleri daha iyi hatırlama yani Yenilik Etkisi(YE) nedeni ile bu NFP’da 230K görürsek FED’in harekete geçeceğine inanıyoruz (hareketli ortalamalarda da ağırlıklı HO kullanılması bir YE etkisidir aslında). Oysa aylardır NFP ortalaması 200K üzerinde geliyor ve işsizlik oranı yüzde 5.3’e geriledi. FED hiçbir zaman faiz artışına İşsizlik oranı denge seviyesine geldiğinde başlamaz. Denge seviyesine “geliyor” diye başlar.
Son 2 ay içinde İster Yellen, isterse Fischer veya Dudley olsun hiçbir konuşma veya çoğu yayında bir zamanların popüler ve faiz artışına engel kelimeler olan “katılım oranı, uzun vadeli işsizlik, atıl kapasite” ve hatta” ücretleri” duyamıyoruz. Toparlarsak FED açısından “bu NFP”un extra bir önemi yok. Son konuşmalardan da anladığımız üzere önemli olan konu “enflasyon” veya “enflasyonu yaratacak” koşulların oluşup oluşmadığı. Bu noktada bizde de zamanında tartışılan (ama gerekli derinlikte değil) bir konu bir daha ortaya çıkmış durumda. Faiz artışının kendisi “normalizasyonu” tetikliyor olabilir mi? Yani FED faiz arttırmayarak “normalizasyonu” geciktiren etkenin bizzat kendisi olabilir mi?
Bu tezin temeli şu: Fisher Denklemi der ki R=r+i yani nominal faiz=reel faiz+enflasyon. Neo Fisherciler’in tezine göre FED ne yaparsa yapsın uzun vadede “r” denge noktasını bulur. Bu düşünceye göre FED R’yi uzun süredir düşük tuttuğu için artık enflasyon “düşüyor” . Bunu FED’in içinden bir isim Kocherlakota da seslendirdi ancak Krugman başta olmak üzere ekonomistlerden büyük tepki aldı. Çok teorik bir tartışma olduğundan bana fazla laf düşmez
Ancak FED’in faiz kararının bir sinyal etkisi olduğunu da düşünüyorum.Şu anda yaşanan volatilitede korktuğu net görülen FED’in Hisse piyasası gibi ekonomik durumu tespitte son derece başarısız bir göstergeyi baz alarak ve Çin’den gelen yüzde 3’lük bir hareketi bahane ederek faiz artışını ötelemesi geride kalan yıllarda yaşanan toparlanmayı yetersiz gördüğü ve “Greenspan garantisini” sürdürdüğü anlamına gelecektir. Hele ki 2015 yılında faiz artacak dedikten sonra yaşanabilecek bir 2016 ertelemesinin (ekonomik veri bazlı olmamasından bahsediyorum) FED açısından da piyasadaki ABD ekonomisi algısı açısından da son derece negatif olacaktır.