Genişken, darbant oluverdi
Amerikan Federal İletişim Komisyonu (FCC) genişbant tanımına zam yaptı: İndirme hızında 4 Mb, artık genişbant değil: Yeni hız saniyede 25 Mb. Yükleme hızında ise sınır 1 Mb’den 3 Mb’e çıktı. Bu yeni tanımlarla ABD ve dünyada kaç yüz milyonlarca internet kullanıcısı, aniden, “dar bant” kullanıcısı oluverdi. Yeni tanımla, ülkemizde bol keseden kullanılan “genişbant” sözcüğü de işlevsiz kalacak.
Çünkü nasıl ki gidiş-geliş tek şerit yola duble yol diyemezsek, nasıl ki duble yol bir otoyol değilse, “bizim buralarda” tanımlanan genişbant da artık darbant.
Zaten, ülkemizde sabit hat üzerinden genişbant kullananların üçte biri, “varla yok arası” bir 4-8 Mb bağlantı kuruyordu. 10-30 Mb bağlantı kuranların oranı yüzde 58. Mobilde durum daha iyi: 100 Mb ve üzeri kullanıcı oranı yüzde 82. (BTK, Pazar Verileri, Haziran 2015).
Veriler kendi başına “iyi” gözükse de, OECD’ye bakınca iyi değil: Bizde nüfusa göre sabit genişbant kullanım oranı yüzde 11, ama OECD ortalaması yüzde 28. Mobilde bizdeki oran yüzde 45, OECD’de yüzde 81.
Bu nedenle, Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) 2015 Bilgi Toplumu Gelişmişlik İndeksi (MIS) Raporu’ndaki bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) Gelişme İndeksi’nde (IDI) 166 ülke arasında 69’uncu olduk. Geçen yıla göre 1 puan alttayız. Avrupa’daki sıramız 40 ülke içinde 38’incilik. Karadağ ve Bosna arasındayız. Daha önceki yıllara bakarsak, “yerimizi koruyoruz.” 2002’den beri 60-70 arasındayız.
IDI Index, 11 değişkene göre hesaplanıyor: Sabit ve mobil telefon yoğunluğu, internet bant genişliği ve kullanım oranı, bilgisayar ve internet erişimine sahip hane oranı ve sayısı gibi...
Tükiye’nin BİT durumuyla ilgili bir başka veri, internet bant hızlarını hesaplayan Akamai’den (State of the Internet Q2, 2015) geldi. 25 EMEA ülkesi içinde ortalama 6.3 Mb ile 24’üncüyüz. Hesaplama döneminde en yüksek hızımız 37.5 Mb kadar çıkmış. Listede Afrika’dan sadece Güney Afrika Cumhuriyeti var. Bizim altımızda 25’inci sırada.
Emsaller: İnternet hızında lider İsveç 16.1 Mb. En fazla 62.8 Mb kadar çıkmış. Asya-Pasifik bölgesinde Kore’nin hızı 32.1 Mb olmuş. En hızlı olduğunda 83.3 Mb. Kore’de internet hızı yüzde 75 oranında 10 Mb üzerine çıkıyor. ABD ise 11.7 Mb ile Kore’nin üçte biri hıza sahip. En hızlısı bile 50.4 Mb.
Buraya kadarki bütün bu “sıkıcı” rakamlar, yüzdeler, Türkiye’nin dünya üzerindeki yerini göstermek için. Bu veriler olmadan, yerimizi saptayamayız. Şayet Endüstri 4.0'ı hedefliyorsak, veri temelli, yenilikçi bir ekonomi yaratmak zorundayız. Bunun için mutlaka, dünya ile eş zamanlı, eş oranda, eş hızda, eş miktarda iletişim içinde olmamız şart. Genişbant, bu işin olmazsa olmazıdır. Tam bu noktada, anlamlı bir ayrıntı: Hindistan, ortalama 2.4 Mb hızla 117’inci sırada ama, Başbakan Modi’nin, ofisinde kullandığı hız 34 Mb. Yani, başbakan, Hindistan’ı dünyada daha rekabetçi yapmayı sağlayacak bilgiye daha hızla erişmek için ofisine genişbant bağlatmış.
Avrupa Birliği, 2020 hedefi olarak genişbant hızının AB’deki hanelerin tamamı için en az 30 Mb, yarısı için ise 100 Mb olmasını hedefliyor. Bizim Bilgi Toplumu Stratejisi Taslağı’nda da (s.8) benzer bir hedef vardı: “2018’de hanelerin en az yarısında en düşük 70 Mb, hanelerin tümünde en düşük 20 Mb internet bağlantısı sağlanacaktır.” Ancak, Strateji’nin 2015-18 Nihai Belgesi’nde Eylem 14 başlığı altında şu yazılı: “2018 yılı için ülke genelinde minimum genişbant erişim hızının tespit edileceği, hanelerin belirli bir bölümü için yüksek hızlı erişim hedefinin ortaya konacağı ve belirlenen bu hedefler doğrultusunda uygulanacak politikalar ve hayata geçirilecek uygulamaların yer alacağı ulusal genişbant stratejisi hazırlanacaktır.” (s.102)