Google ve Facebook, haber yayıncılarına ne kadar borçlu?
Haaris MATEEN (Houston Üni. Finans alanında Yrd. Doç.)
Avustralya, 2021'de Alphabet (Google) ve Meta'yı (Facebook) kendi platformlarında paylaşılan haber içerikleri için medya kuruluşlarına ödeme yapmaya zorlayan “Haber Medyası Pazarlık Yasası”nı geçirerek yeni bir çığır açtı. Bu model, Kanada'nın Haziran 2023’te Avustralya yasasının (C-18) kendi versiyonunu benimsemesiyle ve Güney Afrika'nın dijital reklamcılık pazarına yönelik bir soruşturma başlatmasıyla dünya çapında ilgi gördü.
Endonezya, Japonya, Yeni Zelanda ve İsviçre gibi ülkelerin tümü benzer yasa tasarılarını değerlendirdi ve Brezilya'nın Mayıs 2023’te engellenen iddialı “Yalan Haber Yasası” yakın zamanda yeniden canlandırıldı.
Bu arada ABD'de, haber yayıncılarının toplu pazarlığa katılmasına olanak sağlamayı amaçlayan “Gazetecilik Rekabeti ve Koruma Yasası,” Mart 2023’te ABD Senatörü Amy Klobuchar tarafından uygulamaya konuldu ve o zamandan beri durduruldu. Haziran 2023’te Kaliforniya Eyalet Meclisi, büyük teknoloji şirketlerinin reklam gelirlerini haber kuruluşlarıyla paylaşmasını zorunlu kılan “Kaliforniya Gazeteciliği Koruma Yasası”nı kabul etti. Ancak tasarı 2024 yılına kadar ertelendi.
Google ve Facebook gibi teknoloji devleri bu yasalara karşı çıkarken, kendi platformlarındaki haber içeriğinin önemini küçümsediler ve izleyicilerin buna gerçekten ihtiyaç duymaması nedeniyle bu içeriğin kolayca kaldırılabileceğini ileri sürdüler.
Google ayrıca mütevazı bir meblağın medya şirketlerini platform ücretlendirme yasalarını desteklemekten vazgeçireceğini umarak, yayıncılara doğrudan ödeme yapma yoluna da başvurdu. Son çalışma belgemiz, bu tür anlaşmaların ABD'li yayıncılar tarafından üretilen haber içeriğinin tam değerini yansıtmadığını gösteriyor. İhtiyatlı tahminimiz, Facebook ve Google'ın ABD haber kuruluşlarına içeriklerini kullanmaları için yılda yaklaşık 14 milyar dolar ödemesi gerektiği yönünde.
Araştırmamız Facebook'un yayıncılara yılda 1.9 milyar dolar, Google'ın ise 10-12 milyar dolar borcu olduğunu gösteriyor. Ayrıca metodolojimizin ayrıntılı bir açıklamasını da ekliyoruz ve başkalarını bunu geliştirmeye ve geliştirmeye davet ediyoruz. Son 20 yılda, Google ve Facebook'un reklam gelirleri hızla yükselirken, geleneksel medyanın kamu yararına olan haberleri ve araştırmacı gazeteciliği finanse etmek için kullandığı reklam geliri azaldı.
Bu bir kaza değil. Bireylerin haberleri doğrudan platformlarda tüketmeye başlamasıyla reklam gelirleri platformlara kaydı ve bu süreçte reklamverenlere geniş ve istikrarlı bir kullanıcı tabanı sağlandı. Google ve Facebook, platformların sitelerine trafik çekmesi nedeniyle haber kuruluşlarının minnettar olması gerektiğini savunurken, bizim bulgularımız aksini gösteriyor.
Çalışmamız, iki tarafın bir araya geldiğinde değer yarattığını gösteren çok sayıda ekonomik araştırmaya dayanıyor. Büyük dijital platformlar ve haber içeriği yaratıcıları, birlikte kullanıldıklarında ayrı ayrı kullanıldığında daha fazla ekonomik değer üreten tamamlayıcı hizmetler sağlıyor. Haber medyası, teknoloji şirketlerine kullanıcılarının ilgisini canlı tutan ve onları platformlarına geri dönmeye teşvik eden yüksek kaliteli içerik sağlıyor. Benzer şekilde platformlar, haber yayıncılarına haber içeriğini daha geniş bir kitleye yayabilecekleri popüler, kullanımı kolay kanallar sağlar.
Şu anda, Google ve Facebook, ABD dijital reklam pazarına hakim durumda ve iki büyük platformun çevrimiçi haber içeriğinin yarattığı ekonomik değerin neredeyse tamamını çekmesine olanak tanıyor. Üstelik ABD Adalet Bakanlığı ve 38 eyaletin başsavcısının Google'a karşı sürmekte olan antitröst davasında iddia ettiği gibi, şirket önemli teknolojileri tekeline alarak dijital reklamcılık pazarlarındaki hakim konumunu korumayı başardı.
Teknoloji nasıl gelişirse gelişsin, medya sisteminin temelini oluşturan temel prensip aynı kalmalı: Haber içeriğini kullanarak büyük kârlar elde ediyorsanız, bunun bedelini ödemelisiniz.