İnternet artık uzayda
Fransa’da Auvergne bölgesi Posta İdaresi ev ve iş yerlerine ufak paketleri, gazete ve postayı ‘İnsansız Hava Araçları’yla iletmeyi deniyor.
Hani, Afganistan’da Irak’taki “modern” savaşlarda kullanılan uçan robotları...
Fransa’daki İHA’lar şimdilik, gazetesini sabah evinde okumak isteyenlere yarayacak.
Çok sayıda ülkede, sabahları gazete dağıtımı, ev ve işyerlerine tek tek yapılmaya devam...
Yakın bir gelecekte onların yerini İHA’lar alabilir- en azından Fransa’nın Auvergne bölgesi Posta İdaresi bu kafada. (1 Nisan şakası değil bu. Bugün ayın 8’i).
***
Sadece gazete dağıtımı değil elbette: Paket ve posta dağıtımı yapan ticari şirketler de sırada bekliyor. Amerikan FedEx’in kurucusu Fred Smith, İHA’ların bu işlere yararı hakkında şimdiye kadar en çok konuşanlardan. UPS de ilgilendiğini açıklamış bulunuyor.
Bunun ABD’de olabilmesi için Amerikan Sivil Havacılık Dairesi’nin (FAA) oluru lazım.
Bu mutlu gün uzak değil. Gerekli yasal ve uygulama sorunları aşıldıktan sonra Eylül 2015’ten itibaren FAA’nin bu uçuşlara izin vermesi bekleniyor. Şunun şurasında 2,5 yıl bir şey var.
FAA’nin çözmesi gereken başlıca konu, İHA’ların, uçak ve helikopter uçuş yollarına girmeden ve kazaya davetiye çıkartmadan uçmasını sağlayacak eşgüdümü ayarlamak.
***
Robotlar, büyük otomotiv fabrikalarında 1970’lerde kullanılmaya başlandığında bu olay, romantik reklam filmleriyle kutlanmıştı. Mavi Tuna valsi eşliğinde zarif balerinler gibi çalışıyordu robotlar.
Ve binlerce işçinin işini daha temiz, daha düzenli, daha ayarlı, 24/7 ve daha sendikasız yapıyordu.
O günlerden bugünlere geldik. Robotlar, artık birbiriyle “konuşuyor.” Bunun adı bilişimde M2M (machine-to-machine). İnsanın el atmasına gerek kalmadan, rutin otomasyonlar için robotlar arası iletişim artık bilim kurgu değil. Hatta yakın bir zamanda, robotlar kendi kendine öğrenecek ve bu işlere ekstra yazılım gerekmeyecek.
Robot bilimi o kadar hızlı gelişiyor ki, “görev tanımlarını” bile robotun beynine yazmak gerekmeyecek. Bu işi “bulut” halledecek. Nasıl ki internet ve her türlü elektronik iletişim, 1001 yere dağılmış veri merkezleri aracılığıyla yapılır oldu, robotlar arası iletişim için de Rapyuta adlı böyle bir bulut bilişim sistemi geliştiriliyor. Rapyuta, Hayao Miyazaki adlı Japon rejisörün animasyon filminde, gökte uçan bir kalenin adı: Robotların üssü.
Bu sistemi; Hollanda/Eindhoven, Almanya/ Stuttgart ve Münih, İspanya/Zaragoza, İsviçre/Zürih Teknik (ETH) üniversiteleri ve Phillips ortaklığında yürütülen bir AB 7. Çerçeve Ar-Ge Programı ürününe borçluyuz.
***
Dip not: Robotlar arası iletişimin en “yok artık!” denemesi en olmadık adreste yapıldı.
Yeryüzünden 330-435 kilometre uzakta dolanan Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan (ISS) internetle, Almanya’da Darmstad’daki Avrupa Uzay Merkezi’nde (ESA) bir deney robotu “hareket ettirildi.” Bu internet, yeryüzündekinden farklı çalışıyor. DTN (İleti kesintisine dayanıklı ağ=Disruption Tolerant Networking) diye bilinen bu sistemle interneti uzayda kullanmak mümkün olacak.