İşçi çıkarmak çözüm değil

Kriz ile birlikte genel olarak tüm dünyada firmaların aldıkları ilk önlem işçi çıkarmak. Ancak şimdi işçi çıkarmanın doğru bir önlem mi olduğu tartışılıyor. Stanford Üniversitesinden Jeffry Pfeffer, geçen hafta Newsweek Dergisi'nde yayınladığı makalede firmalar için işçi çıkarmanın yanlış bir davranış olduğunu yazdı. Pfeffer bu görüşünün 2008 krizinde ABD'de kısmen doğrulandığını söylemekte. (Bu krize bir ad bulamadık, sadece tarih vermekte krizi cılızlaştırıyor. Belki kapitalizmin 21.yüzyıl krizi demeliyiz).

ABD'de işsizlik oranı aralık ayında %10.0 iken 2010'nun ocak ayında %9.7'ye indi. Bu oranla ABD'de işsiz sayısı 14.8 milyon kişi oldu. Buna bir de 9.4 milyon eksik istihdamda çalışan; yani iş değiştirmek isteyenler, ümidi kırık işsizler ve kısmi statüde çalışanları eklediğimizde ülkedeki işsiz sayısı 24.2 milyon kişiye çıkmakta. ABD'nin krizin kaynağı ve başladığı ülke olduğu göz önüne alındığında, bu oranın beklenenden daha düşük olduğu kesin gibi. Bunun temel nedeni de muhafazakar görüşün işçi çıkarmanın firmaların krizde sağlayacağı yarara, firmaların eskisi gibi rağbet etmemesi. Bu eğilim önemli. Çünkü ABD işgücü piyasası diğer ülkelere göre daha esnek bir piyasa. Yani işten çıkarma yasal olarak kolay ve maliyeti düşük.

Firmaların geleneksel görüşe karşı bir davranış biçimi geliştirmelerinin nedeni işçi çıkarmaya ilişkin bazı genel kabul kabullerin yanlışlanmış olması. Colorade Üniversitesinden Wayne Cascio'nun ve diğer araştırmacıların ABD'de işten çıkarmalara ilişkin yaptıkları çalışmaların ana sonuçları şöyle: 

· İşçi çıkaran firmaların borsadaki hisse senetleri değer kaybetmekte. ABD'de1979-1997 yılları arasında işçi çıkaran 141 firmanın hisse senetlerinin fiyatları düştüğü görüldü.

· İşçi çıkarmalar firmaların verimliliğini artırmamakta. 1987-1997 yılları arasında 140 bin ABD firması üzerine yapılan alan araştırmasına göre işçi çıkarmaktan çok işçi almak verimliliği daha çok artırmakta.

· Yine aynı çalışmaya göre işçi çıkarmak işgücü maliyetlerini azaltmakta. Ancak firma satışlarını da azaltmakta.

· Geleneksel görüşün bir başka miti de işçi çıkarmanın kar'ı artıracak olması idi. Fakat 122 firma üzerine yapılan çalışmada, işçi çıkarmanın karları azalttığı, özellikle araştırma-geliştirme (AR-GE) yoğunluklu sanayilerde işçi çıkarmanın karlar üzerindeki etkisi negatif olmakta.

· Yapılan çalışmalardan çıkan bir başka sonuç ta, kriz döneminde çıkartılan işçileri, kriz sonrası işe almanın maliyetinin daha yüksek olması.

· Diğer yandan Amerika İşletmeler Birliği'nin (AMA) yaptığı alan araştırmasında işten çıkarmaların olduğu firmaların %88'inde çalışanların çalışma hevesleri kırılmakta olduğu sonucu çıktı. 

Bu sonuçlar belli ölçüde ABD'de yol gösterici olmuş. Bu sonuçlardan Türkiye'nin ve diğer ülkelerinde yararlanması gerekir. Özellikle Türkiye gibi genç işsizliğinin %30'lara ulaştığı bir ülkede, bir işçi çıkarmak bir anlamda bir genci daha sokağa atmak demek. Diğer yandan ülkemizin hanehalkı yapısı nedeni ile çalışan birinin birden fazla kişiye baktığı düşünüldüğünde,  işçi çıkarılırken katlanılan maliyette sadece o kişi ve firma  değil, sosyal maliyette göz önüne alınmalı.

Bundan dolayı eğer insan en değerli varlık ise (firma bilançosu içinde) onu neden kaybedelim. İnsanlar gibi firmalarda, devlette, varlıklarını korumalı.