İşsizlik kasımda yüzde 14’e yaklaşabilir

2018 yılının işsizlik oranı geçen yıl yapılan orta vadeli programda yüzde 10.5 olarak öngörülmüştü. Bu yıl eylülde açıklanan yeni ekonomi programında (YEP) ise yüzde 10.5’lik oran yüzde 11.3 olarak revize edildi. Yıllık orandaki 0.8 puanlık fark, önemli bir revizyona işaret ediyordu.

Türkiye İstatistik Kurumu dün ağustos ayının işgücü istatistiklerini açıkladı. Temmuz, ağustos ve eylül aylarının ortalamasını gösteren ağustos verisine göre işsizlik oranı yüzde 11.1 oldu. İşsizlik oranı temmuz ayında yüzde 10.8, geçen yılın ağustos ayında ise yüzde 10.6 olarak gerçekleşmişti.

İşsizlik oranındaki genel eğilimi görebilmek için yalnızca bir önceki yılla kıyaslama yapmak çoğu zaman yeterli olmuyor. İşte bu yüzden biz de bu yılın işsizlik gerçekleşmesini geçen yılla değil, 2013-2017 dönemini kapsayan beş yılın ortalamasıyla karşılaştırmayı daha uygun buluyoruz.

Böylece bu yılın işsizlik verilerinde genel eğilimle ne ölçüde uyumlu ya da genel eğilimle ne ölçüde tezat bir tablo ortaya çıkıyor, bunu görebiliyoruz.

Fark açılıyor

Bu yılın ilk üç ayındaki işsizlik oranı, 2013-2017 dönemindeki ortalamadan düşük gerçekleşti. İlk kez nisanda önceki beş yılın üstüne çıkıldı. Sonra geçen yıllar ortalamasıyla olan fark açılmaya başladı.

Nisanda 0.2 puan olan fark, mayısta 0.5 puana, haziranda 0.8 puana yükseldi.

Son iki aydır ise yani temmuz ve ağustosta ise geçen yıllar ortalamasının 0.9 puan üstünde bir işsizlik gerçekleşmesiyle karşı karşıya bulunuyoruz.

Kasımda yüzde 14 mü?

Yazımızın girişine dönelim. Yeni ekonomi programında bu yılın ortalama işsizlik oranı yüzde 11.3 olarak öngörülüyor. Yıllık ortalama işsizlik oranı, kabaca her bir çeyreğin ortasında yer alan aylardaki oranın aritmetik ortalaması.

Yani bu yılın işsizlik oranını hesaplarken şubattaki yüzde 10.6’yı, mayıstaki yüzde 9.7’yi ve ağustostaki yüzde 11.1’i, bir de kasım ayında hangi oran açıklanırsa onu dikkate alacağız.
Yüzde 11.3’lük yıllık ortalama, 11.3x4=45.2 gibi bir büyüklük veriyor. Şubat, mayıs ve ağustosun toplamı 31.4 düzeyinde. Aradaki fark 13.8.

Bu 13.8, kasım ayında oluşması bir anlamda varsayılan oran.

Bir başka ifadeyle mevcut gerçekleşmeye göre, yılın tümünde yeni ekonomi programında tahmin edilen yüzde 11.3’ün oluşması için kasım ayındaki işsizlik oranının yüzde 13.8 olması gerekiyor.

Bu kuşkusuz çok yüksek bir oran. Türkiye kasım aylarında son yıllarda hiç bu düzeyde bir işsizlik yaşamadı. Elbette bu oranın mutlaka gerçekleşeceğini söyleyemeyiz ama yeni ekonomi programından yola çıkıldığında oluşan oran bu.

Kaldı ki piyasaya şöyle bir baktığımızda, gelişmeleri sağlıklı bir şekilde değerlendirdiğimizde işsizliğin kış aylarıyla birlikte iyice tırmanacağını görebiliriz.

Albayrak zaten söylemişti

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, yeni ekonomi programı kapsamındaki önlemlerin işsizliğin bir miktar artması sonucunu doğuracağını zaten aylar önce dile getirmişti.

Yeni ekonomi programında bu yıl yüzde 11.3 olarak tahmin edilen yıllık ortalama işsizlik oranında önümüzdeki yıl yüzde 12.1’e çıkılacağı, 2020’nin yüzde 11.9 ile geçileceği, 2021’de bile yüzde 10.8 ile tek haneye inilemeyeceği şimdiden kabul edilmiş durumda.

Mevsim etkisinden arındırılmış oran altı aydır artıyor

Mevsim etkisinden arındırılmış işgücü istatistikleri de işsizlik oranında marttan beri kesintisiz bir artış yaşandığına işaret ediyor.

Geçen yılın aralık ayı ile bu yılın ocak ve şubat aylarında yüzde 9.9 olan mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı martta yüzde 10’a çıktı. Söz konusu oran nisanda yüzde 10.4, mayısta yüzde 10.7, haziranda yüzde 10.9, temmuzda yüzde 11 ve nihayet ağustosta yüzde 11.2 olarak gerçekleşti.