Kredi ve mevduat faizi niye düşüyor?

“Daha ne istiyorsun, varsın düşsün, yüksek olması daha mı iyi yani” diyenler çıkabilir. Biz de “Faizler niye yüksek değil, niye düşüyor” demiyoruz ki zaten. Bu düşüşün nedenini iyi irdelemek gerektiğini dile getiriyoruz. Faizler düşsün tabii ki, daha aşağılarda oluşsun oranlar; ama bu hangi etkenlerle gerçekleşiyor, önemli olan bu.

Ekonomi canlı mı canlı; şirketler işlerini genişletmek için kredi kullanmaya koşmuş, vatandaş konut ve taşıt almak için sıraya girmiş, bankalar da “sürümden kazanmak” için faizleri düşürmüş ve buna giderek hız mı veriyorlar?

Ekonomi bırakın canlı seyretmeyi, giderek büzülüyor, daralıyor, küçülüyor. Şirketler kredi kullanıp işlerini genişletmek şöyle dursun, mevcut durumlarını koruyabilme çabası içinde; vatandaş ne konut almaya niyetli, ne otomobilini yenilemeye...

Kredi hacmine bakıyorsunuz, yerinde bile saymıyor, gerileme var. Bankalar geri dönüş riskini dikkate alarak kendi açılarından gayet haklı biçimde adeta kredi kullandırmamak için çaba gösteriyorlar.

Tablo genel olarak böyle ama kredi faizleri de düşmeye devam ediyor.

Tuhaf bir durum değil mi? Banka faizi aşağı çekiyor ama kredi kullandırmıyor. Ne anladık şimdi faizin düşüyor olmasından!

Ortada bir para var; paranın sahibi banka “Aman elimde dursun” diyor; o parayı kullanması gereken “Aman dokunursam elim yanar” diye düşünüyor.

Dedik ya, tuhaf, hem de çok tuhaf bir durumla karşı karşıyayız.

Kredi faizinin düşmekte olduğu bir dönemde kredi hacminin de gerilediği pek görülmüş bir durum değildir oysa. Kredi hacmindeki gidişata başka bir yazımızda detaylı olarak değineceğimizi belirtelim.

İhtiyaç kredisindeki düşüşün nedeni

Geçen hafta da yazmıştık. Krediler içinde en belirgin faiz düşüşü ihtiyaç kredisinde yaşanıyor.

11 Ocak’ta tüm bankalar ortalamasında yüzde 32.75 olan ihtiyaç kredisi faizi, bir haftada 2.76 puan düşerek 18 Ocak’ta yüzde 29.99'a indi.

İhtiyaç kredisi faizindeki düşüş 18-25 Ocak haftasında devam etti. Faiz söz konusu hafta 2.03 puan daha geriledi ve yüzde 27.96'ya düştü. İhtiyaç kredisi faizindeki bu hızlı düşüşte en büyük etkiyi Ziraat Bankası'nın tüm banka kartlarını kapsayacak şekilde kredi kartı borçlarını yapılandırmak amacıyla düşük faizli kredi açması yaptı.

Müşterilerini Ziraat Bankası’na kaptırmak istemeyen bazı bankaların da ihtiyaç kredisi faizlerinde bir miktar indirime gittikleri belirtiliyor.

Sonuçta ihtiyaç kredisi faizinde iki haftada kaydedilen düşüş 4.79 puanı bulmuş oldu.

Mevduatta yeniden negatif faiz dönemi mi?

Kamu bankaları kredi faizlerini aşağı çekmede öncülük ediyor, özel bankalar da pek hoşlarına gitmese de faizleri indiriyor.

Ama kamunun öncülüğü yalnızca kredi faizinde değil ki. Kamu bankaları mevduat faizini aşağı çekince bu sefer özeller bu furyaya seve seve katılıyor.

Bakıyoruz, ocak ayında mevduat faizinde iki puana yakın indirim olmuş. TL mevduatın tüm bankalar ortalamasındaki faizi 25 Ocak itibarıyla yüzde 20.61 düzeyinde gerçekleşti.

Bankalar 25 Ocak itibarıyla bir aya kadar vadeli mevduata yüzde 19.97, üç aya kadar vadeliye yüzde 21.45, altı aya kadar vadeliye yüzde 20.46, bir yıla kadar vadeliye yüzde 21.19, bir yıldan uzun vadeliye de yüzde 18.47 faiz uyguluyor.

Bu oranlar brüt. Stopaj kesintisi vadeye göre farklılık gösteriyor. Ama kesin olan şu; mevduat sahibinin eline görünür oranların altında net faiz geçiyor.

Açıklanan enflasyon oranı geride kalan döneme ait. Bu faiz oranları ise önümüzdeki döneme... Dolayısıyla geride kalan enflasyonla gelecek dönemin faizini bire bir karşılaştırmak çok doğru olmayabilir. Ancak ocak sonu itibarıyla yüzde 20.35 düzeyinde gerçekleşen yıllık enflasyonun ne kadar aşağı çekilebileceği de tartışılır.

Dolayısıyla mevduat faizinde sanki enflasyonla başa baş noktaya gelinmiş gibi... Hatta negatif faiz dönemine girmekte olduğumuzu da söyleyebiliriz.