Mevduat faizi uçmuş, uçmuş!
Mevduat faizinde eşikler bir bir aşılıyor. Bankaların mevduata “fiilen” uyguladıkları “en yüksek faiz” TL’de yüzde 33’ü, dolarda yüzde 10’u, euroda yüzde 6.75’i buldu. Bu oranlar eylül ayındaki durumu gösteriyor.
Fiilen uygulanan en yüksek faiz eylülde yeni rekorlar kırdı ama ortalama faiz hala en yükseğe göre çok aşağılarda oluşmaya devam ediyor.
Bir aya kadar vadeli mevduatta en yüksek faiz yüzde 33 olarak uygulanmış, ama ortalama faiz yüzde 21.21 düzeyinde. Yani arada tam 11.79 puanlık fark var. Kaldı ki ortalama yüzde 21.21 olduğuna göre bu ortalamanın da çok altında faizler uygulanmış, uygulanıyor.
Aynı durum dolar ve euro için de geçerli. Dolarda bir aya kadar vadeli mevduata fiilen uygulanan en yüksek faiz yüzde 10’u bulmuş, ortalama faiz ise yüzde 3.80. Fark tam 6.20 puan.
Euroda da bir aya kadar vadeli mevduatta fiilen uygulanan en yüksek faiz yüzde 6.30’a ulaşmış, ortalama ise yüzde 1.39’da kalmış, fark tam 4.91 puan.
Demek ki hala parasının peşine pek düşmeyen, yüksek faiz için fazla uğraşmayan geniş bir kesim var.
Fiilen uygulanan en yüksek oranlar kuşkusuz tüm mevduat için geçerli değil. Bu oranlar belli bir tutarın üstündeki mevduata veriliyor. Kaldı ki aynı tutarlı her yüksek mevduata da aynı oran uygulanmıyordur. Banka ile mudi arasındaki ilişki de önemlidir; eski müşteri olunması ya da kredi ilişkisi gibi...
Ama yine de bir tarafta yüzde 33’e ulaşan faiz varsa ve ortalama yüzde 21 ise anlaşılan yüzde 16-17’ye, hatta belki daha düşük faize razı olanlar çıkıyor ki böyle bir tablo oluşuyor.
Kaç yılın rekoru?
Mevduata fiilen uygulanan en yüksek faizde eylül ayında oluşan oranların son kaç yılın en yüksek oranı olabileceğine bakalım istedik ama sağlıklı bir veri seti bulamadık.
Bu verilerin kaynağı olan Merkez Bankası’nın elektronik veri dağıtım sisteminde fiilen uygulanan en yüksek faizde 2011 sonunun verileri var. Ve o tarihten bu yana olan dönemin en yüksek faizleri eylülde oluşmuş durumda. Yani en azından son sekiz yılın en yüksek oranlarıyla karşı karşıya olduğumuzu biliyoruz.
Ortalama faiz ekimde de yükseldi
Fiilen uygulanan en yüksek faiz ekimde düşmüş müdür, bilmiyoruz. En yüksek faizin ekimdeki düzeyi henüz açıklanmadı ama ortalama faiz belli ve mevduatın tutarıyla ağırlıklandırılmış ortalama oran ekimde eylüle göre yükselmiş durumda.
TL mevduattaki ortalama faiz eylülden ekime yüzde 22.63’ten yüzde 24.11’e, euroda 1.96’dan 2.16’ya çıktı.
Ortalama faiz dolarda ise 4.83’ten 4.69’a geriledi. Ortalama faizde TL ve euroda yaşanan bu yükselme, en yüksek faizin de yükseldiğini göstermez tabii ki ama yine de fiilen uygulanan en yüksek faizde ekim ayında bir gerileme yaşandığı pek sanılmıyor.
Uygulama izni alınan faiz çok daha yüksek
Bankalar Merkez Bankası’na mevduat faiziyle ilgili üç oran bildiriyor.
Bunlardan biri mevduat tutarıyla ağırlıklandırılmış ortalama faiz, biri fiilen uygulanan en yüksek faiz, bir diğeri ise uygulanabileceği belirtilerek bildirilen tavan faiz.
Bankaların “gün gelir belki uygulamak durumunda kalırım” düşüncesiyle Merkez Bankası’na bildirdikleri tavan faiz doğal olarak uygulanan oranlardan çok daha yüksek.
Bankalar TL mevduatta tüm vadeleri kapsamak üzere eylülün ilk yarısı için yüzde 35, ikinci yarısı için yüzde 40 tavan faiz bildiriminde bulundu.
Yine tüm vadeleri kapsamak üzere dolarda eylülün ilk yarısı için yüzde 12, ikinci yarısı için yüzde 15 faiz bildirimi yapıldı.
Bankalar euroda ise eylülün ilk yarısı için yüzde 10, ikinci yarısı için yüzde 15 faiz uygulayabileceklerini Merkez Bankası’na ilettiler.
Tüm paralarda eylülün ikinci yarısı için bildirilen tavan faiz, ekimin ilk yarısı için de geçerli. Ekimin ikinci ve kasımın ilk yarısını kapsayan faiz olarak ne bildirildiğini ise daha sonra öğrenebileceğiz.