Terörün bir nedeni de işsizlik

Dünyada işsizlikten en fazla etkilenen grup gençler. Tecrübe noksanlığı dışında sosyal ve iş ilişkilerindeki eksiklik, gençlerin toplam işsizler içindeki oranını arttırıyor. İşletmeler yaşça ileri kişileri daha verimli olacakları düşüncesiyle gençlere tercih ediyorlar. Gençler arasındaki işsizlik yetişkinlerle kıyaslandığında yaklaşık üç kat daha fazla. Hükümetlerin dışında Birleşmiş Milletler (BM) ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) gibi uluslararası kuruluşları en çok düşündüren sorunlardan biri bu. 2008 resesyonu zaten varolan genç işsizliğini daha da arttırdı. Resesyon döneminde işsiz gençlerin sayısındaki artış 4.5 milyon. ILO’nun verilerine göre 2014 yılı itibariyle dünyadaki toplam 200 milyon işsizin yaklaşık 73 milyonunu 18-24 yaş arasındaki gençler oluşturuyor. Bu yaş grubu içinde yer alan her beş gençten ikisi ya işsiz, ya da çalışmakla birlikte aldıkları ücret çok düşük. Sosyal sorunlar dışında ekonomik büyümenin sürekliliğini de tehlikeye atan genç işsizliğinin kısa vadede çözümü zor görünüyor. Gençler arasındaki işsizlik nüfusun yaşlandığı ülkelerde emeklilik fonlarının finansmanını zorlaştırıyor. Genç işsizliğinin önde gelen nedenleri arasında eğitim noksanlığı gösterilse de, yatırımlardaki azalmanın bunda etkisi büyük. Özellikle, otomasyona ağırlık veren yatırımlar işsizliği arttırıyor. İşsizlik ve eşitsizlik, kapitalizmin kalesi Amerika’da siyasetçilerin son zamanlarda en çok vurguladıkları sorunlardan biri. Obama dışında, yaklaşan seçimler öncesinde Demokrat ve Cumhuriyetçi Parti’nin adayları hemen her fırsatta seçildikleri takdirde gelir eşitsizliğiyle mücadele edeceklerini söylüyorlar.

***
Gençler arasındaki işsizliğin en yoğun olduğu bölgeler Ortadoğu, Afrika ve Güney Doğu Asya. İşsizliğin ekonomik sorunların yanı sıra çeteleşme, siyasal şiddet ve terörizmi beslediği görüşünü destekleyen çalışmalar mevcut. Bu konuda Sayre’nin çalışması, West Bank’de işsizliğin intihar bombalamalarını arttırdığını göstermesi açısından ilginçtir (Sayre, E., 2009, Labor market conditions, political events, and Palestinian suicide bombings. Peace Economics, Peace Science and Public Policy, 15, 1). Caruso ve Schneider’in çalışması, genç işsizliğindeki yüzde 1’lik bir artışın terör eylemlerinde yüzde 0.5’lik bir artışa yol açtığını gösteriyor (Caruso, R., Schneider, F. 2011, The socio-economic determinants of terrorism and political violance in Western Europe, European Journal of Political Economy, 27, 537-549). Şiddet olaylarının temelinde büyük ölçüde ekonomik sorunlar yatıyor. Bir tarafta milyon dolarlık ücretlerle çalışan yöneticiler; öte yanda, kıt kanaat geçinmek zorunda kalanlarla birlikte milyonlarca işsiz. Devletler, bu adaletsiz gidişe son verme konusunda ciddi adımlar atmazlarsa gelecek yılların zor geçeceği açık.
***
Türkiye Genç İşadamları Derneği’nin Brüksel’deki temasları sırasında genç işsizliğinin sadece Türkiye’nin değil, AB ülkelerinin de sorunu olduğu; herkesin kaliteli bir işe sahip olma hakkı olduğu dile getirilmiş. İşveren çevrelerinin bu önemli sorun üzerinde düşünmeleri ve çözüm arayışına yönelmeleri önemli bir gelişmedir. Zira, devletlerin istihdam yaratma potansiyelleri son derece kısıtlı. Kaliteli istihdamla yüksek ücretli işler kastediliyor. Bu anlamda, büyümenin kalitesi de istihdamın kalitesine bağlı. İnsanca yaşanabilecek düzeyde ücretlerin ödenmediği ülkelerde verimliliğin azalması büyümeyi yavaşlatmakla kalmıyor, gelir bölüşümünün çalışanlar aleyhine bozulmasına yol açarak büyümenin kalitesini de düşürüyor. Dünyada artan yoksulluğun, bozulan gelir dağılımının, düşük ücretlerin, işsizliğin, çevre ve doğal kaynakların tahribinin nedeni kapitalizm. Kapitalist sistem özellikle 1990’lardan bu yana uygulanan şekliyle hemen her kesimden eleştirilerin odak noktasında. Orta sınıfı yokeden, zenginin daha zengin fakirin daha fakir almasına yolaçan, sanayi sektörünü finans sektörü karşısında gerileterek büyümeyi yavaşlatan, sendikaları ortadan kaldıran, sosyal devleti çökerten vahşi kapitalizmi sorunların nedeni olarak görenlerin sayısı günden güne artıyor. Kapitalist sistem bu handikapları aşmak zorunda. Bunda da en önemli görev iş dünyasına düşüyor.