Trump’ın önlenemez yükselişi
Donald Trump başkanlık yarışında engelleri birer birer aşıyor. Ünlü işadamı, salı günü yapılan Florida, Illinois ve North Carolina önseçimlerini de açık farkla kazandı. Ohio önseçiminde ise John Kasich’in arkasından ikinci oldu. Kasich’in valisi olduğu Ohio’da seçimi kazanması normal. Trump bu eyalette ikinci gelmekle birlikte Kasich’la arasında aldığı oyların oranı açısından büyük bir fark yok. Geçen hafta dört adayın çekiştiği Cumhuriyetçi Parti’de, Marco Rubio’nun çekilmesiyle aday sayısı şimdi üç; Donald Trump, John Kasic ve Ted Cruz. Florida senatörü Küba asıllı Rubio’nun büyük umut bağladığı eyaletinde seçimi kaybetmesinin yarıştan çekilmesinde etkisi büyük. New Jersey Valisi Chris Christie’den sonra geçen hafta adaylıktan çekilen doktor Ben Carson da Trump’ı desteklediğini açıkladı. Peki, Cumhuriyetçiler Trump’ın muhtemel adaylığına nasıl bakıyor? Bir grup Trump’ın Cumhuriyetçi Parti adayı olarak ortaya çıkmasının partinin sonunu getireceğini ileri sürerken, diğerleri tam tersine ön seçimlerden başarılı çıkacak bir Trump’ın önünün kesilmesinin demokrasi karşıtı bir hareket olacağını; partinin bölüneceğini iddia ediyor. Trump’ın önlenemez yükselişi karşısında söylemlerini yumuşatan Cumhuriyetçi Parti’nin önde gelen siyasetçileri durumu kabullenmiş görünüyorlar.
***
Salı günü yapılan önseçimlerde sonuçların belli olmasından sonra Florida Palm Beach’deki seçim karargahından halka seslenen Trump, her konuşmasında olduğu gibi yine Amerika’nın en büyük ticari ortakları Çin, Japonya ve Meksika’ya yüklendi. Başkan seçildiğinde haksız rekabeti önlemek için bu ülkelerden yapılan ithalata vergi konulacağını söylüyor. New York Times’ın ekonomi muhabiri Binyamin Appelbaum geçen haftaki yazısında, Trump’ın şimdiye kadar seçimlerde gösterdiği başarının nedeni olarak 200 yıldan beri dünya ekonomisine yön veren korumacılığa karşı ticaret modeline meydan okumasını gösteriyordu. “Yabancılar bizim ticaretimizi öldürüyor” Trump’ın sıkça kullandığı bir ifade. Çin’le olan ticarete bir işadamı mantığıyla yaklaşan Trump, Amerika’nın Çin’le olan ticaretinde verdiği açığı her yıl düzenli olarak zarar eden bir işletmeye benzetiyor. Trump’a göre böyle bir işletme nasıl ayakta kalamazsa, Amerika da sürekli açık vererek ayakta kalamaz. Amerika yerine yatırım yeri olarak yabancı ülkeleri seçen şirketler Trump’ın kara listesinde. Appelbaum yazısında, son yüzyılda gümrük tarifelerinin yükseltilmesini, ithalata vergi konulmasını savunan tek Cumhuriyetçi adayın Trump olduğunu belirtiyor. Trump, dış ticarete ilişkin görüşleriyle sadece neoliberal iktisatçılardan değil, demokrat aday Clinton da ayrılıyor.
***
Amerikan halkının gözünde en önemli konu ekonomi. Ekonomiyi sağlık, terörizm, dış politika ve ülkeye yönelik yasadışı göç izliyor. İki adayın yarıştığı Demokrat Parti’de en şanslı aday Hillary Clinton. İlginç ve bir o kadar da isabetli görüşleriyle ortaya çıkan Bernie Sanders kimilerine göre fazla sosyalist. Clinton salı günü Florida, North Carolina ve Ohio eyaletlerindeki seçimleri kazanarak rakibine karşı önemli bir avantaj elde etti. Temmuzda yapılacak Cumhuriyetçi Parti Kongresi'nde başkan adayı seçilmek için gerekli 1237 delege oyunun 640’ını Trump kazanmış durumda. En yakın takipçisi Cruz’un aldığı oy 405. Diğer aday Kasich’in oyu ise 138. Demokratlarda ise aday olmak için gerekli 2383 oyun 797’sini Sanders, 1568’ini Clinton kazandı. Her iki partide de Trump ve Clinton’ın aday olması halinde bunları destekleyeceğini söyleyenler olduğu gibi, rakip partinin adayını destekleyeceklerini söyleyenler de var. Bu konuda, CNN’nin yaptığı kamuoyu yoklamasının sonuçları ilginç; Trump ve Clinton’ın başkan adayları seçilmesi durumunda tavrınız ne olur şeklindeki bir soruya Ohio seçmenlerinin yüzde 51’i durumdan tatmin olacaklarını; yüzde 44’ü ise parti değiştireceklerini söylemiş. Florida da ise bu oranlar daha düşük. Bundan sonra önseçim yapılacak 20 eyalet arasında Arizona, New York, California, Connecticut öne çıkanlar arasında. 2016 seçimleri adayların birbirinden ilginç görüşleriyle öncekilerden oldukça farklı. Amerikan siyasetinde önemli değişiklikler olabilir.