Türkiye için tarımda inovasyonun zamanı gelmedi mi?
Geçtiğimiz ay unicorn listesine bir tarım teknolojisi startup'ı daha eklendi. 2017 öncesinde tarım teknolojisi startupları arasında hiç 1 milyar dolar değere ulaşan görememişken, artık unicorn listesindeki sayıları 2'ye çıktı. İlki 2017'nin Eylül ayında gerçekleşmişti. Listeye ilk giren Amerika'dandı. Yeni giren ise Çin'den.
Amerikalı olan startup, bitki mikrobiyomu üzerine çalışıyordu. Bitkileri hastalıklara karşı güçlendirerek tarımsal üretimin gelişmesini sağlıyordu. Çinli olan ise, tarım sektörüne veri sağlayan, e-ticaret ve finansal hizmetler için ortam sunan bir dijital platform.
Unicorn listesini yalnızca tarım değil gıda startupları için incelersek, 5 tane de gıda startup'ı görüyoruz. Listeye 2016 ve 2017'de giren birer gıda startup'ı var ve kalan 3'ü ise 2018 yılında listeye eklendi. Gıda unicornlarının nereden çıktığına bakarsak Güney Afrika, Çin, İngiltere ve ABD'yi görüyoruz. Son günlerde tarım ve gıda teknolojilerinde daha çok unicorn göreceğimiz çokça konuluşuyor. Bugüne kadar diğer teknolojilere göre yavaş ilerlemiş olsa da, önümüzdeki dönemde hızlanması bekleniyor. Farklı ülkeler, tarım ve gıdada startup ekosistemlerini hareketlendirmek için önemli bir çaba sarfediyor. Bunlar arasında yukarıda saydığım ülkelere ek olarak Brezilya, Arjantin, Avustralya, İsrail ve İrlanda öne çıkıyor.
2017'de, önceki yıla göre yüzde 30 artışla, dünyada tarım ve gıda teknolojisine 10 milyar dolar yatırım yapıldı (AgFunder). Bu 10 milyar doların yaklaşık 6 milyarını e-ticaret, online platform, perakende gibi alanlarda çalışanlar oluştururken, kalanı daha çok dijital tarım teknolojilerine, inovatif gıda yöntemlerine, biyoteknolojiye odaklananlardı. 2017'de aynı zamanda tarım ve gıda teknolojilerinde 994 anlaşma gerçekleşti. Bu anlaşmaların yüzde 40'ı ABD'de gerçekleşse de, önceki yıllara göre ABD'nin baskınlığı azalmış durumda. Tarım ve gıda teknolojilerinde hareketlenen ülke sayısı hızla artmış görünüyor. Avustralya, Çin ve İrlanda'da yatırım aktivitesi önceki yıllara göre yaklaşık iki katına çıkmış. ABD'den sonra en fazla aktivite Çin'de görülmekle birlikte, burada 2017'de yapılan 1,8 milyar dolarlık yatırımın yüzde 90'ını online platformlar oluşturuyor.
Bu yatırımların kaynağı da Alibaba, Tencent gibi Çinli teknoloji devlerinden geliyor. Henüz Çin'de tarım teknolojilerine ve inovatif gıda ürünlerine yönelik girişimleri pek görmüyoruz.
Bunun yanı sıra, Arjantin ve Brezilya ise ekosistemi hareketlendirmek üzere programlarını bugünlerde açıklamaya devam ediyor.
Tarım da artık bildiğimiz tarım değil. Yeni teknolojilerle birlikte dönüşüyor ve yine teknoloji startupları bu dönüşümde çok önemli bir rol oynuyor. Tarımdaki bu dönüşüme yapay zekadan biyoteknolojiye, sensör teknolojilerinden blockchain’e kadar farklı birçok yatay teknoloji etki ediyor. İklim değişikliği etkisiyle değişen tarım alanları, giderek artan su problemine karşılık dünyadaki suyun yüzde 70’inin tarım amaçlı kullanımı, nüfus değişimi ile artan gıda arzı ve güvenliği problemi, bunlarla daha da öne çıkan kaynak kısıtı ve tarım ürünlerinde verim sorunu, küresel gündemde yer bulan tarımla ilgili önemli başlıklardan. Yeni teknolojiler bu sorunlara çözüm üretme fırsatı sunuyor. İşte bu yüzden önümüzdeki dönemde bu alanlarda artan aktiviteyi izleyeceğiz. Ayrıca yeni tarım ve gıda unicornları göreceğiz.
Teknoloji startupları Türkiye’de bir türlü dönüştüremediğimiz tarımın dönüşmesi için fırsat. Daha önce "tarımı dönüştürebilecek teknoloji startupları Türkiye’de yok mu" diye sorup Ankaralı bir tarım teknolojisi startup'ı olan tarla.io örneğini anlatmıştım. Bu arada birkaç tane İzmirli erken aşama tarım girişimi ile de tanıştım. Başka kimler var? Bunları büyütmenin, tarım ve gıda teknolojilerine odaklanmanın zamanı gelmedi mi? Biz ReDis Innovation'da yakında yeni bir tarım ve gıda teknolojileri programı başlatacağız.
İlgilenen, paydaş olmak isteyen herkesi bekliyoruz. Özellikle büyük tarım ve gıda şirketlerimizin ilgisini bu alanlara çeksek artık. Teknoloji startupları, Türkiye’de tarımı dönüştürebilmek için, gıda sanayinde rekabet gücümüzü artırabilmek için önemli bir fırsat. Türkiye'de tarımda inovasyonun zamanı geldi de geçiyor.