Utangaç Keynesci

IMF’in kuruluşuna John Maynard Keynes büyük emek vermişti. Ancak Üstad IMF’in nasıl çalıştığını göremeden 1946 yılında öldü. Eğer yaşasa idi, uzunca bir dönem kurumun çalışmaların beğenmezdi. IMF 2007 krizi sonrası uygulamalarında muhafazakarlığını korudu, ama özellikle başkanlığa Lagarde’nin gelmesi sonrasında söyleminde değişikliklere gitti.

Başkan Lagarde 5 Nisan’da Almanya’da Goethe Üniversitesi’nde ilginç bir konuşma yaptı. Basınımız bu konuşmaya fazla rağbet göstermedi, sütunlarında birkaç cümle ile yer verdi. Ben konuşmadan daha fazla alıntı yaparak IMF’in derdinin ne olduğunu anlatmaya çalışacağım. 

Küresel ekonomi üç olgu üzerinde mücadele etmeli 

Lagarde konuşmasına şöyle bir giriş ile başlamış:“İyi haber, canlanma devam ediyor. İyi olmayan haber ise canlanma çok yavaş, kırılgan ve riskler karşı dayanıklılığı artıyor.  Düşük büyüme potansiyel büyüme üzerinde de olumsuz (negatif) etki yaratıyor” Lagarde buna yeni vasatlık (mediocre) diyor. Lagarde’a göre küresel ekonomi üç olgu üzerinde çaba sarf etmek zorunda. 

- Belirsizlik. Özellikle son altı aydır, küresel ekonominin görünümü daha da zayıfladı. Çin ekonomisindeki küçülme, emtia fiyatlarındaki düşüş ve gelişmiş ülkelerde büyümenin toparlanamaması, düşük yatırım, yüksek işsizlik düzeyi ana belirsizlik unsurları. Diğer yandan Rusya ve Brezilya ve Ortadoğu ekonomilerindeki düşüş beklenenden daha büyük olması da belirsizliği artırıyor. 

Küresel terör bu belirsizliği besleyen önemli bir değişken haline geldi ve politik belirsizlikleri artırdı. Terörizmde göç ve servet eşitsizliği önemli rol oynuyor. En zengin 62 kişinin serveti 3.6 milyar yoksulun servetine eşit değerdi. (Dikkat, bunu IMF Başkanı söylüyor).

- Ülkeler düzeyinde “üç koldan eyleme geçmek” anahtar değişken. Burada sözü edilen üç kol, yapısal, maliye ve parasal önlemleri ifade ediyor. Lagarde’a göre yapısal reformlar mal (ürün) ve hizmet piyasalarında serbestlik ve işgücü piyasası üzerine odaklanmalı. Lagarde bu arz yönlü müdahalelerin dışında toplam talebi artırıcı önlemler alınmasını da istiyor. Bunu da oldukça çekici bir başlıkla ifade ediyor “büyüme dostu maliye politikası”. IMF’in önerdiği bu politikanın içinde özel sektör yatırımlarını teşvik edici dolaylı ve doğrudan maliyeti azaltıcı önlemler, enerji fiyatlarında sübvansiyon var. Lagarde’ninbir başka önerisi ise kamu harcamalarının artırılması. Bunun büyümeyi patlatacağını yatırımların sıçramasını sağlayacağını düşünüyor.  

IMF ülkelerin büyümenin dayanıklılığını artırıcı para politikası uygulamasını istiyor.  Bunun için de önerdiği yol bildik: para arzını artırılması.

Tüm bunların gerçekleşmesi ise ancak siyasi irade ve liderlik ile mümkün. Lagarde’a göre bunun için üçüncü kol,

- Küresel işbirliği olmalı. Bundan dolayı IMF’in politikalarına (finansal istikrar mekanizması gibi) destek çağrısı yapıyor.

Lagarde Batılı bir çok politikacı gibi kültürlü olduğu içinde sözlerini Goethe’den bir alıntı ile bitiriyor.

“Bilmek yeterli değil, uygulamak zorundayız,

İrade yeterli değil, yapmak zorundayız”

Lagarde güzel konuşmuş. Fakat sormak zorundayız. Dünyanın en önemli kurumunun başındasınız, söylediklerinizi Goethe’nin dediği gibi yapsanıza. Sanırım IMF Keynesçi olmuş ama utangaç gelin gibi rolünü oynamaya nazlanıyor.