Yeter ki TÜFE ilk çeyrekte çok artmasın!

Enflasyonun gerilemesi için son birkaç aydır yoğun bir mücadele veriliyor. Bunda da başarılı olundu. Öyle ki, TÜFE 2018 yılında yeni ekonomi programında yer alan tahminin de, Merkez Bankası tahmininin de altında kaldı.

Ama bu mücadelenin geçici önlemlere dayalı olduğu gün gibi ortada. Bu önlemlerin, özellikle vergi indiriminin süresi var, o süre bittiğinde ne olacak dersiniz...

Olağandışı bir takım müdahalelerle olağandışı sayılabilecek bir eğilim ortaya çıktı. Normale dönüldüğünde de yine olağandışı fiyat hareketleri görmemiz kaçınılmaz.

Ancak normale dönmek için en az üç ay var. Zaten amaç da bu üç ayı kazasız belasız atlatmak; artık kanıksanmış oran haline gelen yüzde 20 dolayındaki enflasyonun birden fırlamasına yol açmamak.

2019’un önlemleri

Aralık ayında açıklanan ve bu yılbaşından itibaren uygulamaya konulan iki indirim dikkat çekiyor. Elektrik ve doğalgazdaki yüzde 10’luk indirimler.

Bir de İstanbul’da su fiyatlarında yapılan ve yine 1 Ocak’tan itibaren uygulanmaya başlanan yüzde 15’lik indirim var.

TÜFE’de madde ağırlıkları her yıl olduğu gibi bu yıl da ocak ayından geçerli olmak üzere yenilendi. Henüz açıklanmadığı için yeni ağırlıkları bilmiyoruz. Ancak geçen yıla göre temel mal ve hizmet ağırlıklarında küçük oynamalar dışında önemli bir fark olacağı sanılmıyor.
2018’deki duruma göre TÜ- FE’de elektrik ücreti yüzde 2,3934, doğalgaz yüzde 1,4429 oranında ağırlığa sahip. Bu iki kalemdeki yüzde 10’luk indirim, TÜFE’yi aşağı yönde 0.38 puan etkileyecek. Bir başka ifadeyle diğer mal ve hizmetlerin fiyatı sabit kalsa bile bu iki kalem sayesinde TÜFE ocak ayında yüzde 0.38 düşecek.

Su harcaması TÜFE’de yüzde 2,3394 ağırlıkla yer alıyor. İstanbul’da yılbaşından itibaren yüzde 15 indirim olduğunu belirttik. Ankara daha önce yapmıştı. Diğer illerde indirime gidilip gidilmediğini bilmiyoruz. Ancak İstanbul’un tüm Türkiye için önemli bir ağırlığı var. Dolayısıyla bu ildeki yüzde 15’lik indirim önemli bir etki yaratacaktır.

Su faturasında Türkiye geneline yayılan yüzde 5’lik bir indirim olacağını varsaysak, TÜFE’ye aşağı yönlü 0.12 puanlık bir etki doğacaktır.

Şu durumda elektrik, doğalgaz ve su ocak ayında TÜFE’yi 0.50 puan dolayında aşağı yönde etkileyecektir.

Ve tabii ki vergi avantajını uzatan karar... Otomotiv, beyaz eşya ve mobilyadaki vergi avantajının süresinin üç ay daha uzatılmasıyla bu gruplarda “vergiyi normal düzeye çekmekten kaynaklanacak yüklü zam” nisana ertelenmiş oldu.

Bilinmeyenler...

2019 ağırlıklarına göre TÜFE’de ilk sırayı yine kiranın alması şaşırtıcı değil. Kirada aylık yüzde 1.5 dolayında bir artış olabilir, buradan da toplama 0.05 düzeyinde önemsiz bir etki gelir.

TÜFE’yi yukarı yönde etkileyebilecek en önemli kalem otomobil olarak görünüyor. Otomobilde 2019 modeller piyasaya çıktıkça yeni fiyatlar söz konusu olacak ve bu fiyatlar da haliyle 2018’in üstünde oluşacak. Ancak, 2019 modeller çıkana kadar 2018 modeller üstünden fiyat derlenmeye devam edilecek. Bir çok şirket de 2018 modelleri eritebilmek için aralıkta yaptıkları indirimin de üstüne yeni indirimler uygulamaktalar, bu da göz ardı edilmemeli. Dolayısıyla otomobilde durum biraz karışık. Otomobilin 2018 verilerine göre TÜFE’de yüzde 6,5848 ağırlığa sahip olduğunu hatırlatalım.

TÜFE’nin ocaktaki yönünü belirleyecek bir diğer kalem, sigara. Sigaradaki son vergi düzenlemesinin fiyatlara yansıyıp yansımayacağı bilinmiyor. TÜFE’de yüzde 4,7857’lik bir ağırlığı bulunan sigaraya geçen yıl hiç zam yapılmadı. Dolayısıyla ocakta vergi kaynaklı yüklü bir zam gelirse, genel oran bu zamdan çok etkilenir.

Ve tabii ki akaryakıt... Akaryakıtta aralık ayında kur düşüşü ve petrol fiyatlarındaki gerileme sayesinde oluşan ucuzlama TÜFE’nin negatif gelmesinde büyük etki yaptı. Döviz kurunun geçen hafta birkaç günde nasıl tırmandığını gördük. Her ne kadar haftanın son günü eski düzeye inilmişse de, kurda her an hızlı bir dalgalanma yaşanabilir. Bundan dolayı akaryakıt fiyatları için bir öngörüde bulunmak neredeyse olanaksız.

Ne yön tahmin edilebilir, ne oran

Ocak ayında TÜFE’nin gerilemesini sağlayabilmek adına atılan adımlar var. Elektrik, doğalgaz ve su gibi... Bunlar mutlaka bir etki doğuracak.

Ne yönde etki yapacağı bilinmeyen harcamalar var. Otomobil, akaryakıt gibi...

Dolayısıyla şu aşamada ocak ayında TÜFE’nin ne artacağı ya da düşeceği söylenebilir, ne de oran verilebilir. Tablonun netleşmesi için en az iki hafta beklemek gerek.

Tutan hedef değil, tahmin

TÜFE 2018 yılında yüzde 20.3 olarak gerçekleşti ya, bakıyoruz da 2018 için enflasyon hedefinin tutturulduğundan, hatta hedefi n altında kalındığından söz edenler çıkıyor.

Bu görüşü savunanlar ya kavramlardan ve gerçek oranlardan habersizler ya da konuya biraz uzak olanların kafasını iyice karıştırmak istiyorlar.

2018 yılının TÜFE hedefi yüzde 7 idi. Daha sonra yeni ekonomi programında (YEP) tahmin yüzde 20.8 olarak açıklandı.

Merkez Bankası ise son enflasyon raporunda 2018 tahminini yüzde 23.5 olarak ilan etti.

Yüzde 20.8 de, yüzde 23.5 de hedef değil tahmin. Hedef yüzde 7 idi. Yani biz yüzde 7’nin yüzde 20.3 olarak gerçekleşmesini başarı olarak niteliyoruz, öyle mi?

Yüzde 25-26’ları yaşayınca yüzde 20.3 başarı sayılıyor galiba. Ölümü görüp sıtmaya razı olmak gibi...

Vergi avantajının etkisi artık yok!

TÜFE’nin kasım ayında yüzde 1.44 gerilemesinde otomotiv, beyaz eşya ve mobilyadaki ÖTV ve KDV indiriminin çok büyük etkisi oldu. Bunu biz de defalarca yazdık. Yüzde 1.44 gerilemenin neredeyse 1 puana yakını otomobil kaynaklıydı.

Otomobilin örneğin 100 bin lira olan fiyatı vergi indirimiyle 90 bine inmişse, artık yeni baz fiyat bu 90 bin lira. Vergi her ay inmiyor ki aralıktaki düşüşte de vergi indirimi etkili olsun, ocak ayında da benzer bir etki beklensin.

Nitekim vergi indirimine konu ürünlerin fiyatlarında aralık ayında düşüş olmadı.

Ne var ki bazı meslektaşlarımız, anlaşılan matematik bilgisinden biraz yoksun oldukları, TÜİK’in web sayfasına hiç göz atmadıkları, daha da beteri mantık yürütmekten uzak bir davranış sergiledikleri için olsa gerek hala vergi indiriminin fiyatların düşmesine katkıda bulunmaya devam ettiğini ve edeceğini yazıyor ve söylüyorlar.