Zor denge!

Nihayet kamuda tasarruf önlemleri açıklandı. Mademki elimizi taşın altına koyuyoruz, aynı şekilde kamu kesimi de harcamalarını kısmak zorunda. Böylelikle uygulanan istikrar programının inandırıcılığı artmış olacak. Henüz açıklanmamış olsa da program hedeflerine ulaşmak için hep birlikte özveride bulunmuş olacağız.

Bu çerçevede son tasarruf genelgesi olumlu. Genelge uyarınca kamu kurum ve kuruluşları taşınmaz edinimi ve kiralanması, resmi taşıt edinimi ve kullanımı, haberleşme giderleri, personel görevlendirmeleri, basın ve yayın giderleri, kırtasiye ve demirbaş alımları gibi giderlerini tasarruf kurallarına uygun gerçekleştirecek. Sadece bu kadar değil.

Kamu kurumları; temsil, tören, ağırlama, tanıtım ve personel giderleri, enerji ve su alımları, personel servisi hizmetine giderler konusunda da tasarruf kurallarına uymakla yükümlü olacak. İdareler, genelgenin düzenlediği konularda bünyelerinde gerçekleştirdikleri iş ve işlemlerle bu kapsamda elde ettikleri tasarrufları, izleyen dönemde tasarruf imkânı olan alanları, bakanlıklar ve diğer idareler aracılığıyla 28 Temmuz’a kadar Hazine ve Maliye Bakanlığı’na resmi yazıyla bildirecek.

Aslında tasarruf genelgesi Ek Bütçe Yasası’ndan daha önce uygulamaya alınsaydı, dolayısıyla vergi artışı kaynaklı son akaryakıt, doğalgaz zamlarından önce açıklansaydı çok daha fonksiyonel olacaktı.

Bir de ek bütçe konusu var. Ek bütçe ile 1,2 trilyon liralık ek gelir sağlamayı hedefledik. Bu gelirin 1 trilyon 150 milyar lirasını vergilerden sağlamayı planladık. Gelirlerin 527,3 milyar lirası deprem nedeniyle yapılacak harcamalar. Geri kalan harcamalar deprem dışı harcamalar. Yasa ile harcamaları yapacak kuruluşları yasal olarak yetkilendirdik. Şimdi tasarruf için genelge çıkararak ‘tasarruf et’ diyoruz.

Harcama için yetki vermeden önce hangi harcama kalemlerinden tasarruf edileceği belirlense, ona göre harcanabilecek miktarlar düzenlense herhalde daha doğru olacaktı. Deprem dışı harcamalar içinde ‘yolluk harcamaları’ ve ‘tüketim malzemeleri harcamaları’ndan daha önce söz etmiştim. Her ikisinin toplamı yaklaşık 5 milyar liraya ulaşıyordu.

Toplam harcamalar içinde az görünse de, kamuda tasarrufun önemi en az miktarı kadar bedel ödeyenlere örnek olmak, ‘Parmağı taşın altına hep birlikte koyuyoruz’ mesajı içermesinden kaynaklanıyor. Ek bütçe ile sağlanılan gelirlerin harcanacağı alanlar arasında 80,5 milyar liralık faiz giderleri, 258,9 milyar liralık cari transferler, 100,7 milyar liralık mal ve hizmet alım giderleri de yer alıyor.

Harcamalar ekonomik sınıflandırmaya göre tanımlandığında 483,7 milyar lira ile sermaye transferleri en büyük harcama kalemi özelliğinde. Sermaye transferi, kişi veya kurumların bina vb inşaat işi, ulaşım aracı, makine demirbaş gibi sermaye niteliğindeki harcamalarını karşılamak için bütçeden finanse edilen harcamaları ifade ediyor.

Bu kapsamda yapılan gayrimenkul sermaye üretim giderleri, menkul sermaye üretim giderleri, gayrimenkul büyük onarım giderleri hemen tüm kamu kuruluşlarında, üniversitelerde ortak harcama alanları arasında yer alıyor. Herhalde bu tür harcamaların da masaya yatırılması, genelge uyarınca 28 Temmuz’a kadar tüm kuruluşların tasarruf yapılacak harcamaları belirlemesi ve merkeze bildirmesi gerekiyor.

Bir yandan deprem, bir yandan ekonomik koşullar harcamaların azaltılmasını zorunlu kılıyor. Öyle ya bir yandan hizmetler durmayacak, bir yandan kamu kesiminde de tasarruf sağlanacak. Bu dengeyi tesis etmeden istikrar programına geniş kesimlerin destek vermesi mümkün gözükmüyor.