Enerjide 'gaz hidrat' dönemi
Alternatif enerji kaynağı olarak uzun süredir üzerinde çalışılan gaz hidratların yakın gelecekte sektörde yerini alacağı belirtildi.
Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Günay Çifçi, alternatif bir enerji kaynağı olarak uzun süredir üzerinde çalışılan gaz hidratların yakın gelecekte sektörde yerini alacağını belirterek, "Türkiye’nin denizlerinde yüksek miktarda gaz hidrat rezervi var. Ne kadar gaz hidrat rezervimiz olduğunun anlaşılması gerekiyor. Tahmin edilen rezervlerle bile Türkiye başta enerjide dışa bağımlılığı olmak üzere birçok problemini çözebilir." dedi.
Dünyada karasal, denizler ve deniz tabanında bulunan gaz hidrat birikimlerinin sadece küçük bir kısmının ticari potansiyeli olduğuna dikkati çeken Çifçi, "Gaz hidratlar, içerdikleri büyük metan hacmi nedeniyle geleceğin enerji kaynağı olabilirler. Dünyadaki karasal ve deniz tabanında bulunan gaz hidrat birikimlerinin sadece küçük bir kısmı bile yıllarca enerji ihtiyacını karşılayabilir. Bu konuda çalışan bilim insanlarının ortak görüşü küçük bir gaz hidrat potansiyelinin bile dünyanın yıllarca enerji ihtiyacını karşılayabileceği yönündedir" diye konuştu.
Çifçi, gaz hidratların kesin varlığının bilindiği en geniş alan olan ABD’nin Blake Sırtı’ndaki küçük bir alandan çıkarılan kaynakla ülkenin 105 yıllık doğalgaz gereksiniminin karşılanabileceğinin hesaplandığını kaydederek, şöyle devam etti:
"Alternatif bir enerji kaynağı olarak uzun yıllardır üzerine çalışılan gaz hidratların yakın gelecekte sektörde yerini alacağını düşünüyorum. Türkiye’nin denizlerinde yüksek miktarda gaz hidrat rezervi var. Türkiye'de ne kadar gaz hidrat rezervi olduğunun anlaşılması gerekiyor. Tahmin edilen rezervlerle bile Türkiye başta enerjide dışa bağımlılık olmak üzere birçok problemini çözebilir.
Karadeniz, Akdeniz ve Marmara denizlerinin yoğun gaz hidrat birikimlerine sahip zengin sular olduğu biliniyor. Gaz hidratlar büyük bir olasılıkla dünyanın gelecekteki birincil enerji kaynağı olacaktır. Karadeniz; bu konuda Almanya, Fransa, Rusya ve ABD tarafından yoğun olarak araştırılmaktadır. Japonya ise milli bir program oluşturarak Japon Ulusal Petrol Şirketi ile gaz hidratların üretimini başardı. Asya’nın Japonya ve Güney Kore bölgesinde bulunan rezervlerinin sadece yüzde 10’unun üretimi ile bu ülkelerin 100 yıllık metan gazı ihtiyacı karşılanabilir.”
Dünyada ve Türkiye’de gaz hidrat çalışmaları
Çifçi, gaz hidrat konusunda dünyada 1982 yılında ilk araştırma programının 8 milyon dolar maliyetle ABD’de başladığını belirterek, 1990’lardan bugüne kadar rezerv araştırması ve fizibilite çalışmalarına, başta ABD olmak üzere, Japonya, Hindistan, Güney Kore, Çin, Rusya ve Ukrayna tarafından 1 milyar 700 milyon doların üzerinde harcama yapıldığını kaydetti.
Ekonomik ve hatta çevresel anlamda çok sayıda çalışmalar yapılmasına karşın, Türkiye'de gaz hidratlar üzerine çalışan araştırmacı sayısının son derece az olduğunu ifade eden Çifçi, Türkiye'de konu ile ilgili ilk çalışmaların ise 2000'li yılların başında Karadeniz’deki gaz hidrat oluşumlarını ele alan bir TÜBİTAK projesi olduğunu söyledi.
Halen Dokuz Eylül Üniversitesi bünyesinde yer alan sismik laboratuvarı Seislab’da Ulusal Denizlerde Gaz Hidrat Araştırma konulu proje kapsamında Koca Piri Reis araştırma gemisiyle bir çalışma yürütüldüğünü belirten Çifçi, bu kapsamda veri toplanması, yorumu, işlenmesi amacıyla 2005 yılından bu yana çaba harcandığını anlattı.
"Gaz hidratlar petrol ve doğalgaza göre daha ekonomik"
Gaz hidratların fiziksel özelliklerine de değinen Çifçi, 1 metreküp gaz hidtrattan 164 metreküp metan gazı elde edildiğini ve verimin mevcut doğalgaz ve petrole göre oldukça yüksek olduğuna işaret etti. Çifçi, sözlerini şöyle tamamladı:
“Gaz hidratlar, petrol ve doğalgaza oranla daha yüzeysel alanlarda bulunan, sondajı ve çıkarılması nispeten daha kolay maddelerdir. Ekonomik yollarla çıkarılmasına yönelik teknolojilerin geliştirilmesine devam ediliyor, buna ek olarak gaz hidratların bulunduğu coğrafyalarda sera gazını artırıcı yönde metan salımı gerçekleşiyor, bu gaz, ozon tabakasını olumsuz etkiliyor. Bu maddenin bulunduğu yerde topraktan veya denizden çıkarılıp işlenerek enerji kaynağı haline getirilmesı gerekir. Böylece gazın işlenmesi ve ekonomiye kazandırılmasıyla çevreye verilen zarar da en aza indirgenerek, çifte fayda sağlanmış olacak."