Lisanssız GES’leri devreye alma telaşı

MEHMET KARA

Türkiye’de güneş enerjisi yatırımları son zamanlarda medyada geniş yer buldu. Bunun bir nedeni önceki hafta gerçekleştirilen Karapınar Yenilenebilir Kaynak Alanı (YEKA) Güneş-1 lisans ihalesiydi. Hem ihalenin bir ilk oluşu hem de 1.3 milyar dolara yakın bir sabit yatırım içermesi ihaleyi önemli kılıyordu.

Solar sektörünün kendi içinde son aylarda kamuoyuna çok fazla yansımayan ciddi bir hareketlilik daha var. Bunun arkasında, devletin lisanssız güneş enerji santrallerinden (GES) alınan sistem kullanım bedelini yüzde 300’e yakın oranlarda yükseltme kararı yatıyor. Yatırımcıların, zamlı sistem kullanım bedelleri devreye girmeden santrallerini hayata geçirme telaşı, GES kurulumu yapan anahtar teslim mühendislik firmalarının işlerini de yoğunlaştırdı.

Bu yıl 1000 MW devreye girer

Türk-İtalyan ortaklı Teknoray Solar’ın Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Özenbaş, Türkiye’de halen elektrik üreten güneş santrallerinin toplam büyüklüğünün 1000 MW’nin üzerine çıktığını belirtti. Özenbaş, “Türkiye dört yılda 1000 MW’lik GES kapasitesine ulaştı. Bunun yarısı son bir yılda devreye girdi. Bu yıl bir o kadar daha tesis devreye girecek. Bu da geçen yılın iki katı büyüklükte yeni GES’lerin şebekeye elektrik vermeye başlaması demek. Yani bu yıl sonu için beklentimiz kurulu gücün 2000 MW’ye ulaşması” dedi.

Mehmet Özenbaş, devreye alınacak ilave kurulu güçte neden artış beklediği sorusu üzerine “Öncelikle yatırımla ilgili maliyetlerin aşağıya inmesi söz konusu” diye konuştu. Bu yıla özel olmakla birlikte bir diğer ana neden daha bulunduğunu kaydeden Özenbaş, bunu da lisanssız GES’lerden alınan dağıtım bedelinin 2018 başından itibaren bugüne oranla yaklaşık yüzde 300 arttırılması olarak ifade etti. Özenbaş, mevcut dağıtım bedeli uygulamasını kaçırmamak için yatırımcıların daha hızlı davranmaya çalıştığını vurguladı. Peki, net gelirleri düşecek diye bu yıl sonuna kadar tamamlanamayan projelerden vaz mı geçilecek? Teknoray Solar Genel Müdür Yardımcısı Özenbaş “Gelecek yıla kalan projeler için iş işten geçti diye bir şey yok. Zaten kurulum maliyetleri giderek aşağıya iniyor. Bu yüzden 2018 ve sonrasında da bu işler yapılacak. Ama ilk etapta 2013 yılındaki duruma döneceğiz. Bizim burada anlatmak istediğimiz zaman kısıtı” dedi.

Ekipler yoğun mesaide

Mehmet Özenbaş, Teknoray Solar’ın işletmeye alınmış ve inşaatı süren toplam 175 MW’lik GES portföyü bulunduğunu belirtti. Bu yıl sonu itibariyle 175 MW’lik yükseltmeyi ve tamamını devreye almayı istediklerini ifade eden Özenbaş “Çünkü 31 Aralık 2017 ile 1 Ocak 2018 tarihlerinde devreye girecek iki tesisin gelirleri birbirinden çok farklı olacak. Seneye kalanlar, kWh başına net 3 dolara yakın gelir kaybına uğrayacak. Bunu yaşamamak ve yaşatmamak için şu anda tüm ekiplerimiz gerek sahada gerekse ofislerimizde yoğun bir çaba içinde” şeklinde konuştu.

Seçici davranıyoruz

Son zamanlarda Teknoray Solar’a santral kurulumu için çok sayıda yatırımcıdan yeni başvurular geldiğini kaydeden Özenbaş “Hızla hayata geçirilmesi mümkün olanlara öncelik veriyoruz. Tabii bu arada tüm başvuru sahiplerine bir şekilde danışmanlık hizmeti de sunmuş oluyoruz. Çünkü yapılabilirliğinde sıkıntı gördüğümüz projelerin sahiplerine bu konuları ayrıntılı şekilde anlatıyoruz. Ciddi şekilde zamanımızı alsa da biz bundan şikayetçi değiliz. Ellerindeki projeyi bir an önce hayata geçirmemizi isteyenleri dinleyip, bir şekilde çözüm bulmaya çabalıyoruz” dedi.

2018’e kalan GES %17.3 daha düşük gelir sağlar

Yılbaşında devreye girecek dağıtım bedeli artışının GES yatırımlarının net gelirlerini aşağıya çekeceğine işaret eden Mehmet Özenbaş şunları söyledi: “Normalde devlet güneş elektriğine kilovatsaat (kWh) başına 13.3 dolar cent ödüyor. Fakat şimdi satış bedeli aynı kalmak kaydıyla, halen 2.5 kuruş olan kWh başına dağıtım bedelleri 10.25 kuruşa çıkarılıyor. Bu da 2018 yılbaşından itibaren devreye girecek. Bu da 13.3 dolar cent’lik alım fiyatını reel olarak 10.4 dolar cent seviyesine düşürmüş oluyor. Bu da lisanssız GES’lerin net gelirinin yaklaşık yüzde 17.3 düşmesi anlamına geliyor. İşte bu yüzden bağlantı görüşü alınmış, izinleri tamamlanmış GES projesi sahiplerinin bir an önce kurulumlarını tamamlayıp, şebeke kabullerini yaptırmalarında fayda var.”

Güneş santrali yatırım maliyetleri aşağı iniyor

Teknoray Solar Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Özenbaş, güneş santrali kurma maliyetinin 2013'te MW başına 1.5 milyon dolar seviyesindeyken bugün 1 milyon dolara gerilediğine dikkat çekti. Bu rakamın 2018 itibariyle 900 bin doların altına ineceğini düşünen Özenbaş, “2021’de 700 bin dolarlara kadar ineceği tahmin ediliyor. Ana parçalardaki fiyatlar en önemli belirleyici olacak. Bu parçaların tedarikçileri fiyatları bir şekilde yukarı taşımaya kalkarsa durum değişir. İşte şu anda Türkiye’de yerli ekipman üretiminin desteklenmesi tam da bu yüzden çok önemli. Yerli teknoloji geliştirme konusunda gidecek çok yolumuz var. Ama bunu kendi enerji arz güvenliğimiz için bir devlet politikası haline getirirsek burada çok değişik şeyler yapabiliriz.”

Akkaşoğlu Grup CEO'su Tevfik Akkaş:
PROJELERİN İNŞA SÜRECİNİ HIZLANDIRDIK

Muğla, Burdur ve Antalya sınırları içinde solar yatırımları alanında faaliyet gösteren Akkaşşoğlu Grubu, lisanssız güneş santrali projelerinin kurulumunu hızlandırmış durumda. Akkaşoğlu Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Tevfik Akkaşoğlu, “Şu 17 MW’lik projemiz inşa halinde. Yaklaşık 7 MW’lik kısmı kendi yatırımımız. Aslında toplamda elimizdeki proje stoku 135 MW düzeyinde. Yıl sonu itibariyle 75 MW’ye yakın kısmını daha tamamlayıp devreye alırız diye düşünüyorum. Böylece devreye alınmış kısım yaklaşık 90 MW’a ulaşacaktır. Bunun 70 MW’lik kısmının Akkaşoğlu Grubu’nu yatırımı olmasını öngörüyoruz” dedi. Lisanssız GES’lerde hat kullanım bedellerinin artmasından önce işleri hızlandırmaya çalıştıklarını kaydeden Tevfik Akkaş “2017 yılında geçici kabul için yoğun başvuru geleceği kesin. Bu yoğunluk TEDAŞ’ın 2017 içinde tümüne geçici kabul vermesi mümkün olmayabilir. Bu durumda geçici kabul dilekçelerini 2017 içinde verenlere mevcut hat bedeli hakkını kullanabilmeleri için ek süre verebileceğini düşünüyorum” diye konuştu.