Nabucco'nun geleceği belirsiz

VİYANA / ANKARA - Azerbaycan Şah Deniz alanındaki doğalgazın Avrupa'ya taşınması amacıyla kurulacak Nabucco boru hattı, konsorsiyumun farklı bir güzergahı kullanacak Trans Adriyatik Boru Hattı'nı (TAP) tercih etmesi nedeniyle akamete uğradı.

Avusturya'nın gaz ve petrol şirketi OMV, Azerbaycan doğal gazını Avrupa'ya ulaştırmak üzere kurulan Nabucco batı boru hattı projesinden ayrıldığını açıklamasıyla projede rafa kalkma tehlikesiyle karşı karşıya.

OMV merkezinden yapılan açıklamada, Şah Deniz 2 sahasındaki doğal gazı Avrupa'ya ulaştırmak üzere kurulan konsorsiyumun, gazı,  "daha ekonomik olduğu gerekçesiyle"  TAP adlı alternatif bir boru hattı ile Avrupa'ya ulaştırmak istediğini bildirdiği ve bu önerinin kabul edildiği  belirtildi.

OMV açıklamasında, şirketin Azerbaycan doğal gazının Avrupa'ya ulaştırılmasına ilişkin projelerde faaliyet göstermeyi sürdüreceği ve mevcut boru hattı üzerinden alternatif yollardan doğal gazın Avrupa'ya ulaştırılmasında rol oynayacağı bildirildi.      

Türkiye'nin de taraf olduğu Nabucco projesinde Azeri doğal gazı, Türkiye, Bulgaristan, Romanya ve Macaristan güzergahını izleyerek Avusturya üzerinden Avrupa'ya ulaşacaktı. Ancak, Şah Deniz 2 sahasında faaliyet gösteren konsorsiyumun alternatif olarak önerdiği TAP boru hattı Nabucco'ya oranla daha kısa bir yol izleyerek gazı Türkiye üzerinden İtalya'ya ulaştırıyor.  TAP boru hattına Azerbaycan, Türkiye, İsviçre, Norveç ve Almanya'nın ortak olduğu bildirildi.   

"Batı Nabucco oyunun içerisine dahil olabilir"
Hazar Strateji Enstitüsü (HASEN) Ekonomi ve Kalkınma Araştırmaları Merkezi Bilim ve Uzmanlar Kurulu Koordinatörü Efgan Niftiyev, Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi'nin (TANAP) ilk fazında doğalgazın Trans Adriyatik Doğal Gaz Boru Hattı Projesi'nin (TAP) üzerinden taşınmasına ilişkin "TANAP üç fazdan oluşuyor. İlkinde 16 milyar metreküp gaz taşınacak. Bu TAP'tan ulaştırılacak. Bundan sonraki fazlarda hangi hattan taşıma yapılacağı belli değil. Batı Nabucco oyunun içerisine dahil olabilir” dedi.

AA muhabirine konuya ilişkin açıklamalarda bulunan Niftiyev, Azerbaycan doğalgazının Türkiye-Bulgaristan-Romanya-Macaristan-Avusturya (Nabucco) Projesi yerine TAP üzerinden Avrupa'ya taşınmasına karar verildiğini hatırlattı.

Niftiyev, TAP'ın seçilmesinin beklenen bir karar olduğunu belirterek, özellikle SOCAR'ın Yunanistan'daki girişimlerinin TAP'ın seçilmesinde büyük etkisi olduğuna işaret etti. 

TAP tarafındakilerin  aktif politikalarının da kararın alınmasında etkisi bulunduğunu vurgulayan Niftiyev, “Şah Deniz Konsorsiyumunda yer alan tarafların yaptığı aktif politikalar bu sonucu doğurdu. Batı Nabucco içerisinde hem bürokratik sıkıntılar var, hem de ağız birliği olmadığı için kaybettiler. Aralık ayına kadar Batı Nabucco'nun bu yarışı kazanma ihtimali çok yüksekti. Daha sonra TAP'ın daha girişimci hareket etmesi bu sonucu doğurdu. Enerji sadece siyaset değil, ekonomik tarafı da var. Sonuçta en faydalı hat seçildi” diye konuştu.

TANAP'ın üç fazdan oluştuğunu, ilk fazda 16 milyar metre küp gaz taşınacağını, bunun 6 bcm'sinin Türkiye'de kalacağını ve 10 bcm'sinin Avrupa'ya gideceğini ifade eden Niftiyev, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bu TAP'tan ulaştırılacak. Bu, Batı Nabucco'nun tamamen oyun dışı kaldığını söylemek için yeterli değil. Batı Nabucco da ileride bu denkleme dahil olabilir. Bundan sonraki fazlarda hangi hattan taşıma yapılacağı belli değil. Batı Nabucco oyunun içerisine dahil olabilir.”

TAP'ın seçilmesinin Türkiye açısından doğuracağı sonuçlara ilişkin de bunun Türkiye için bir kayıp olmadığını vurgulayan Niftiyev, "Türkiye zaten TANAP 'ın gerçekleşmesiyle beraber 10 milyar dolarlık bir yatırım almış olacak. Bu sıcak para değil, direkt yabancı yatırım olacak. Türkiye için doğal gazın TAP veya Batı Nabucco ile ihraç edilmesi önemli değil. Önemli olan doğal gazın Türkiye üzerinden taşınması” ifadelerini kullandı.

ITGI, TAP ve Nabucco
BOTAŞ verilerine göre, Avrupa'ya doğal gaz temin edecek önemli projelerden ilki 2007 yılında işletmeye alınan Türkiye-Yunanistan-İtalya Doğal Gaz Boru Hattı (ITGI) Projesi. Proje kapsamında plato seviyede Yunanistan’a 3,6 bcm/yıl ve İtalya’ya 8 bcm/yıl olmak üzere toplam 11,6 bcm/yıl hacmindeki gazın Hazar kaynaklarından sağlanarak Türkiye üzerinden taşınması planlanıyor.

Ortadoğu ve Hazar bölgesinin doğal gaz rezervlerini Avrupa pazarlarına bağlamayı öngören Nabucco Doğal Gaz Boru Hattı ile Avusturya’nın Avrupa’da önemli bir doğal gaz dağıtım noktası olma özelliğinden de faydalanılarak bölge ülkelerin gaz taleplerindeki gelişmelere göre Batı Avrupa’ya ulaşılması amaçlanıyor.

Avrupa’ya gaz iletimi amacıyla İsviçre'den bir şirket tarafından geliştirilen TAP Doğal Gaz Boru Hattı Projesi'nin başlangıç noktası Yunanistan'ın Selanik şehri. Türkiye ve Yunanistan’ın mevcut altyapısının kullanılması öngörülen projede hattın, Arnavutluk ve Adriyatik'i geçerek İtalya’ya ulaşması planlanıyor.

Diğer doğal gaz boru hatları
Türkiye üzerinden Avrupa'ya doğal gaz iletimi amacıyla oluşturulan diğer doğal gaz iletim projeleri arasında Irak-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı Projesi yer alıyor. Proje, Irak-Türkiye Gaz İhraç Projesi (ITGEP) kapsamında orta vadede 10-12 milyar metreküp/yıl gazın Türkiye’ye ve transit projelerle Avrupa’ya ulaştırılması öngörülüyor.

Doğal gaz arz kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve doğal gaz arzının bir kısmının da Mısır’dan sağlanması amacıyla Mısır-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı Projesi geliştirildi ancak sonraki gelişmeler neticesinde Mısır gazının “Arap Doğal Gaz Boru Hattı” ile Türkiye’ye sevkiyatı gündeme geldi. Bir bölümü tamamlanan bu hattan Ürdün, Suriye ve Lübnan’a Mısır gazı sağlanıyor. Bu hattın Türkiye’nin doğal gaz iletim sistemine bağlantısını sağlayacak Türkoğlu-Kilis Boru Hattının inşası sürüyor.

Hazar geçişli Türkmenistan-Türkiye-Avrupa Doğal Gaz Boru Hattı Projesi ile de Türkmenistan’ın güneyindeki sahalarda üretilen doğal gazın Hazar geçişli bir boru hattıyla Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınması amaçlanıyor.