Anadolu Isuzu sipariş gelirse kısa çalışmaya gitmeyecek

HAKAN GÜLDAĞ

Anadolu Isuzu geçen yıl 964 otobüs ihraç etti. İhracatını 2017'ye göre yüzde 45 artırarak, 93 milyon euro ihracat geliri elde etti.

Yaklaşık 45 ülkeye ihracat yaptıklarını kaydeden Anadolu Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Tuncay Özilhan, 2023'e kadar ihracatlarını en az ikiye katlamayı hedeflediklerini kaydetti. Özilhan, daralan iç piyasada ticari araç satışlarının artması için ise temel faktörün ekonominin yeniden büyüme patikasına geçmesi olacağını vurguladı.

Anadolu Isuzu'nun Grand Tarabya Oteli'nde düzenlediği bir etkinlik çerçevesinde bir grup ekonomi gazetecisi ile sohbet eden Tuncay Özilhan ve beraberindeki şirket yetkilileri özetle şu bilgileri paylaştı:

● Türkiye, Avrupa'nın otobüs üretim merkezi olma yolunda. Anadolu Isuzu olarak 10 senede toplam 7 bin otobüs ihraç ettik. Romanya'da 2 bin, Cezayir'de 3 bin aracımız trafikte bulunuyor. Bu rakamlar sürekli artıyor. Bu başarı, bundan dört yıl önce başlattığımız programımız doğrultusunda sürdürdüğümüz istikrarlı büyümenin sonucu elde edildi.

2023'e kadar ikiye katlamayı hedefledi

● Beş yıl önce toplam ihracatımız 29 milyon Euro idi. 2018 yılında 964 adet otobüs ihraç ettik. Bunun karşılığında 109 milyon dolar ya da 93 milyon Euro ihracat geliri elde ettik. 44 ülkeye ihracat yapıyoruz. 2023 yılına kadar ihracatımızı iki katına çıkarmayı hedefliyoruz. Güney Amerika, Orta Afrika ve Orta Asya'ya ihracat planlarımız bulunuyor. Bu pazarlarda fizibilite çalışmaları yaptık. Bunların bizim çok başarılı olabileceğimiz pazarlar olduğunu tespit ettik.

● Beş yıl önce ihracatımızın yüzde 80'ini Azerbaycan, Cezayir gibi enerji ihraç eden ülkeler oluşturuyordu. Bu ülkelere 7-8 binden fazla otobüs ihraç ettik. Petrol fiyatı düşünce bu ülkelere ihracat zorlaştı. Vergiler yükseldi, tarife dışı engeller getirildi. Daha sonra AB ülkelerine yöneldik. Şu anda ihracatımızın yüzde 75-80'ini AB ülkelerine yapıyoruz.

Sağdan direksiyonlu ihracat nisanda…

● Anadolu Isuzu'nun hedefi toplam satışları içinde ihracatın payını yüzde 50'ye ve daha yukarı oranlara çıkarmak. Bu hedefle Ar-Ge çalışmalarımıza hız verdik. AOS (Anadolu Otomotiv Sanayi) markası ile İngiltere, İrlanda, Malta gibi sağdan direksiyonlu ülkelere otobüs ihracatı bağlantıları yapıyoruz. Nisan ayında ilk sevkiyatımız gerçekleşecek.

İlk elektrikli kamyon yıl sonunda…

● İlk elektrikli kamyonu bu yılın sonuna kadar Türkiye'deki belediyelere sunacağız. Yurtdışından da çok ciddi talep var. 8 ve 12 metre elektrikli otobüsleri tamamlıyoruz. 8 metrelik otobüs 50 kişi taşıyor. Hedefimiz bunun bir şarj ile 300 km gitmesi. AB ülkeleri açısından çok uygun. AB'de hemen hemen bütün kentlerin koruma altında bulunan eski yerleşim alanları var. Bu alanlar için çok uygun elektrikle otobüsler. Çünkü AB ülkeleri yakında bu bölgelere dizel ve benzinli araçların girmesini yasaklayacak. Biz de bu yıl sonunda ülkemizdeki belediyelere vermeye hazır olacağız.

● CNG ile çalışan 12 metrelik araç için hazırlıklar başladı. AB, araç filolarına 5 senede bir emisyon oranlarını yüzde 30 azaltma hedefi koydu. Mevcut filoların yerine hem elektrikle çalışan hem de CNG ile çalışan araçlar koymaları gerekiyor. Eskiden iç pazardan aldığımız bilgilerle ürettiğimiz araçları ihracata yönlendiriyorduk. Şimdi ihracat pazarları için o ülkelerden aldığımız bilgileri kullanarak her ülkenin ihtiyaçlarına uygun modeller üretiyoruz. O noktada Ar-Ge çok önemli. Ar-Ge'de personelimiz 140 kişiyi geçecek. Ar-Ge teşviklerinden memnunuz. Sadece ihracata yönelik projeler için Ar-Ge teşviki getirilmesi çok önemli olur. Yürüttüğümüz 40 Ar-Ge projesinin 30'u ihracat ile ilgili…

Kilosu 10-12 euroya otobüs ihracatı

● Otobüs işi çok emek yoğun bir alan. Daha terzi işi bir üretim. Biz yine de inovasyon ve Ar-Ge ile destekliyoruz. Fransa'nın en büyük otobüs tedarikçilerinden biriyiz. 7-10 metrelik otobüslerde pazar payımız yüzde 38. Bugüne kadar 455 araç aldılar. Bu yıl 200 adet daha satarız.

● Otobüs işinde Isuzu'nun desteği bulunmuyor. Tamamen biz kendimiz yaptık. Isuzu'nun dünya üzerindeki bazı ülkelerdeki distribütör ağına biz doğrudan kendimiz satıyoruz.

ÖTV indirimi bir anda sonlandırılırsa şok olur

Otomotiv piyasanın genel bir değerlendirmesini yapan Anadolu Grubu Otomotiv Grup Başkanı Bora Koçak piyasanın geçen yıl yüzde 35 civarında daraldığına dikkat çekti. Son çeyrekte gelen vergi indiriminin piyasayı olumlu etkilediğini kaydeden Koçak şunları söyledi: "Bu ay pazarın 15-18 bin adet olmasını bekliyoruz. Ocak aylarında ortalama 40 bin araç satılır. Kötü yıllarda 20 bin adet satılır. Bu yıl geçmiş yıllara göre düşük gidiyor. ÖTV indirimi ilk önce piyasayı canlandırıcı etkide bulundu. Ekimde 20 bin, Kasım ayında 60 bin civarında araç satıldı. Vergi indirimi piyasayı en az yüzde 10 oranında olumlu etkiledi. ÖTV indirimi bir anda sonlandırılırsa şok etkisi olur. Kademeli bitirilmesi gerekir. Ancak süresi uzadıkça etkisi azalıyor. Ticari araçta ÖTV olmadığı için KDV indirilebilir"

Bir soru üzerine Koçak şu bilgileri de paylaştı: "Bu yıl kur yukarı gitmez, faiz de bu seviyede kalırsa toplam piyasanın 400-450 bin adet olmasını bekliyoruz. Piyasanın istenilen seviyede olmamasının temel nedeni faiz… Kredi faizinin aylık yüzde 2.5 civarında olması, piyasanın önündeki en büyük engel. Bu oran yüzde 2.5 düzeyinden yüzde 2'ye gerilerse bile bizim için çok olumlu olur. Örneğin, Banka Sigorta Muamele Vergisi düşerse 0.40 puan düşer faiz. Bunun da önemli etkisi olur. Bu yönde bir talebimizi ekonomi yönetimine ilettik. Değerlendirmelerini bekliyoruz"

Ticari araç alımlarında kredi taleplerinin onaylanma yüzdesinin azaldığını vurgulayan Koçak, "Eskiden 100 talepten 80'i onay alıyordu. Şu anda yüzde 40'a düştü. Kamu bankaları özel bankalara göre daha destekleyici. Piyasayı olumlu etkiliyor. Biz de kampanyalarla destekliyoruz" dedi.

KDV indirimi, hurda teşviki ile birleştirilirse olumlu etkiler

Ticari araç piyasasına ilişkin değerlendirmelerde bulunan Anadolu Isuzu Genel Müdürü Tuğrul Arıkan özetle şunları söyledi: "2016'dan beri düşüş var. Bu nedenle birikmiş bir talep söz konusu. Düzenlediğimiz kampanyalardan olumlu dönüşler alıyoruz. KDV indirimi ile hurda teşviki birleştirilirse çok olumlu etkisi olur. Sadece KDV indirimi fayda sağlamıyor. Bireysel kullanımda olumlu etkisi oluyor. 2004 ve öncesi üretilen 15'ten daha yaşlı toplam araç sayısı 8 milyon 873 bin 473. Bunların 82 bin 597 adedi otobüs, bir milyon 47 bin adedi kamyonet, 415 bin 287 adedi kamyon. 10 yaş ticari araçta kritik bir seviyeyi temsil ediyor. Bu düzeyden sıfır araç almak daha anlamlı olmaya başlıyor. Şu andaki hurda teşviki 15 yaştan büyük araçlar için ÖTV teşviki ile birlikte en fazla 10 bin TL'ye yükselebiliyor. Kamyon ve otobüs fiyatının içinde bu miktar, çok küçük. Hurda teşvikinin araç fiyatının belli bir yüzdesi olması gerekiyor. Bu tip oranlar yüzde 10-20 olarak İngiltere'de denendi, ciddi sonuçlar alındı"

Arıkan ve şirket yetkilileri teşvik miktarının ne olması gerektiğine ilişkin sorumuz üzerine "otobüs için 30-50 bin TL düzeyinde olması teşvik edici olabilir" dedi. Ayrıca şu bilgiler paylaşıldı:

● 15 yaş üstü araçların yakıt tüketimi yeni araçlara göre yüzde 50 daha fazla. Yaşlı araç kullanımı ülke ekonomisine önemli zarar veriyor.

● Kamyonet ve pick-up araçlar için getirilen operasyonel kiralama olanağı sektör açısından çok iyi oldu. Kamyon için de getirilirse sektörü olumlu etkiler.

● Ticari araç piyasasını en olumlu etkileyecek gelişme uzun vadeli finansman. Çünkü sektördekiler hem bizzat çalışıyor hem ödüyor. Sistem, 48-60 aylık krediler üzerine kurulu. Şu anda hem kredi faiz maliyetleri yükseldi hem de vadeler kısaldı.

● Her şeyin ötesinde, ticari araç satılabilmesi için ekonominin büyümeli.

Saatlik araç kiralayanların yüzde 70'i bir daha kiralıyor

Anadolu Grubu yetkilileri, saatlik araç kiralama şirketleri olan MOOV için umutlu konuştu: "İstanbul'da 1100 araca doğru gidiyoruz. İzmir'de 50 araca ulaştık. Bu yaz Çeşme ve Bodrum'da olacağız. İki yılda bu noktaya geleceğimizi tahmin etmiyorduk. İstanbul Havalimanı bizi davet ediyor, bize yer gösteriyor. Taksi ile 150 TL'ye gidilen mesafeye bizim sistemimiz ile 50-60 TL'ye gidiliyor. Kilometre başına fiyatlama olduğu için kullanıcıların akaryakıt almak için zaman kaybetmeleri gerekmiyor. Kullanıcılarımızın çoğu 1990 ve sonrası doğumlular. Bir kere kullananlardan yüzde 70'i daha sonra yeniden kullanıyor.

"Lojistik maliyetini indirmek şart, bakanlıktan yardım bekliyoruz"

Enerji ihraç eden ülkeler Türkiye'den giden otobüslerimize çok yüksek vergi uyguluyorlar. Yaklaşık yüzde 100… Önümüzdeki dönemde AB ülkelerinde de korumacılığın artmasını bekliyoruz. Yerinde üretim konusunu değerlendirmek zorundayız. Bir diğer etken de lojistik maliyetlerinin yüksek olması. Japonya'dan Fas'a araç göndermek Türkiye'den göndermekten daha ucuz. Araç maliyetinin yüzde 30'u oranında lojistik maliyetlerine katlanmak zorunda kalıyoruz. Bakanlığın teşviki konteyner üzerine. Ancak bizim araçlarımız konteynere sığmıyor. Ticaret Bakanlığı'ndan bu konuda yardım istiyoruz. Özel anlaşmalarla lojistik maliyetini düşürebiliriz. Konuyla ilgili bir değerlendirmede bulunan Tuncay Özilhan da, "Örneğin İtalya'nın Trieste kentindeki limanda Türkiye'den gelen araçlar için 20 bin araçlık bir park oluşturulsa, oradan Avrupa ve yakın bölgelere ihracat çok daha uygun maliyetle yapılabilir" dedi.

Savunma sanayisine yöneldi, Çek Tatra ile iş birliği yaptı

Savunma sanayiinde yerli ve milli çözüm gerekliliğine inandıklarını vurgulayan Anadolu Grubu yetkilileri bu konuda şunları söyledi: "Savunma sanayiimizde kullanılan lojistik amaçlı ağır kamyonlar çok yaşlı. Ve yerlilik oranı çok düşük seviyede bulunuyor. Biz kamyon işini iyi bildiğimiz için talip olduk. Çek Cumhuriyeti'nden ortağımız Tatra ile stratejik işbirliği yaptık. Yerlilik oranını yüzde 70'e varacak oranda tutturma taahhüdünde bulunduk. Alt yüklenici olarak 20 adet 8X8 kurtarıcı kamyon siparişi aldık. Bu yıl teslim edeceğiz. Tatra'da modüler teknoloji var. 4X4 aracı 20X20'ye dönüştürebiliyor. Bizim ürettiğimiz araçlar 1 metre 20 santimetrelik yükseklikteki sudan geçebiliyor. Yüzde 60 eğimden çıkabiliyor…" Anadolu Grubu yetkilileri 'otonom sürücülü kamyon' için savunma sanayiinden talep geldiğini, bu konuda da çalışmaların başladığını vurguladı.

Çocuk unutulmasına karşı servis aracının koltuğuna sensör taktı

Okul servislerinde regülasyon değişti. Güvenliğin çok daha üst seviyeye çıktı. Anadolu Grubu bu alanda yaşanan sıkıntıları da göz önüne alarak yeni tip servis araçları üretti. Bu servis araçlarında bütün koltuklarda sensör bulunuyor. Verilen bilgiye göre, aracın içinde çocuk bulunması halinde şoförün dışarı çıkamayacağı bir sistem oluşturuldu.

"Amacımız istihdamı korumak, gözümüz siparişlerde"

Sohbette Anadolu Isuzu'nun 4 ayda 26 gün üretime ara vermesi konusu da gündeme geldi. Genel Müdür Tuğrul Arıkan şunları söyledi: "Türkiye'de kısa çalışma çok yaygın olarak kullanılıyor. Sadece bizim yaptığımız bir uygulama değil. Orada yanlış anlaşılan bir konu var. Biz 26 günlük bir ara vermeyeceğiz. Başvurumuz, dört ay süreyle haftada üç gün çalışmayı kapsıyor. Toplamı 26 gün ediyor. Daralan bir dönemde, işçi çıkarmak yerine, kısa çalışma uygulamasına gitmek çalışanlar dahil herkesin yararına… Amacımız istihdamı korumak. Şu anda beklediğimiz bazı ihracat siparişleri var. Bu siparişler gelirse belki kısa çalışma iznimizi kullanmaya gerek kalmaz"