Çelebi, Hindistan’daki 10. yılına 5. meydanda hizmet vererek giriyor

Handan Sema CEYLAN

YENİ DELHİ - Çelebi’nin Hindistan’daki kalesi, yüzde 67 pay ile pazar lideri olduğu Mumbai. Meydandaki üç oyuncuya rağmen Çelebi, Mumbai’deki liderliğini pekiştiriyor. Yatırım yaptıkları dönemin yerel ortak şartı nedeniyle buradaki yatırımlarında yüzde 46’lık ortaklıkları var. Mumbai’de 1.300 çalışanları var. Mumbai’nin yeni devreye alınan ve Dubai’deki Burj Khalifa’nın mimarları tarafından tasarlanan yeni terminaline Çelebi, yeni bir alanda hizmete imza atıyor. 35 körüklü bu havalimanında körüklerin iklimlendirme ve elektrik hizmetlerini Çelebi verecek.

Çelebi ayrıca Mumbai’de Hintli zenginlere özel jetler için hizmet veren tek firma. 4 bin 500 uçuş için çalışıyorlar. Mumbai, dünya zenginler listelerinin ön sıralarına ismini yazdıran bir kent. Örneğin Tata ailesi bu kentte yaşayan zenginlerden.

Modi’nin memleketi Ahmedabad gelişiyor

Çelebi Holding, Yeni Delhi’de ise yüzde 28’lik pazar payı ile ikinci sırada. Hizmet verdikleri üçüncü havalimanı Ahmedabad. Buranın daha çok gelişmesini bekliyorlar. Çünkü Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin memleketi olan kentte yatırımlar hızlanmış durumda.

Kochi’den Körfez’e gurbetçi taşıyor

Güney Hindistan’da yer alan Kochi’den Çelebi’nin beklentisi yüksek. Bu şehirden işçi olarak Birleşik Arap Emirliklerine ve özellikle Katar’a giden çok sayıda işçi var. İşgücü piyasası Körfez ülkelerinde geliştikçe, bu havalimanının hacmi de artıyor. İhalesi 2017’de yapılan Konnur Havalimanı’nın bu yıl açılması bekleniyor. Havalimanı devreye girince Çelebi’nin hizmetleri de başlamış olacak. Konnur’dan da yine çok sayıda gurbetçi Körfez ülkelerinde çalışıyor.

Özelleştirilecek 14 meydan için görüş

Çelebi’nin önümüzdeki dönemde bu ülkede pazar payının daha da artması öngörülüyor. Holding’in Hindistan’da taşeron işçisi yok. Yeni havacılık yönetmeliği devreye girdiği zaman diğer firmalar da taşeron işçi çalıştıramayacak. Geçiş döneminde rakiplerinin masraflarının artması ile Çelebi’nin fark yaratarak pazardan daha çok pay alması bekleniyor. Öte yandan ülkede hizmet veren diğer pek çok şirket lokal. Çelebi global hizmet verdiği için pazarını birleştirilmiş tekliflerle derinleştiriyor. Hindistan’da Çelebi’nin hizmet verdiği 5 meydanın hepsi de özelleştirilmiş havalimanları. Çok yakında ülke 14 meydanı daha özelleştirecek. Hükümet yetkilileri ihaleye çıkmadan hizmet veren firmalardan yazılı görüş almış durumda. Çelebi de görüşleri alınan firmalar arasında. Ancak bu özelleştirmelerin hangi koşullarda ve ne zaman yapılacağı belli değil.

e-ticaret Çelebi Delhi Cargo’yu büyütecek

Çelebi, Hindistan’da girdiği tüm havalimanlarının görüntüsünü de değiştirmiş. Kurumsal bina tasarımları, formalı işçiler ve son model ekipmanlarla fark yaratmışlar. Fark yarattıkları yerlerden biri de Yeni Delhi’de 2009’da 25 yıllığına ihalesini aldıkları Çelebi Delhi Cargo. Yüzde 72 pazar payları var. Kapasitenin yüzde 50’sini kullanarak geçen sene 522 bin ton elleçleme yaptılar. Hedef bu yıl 700 bin ton. Hindistan’ın yakında Alibaba ve Amazon’a izin vermesiyle e-ticaret hacminin artacağı ve bunun da kargoyu büyüteceği öngörülüyor.

Hindistan'dan izlenimler

Yatırımların yükselen yıldızı Hindistan'ın 1.4 milyar nüfusunun yaklaşık 300 milyonu orta sınıf.

2014’te seçilen Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Vizyon 2022: Make in India Projesi ile ‘Yeni Hindistan’ı inşa etmeye karar vermiş. Kulağımıza hiç yabancı gelmeyen bu vizyonun içinde konutlar, köprüler, tüneller, yollar inşa etmek var. Modi, yabancı sermayeyi çekmek için yerli ortaklık koşulunu da kaldırmış.

Yeni Delhi’de “Mustafa Kemal Atatürk Marg” yani Mustafa Kemal Atatürk Sokağı var.

Kalabalık ülkede trafik büyük bir sorun. Ayna yerine korna kullanılıyor. Hatta arabaların arkasında ‘horn please’ –korna lütfen- diye yazıyor. Lüks arabalar da dahil tüm araçlar çizik içinde ama bu kabul görmüş bir durum.

Otobanlarda kazaları engellemek için neşeli işaretçiler var. “Peep peep don’t sleep” (düt düt uyuma) gibi temel sloganlardan, “After whisky, driving risky” (Viskinin sonrası, risklidir sürmesi) gibi yazılar resmi tabelaları süslüyor. Benim favorim; “Bira ve petrol berbat bir kokteyl. İçtikten sonra, sürme”!

Eğer bir ‘çiçek çocuk’ olarak değil, Hindistan’ı bir işinsanı olarak gezecekseniz ve çok yıldızlı otellerde kalacaksanız; su, yemek gibi şeyleri dert etmeyin.

Hırsız maymunlara karşı, evcil maymunlar da var. Hatta Çelebi Holding’in de Delhi Havalimanında kadrolu bir maymunu var!

Ülkede ‘kast’ demek ve o kastların isimlerini söylemek tabu. Türkçe konuşsanız bile bu kelimeyi söylemeyin.

Ziyarette bulunduğumuz dönemde Trump’ın oğlu tower açmak için Yeni Delhi’deydi. Amerikalıların da ülkeye büyük ilgisi var.

300 milyonluk orta sınıf cazibe yaratıyor

Türkiye'nin Hindistan Büyükelçisi Şakir Özkan Torunlar, yabancı yatırımcılara kapılarını yeni açan Hindistan’da Türk yatırımcılar için çok büyük fırsatlar olduğunu belirtiyor. Torunlar’ın mesajlarından satır başları şöyle:

Hindistan Başbakanı Narendra Modi, 2022 projesi ile 5 yılda 50 milyon konut yapacaklarını ilan etti. Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın 1 Mayıs 2017’deki ziyaretinde karşılıklı iş birliği için önemli mesajlar verildi. Özellikle Türk müteahhitlerin Hindistan’da yapacakları çok şey var. Altyapı, karayolu, havaalanı ve konut inşasında bizim firmalarımızın ünü belli. Bu davete icabet etmeliler.

Çelebi dışında büyük çaplı Türk yatırımı henüz gelmedi. Vitra burada üretim yapmasa da genişleyen inşaat pazarında büyüyor. Türk yatırımcı elini çabuk tutmalı. Ekonomi boşluk kaldırmaz.

Vize almanın zahmetli olmasından daha önemli bir sorun var. Hem Yeni Delhi’ye hem de Mumbai’ye Türkiye’den uçuşların artması şart. 3 haftadan önce boş koltuk bulunamıyor. İki ülke arasındaki ticaret hacmi sadece 6.5 milyar dolar. Oysa Hindistan’ın dış ticaret hacmi 1 trilyon dolara yakın. Daha çok pay alabiliriz.

2015 ve 2016’da 200 bin Hintli turist Türkiye’ye geldi. Bu yıl rezervasyonlar 80 bini aşıyor. Mardin’de Antalya’da çekilen Bollywood filmleri Türkiye’ye ilgiyi arttırıyor.

Hindistan’da büyük işletmelerin, orta büyüklükte işletmelerin ve büyüklerin ayrı ayrı meslek odaları var. Karşılıklı diyaloğun gelişmesi için TOBB, TÜSİAD, TİM ve DEİK’in de burada ofis açması önemli kazanım olur.

Hindistan milli parayla ticaret konusunda da Türkiye’ye önemli bir fırsat sunuyor. Sovyetler zamanından deneyimliler. Karşılıklı çalışılırsa başarılı sonuç elde edilir. Cumhurbaşkanımız da bu konuya olumlu bakıyor.