Türkiye’yi rüzgarda 17 ülkenin bölgesel merkez üssü yapacağız

Küresel teknoloji şirketi General Electric’in, öncelikli büyüme pazarlarından biri olarak ilan ettiği Türkiye’nin başına bir kadın getirmiş olması rastlantı değil. 

GE Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Canan Özsoy’a göre 21. yüzyıl kadınların ve gençlerin yüzyılı olacak. 
Yenilikçiliğe, yeni fikirlerin desteklenmesine inanan Özsoy, “General Electric'in başarısını yeni şeyler üretmeye borçlu” diyor. 

Türkiye, General Electric tarafından yatırım yapılacak en önemli 5. ülke olarak değerlendiriliyor. 

Özsoy, “Türkiye sağlık, havacılık, enerji, ulaştırma gibi çok sayıda alanda proje üreten bir ülke. Sağlam bir altyapısı, yetenekli işgücü var. Türkiye’de ne merkezi kurarsanız kurun, ekip bulmakta zorlanmıyorsunuz. Türkiye aynı zamanda coğrafi konumu ile de çok önemli bir rol üstleniyor. Türk insanı çok yaratıcı. Gençlerin çok fazla fikri var” yorumlarını yapıyor. Fakat Özsoy’un dikkat çektiği bazı eksiklikler de yok değil: “Genç insanlar fikri mülkiyet haklarından, prototip üretme sürecine kadar ne yapmaları gerektiğini bilmiyorlar. Yenilikçilik destekleniyor, ama bu dağınık bir destek. Silikon Vadisi benzeri bir kümelenmeye ihtiyacımız var. Hem odak hem de vizyon eksikliği yaşıyoruz. Belli bir alanda stratejik odak yaratılsa, tüm fikirler ve yatırımlar buraya aksa, çok önemli bir atılım yapabiliriz. Sağlık ve yenilenebilir enerjiler Türkiye’nin odak noktaları olabilir.” 

Canan Özsoy ile, Türkiye’de başarılı olmanın sırrını; yenilikçiliği; geleceği ve kadın yönetici olmayı konuştuk. Sözü Özsoy’a bırakalım: 

Suudi Arabistan ve Türkiye büyük sıçrama gösterecek 

“Türkiye gelişen pazarlar arasında General Electric için çok önemli. Belli bir döneme kadar BRIC ülkeleri öncelikliydi; GE bu ülkelere önemli yatırımlar yaptı, ama bugün Goldman Sachs tarafından MIST olarak tanımlanan Meksika, Endonezya, Güney Kore ve Türkiye pazarları yükseliyor. Özellikle Suudi Arabistan ve Türkiye GE tarafından bölgede en büyük sıçramayı gösterecek ülkeler olarak değerlendiriliyor. Suudi Arabistan önemli kaynaklara sahip güçlü bir petrol ekonomisi. Türkiye ise sağlık, havacılık, enerji, ulaştırma gibi çok sayıda alanda proje üreten bir ülke. Sağlam bir altyapısı, yetenekli işgücü var. Türkiye’de ne merkezi kurarsanız kurun, ekip bulmakta zorlanmıyorsunuz. Türkiye aynı zamanda coğrafi konumu ile de çok önemli bir rol üstleniyor. GE, 1940’tan bu yana Türkiye’de faaliyet gösteriyor. 869 çalışanı var ve Türkiye’yi yatırım yapılacak en önemli ülkeler arasında 5. sıraya yerleştiriyor.” 

Silikon Vadisi benzeri kümelenmeye ihtiyacımız var 

“Türk insanı çok yaratıcı. Gençlerin çok fazla fikri var. Bir inovasyon yarışması düzenledik. 100 fikir gelir mi acaba, diye düşünürken, binin üzerinde fikir geldi. Sağlık ve enerji konularındaki bu fikirlerin yüzde 89’u erkeklerden, yüzde 11’i kadınlardan geldi. Bu yarışma, yenilikçiliğe olan ilginin bir kanıtı oldu. Türkiye’de fikir çok, ama ne yazık ki ürüne dönüşmüyor. Ticarileşme sürecinde zorluklar yaşanıyor. Ar-Ge konusunda stratejik kümelenmeye ihtiyacımız var. Genç insanlar fikri mülkiyet haklarından, prototip üretme sürecine kadar ne yapmaları gerektiğini bilmiyorlar. Genç fikirleri destekleyen çok fazla finans kuruluşu, melek yatırımcı var, fakat gerişimciler bu finansmana nasıl ulaşacaklarını bilmiyorlar. Öte yandan bu genç fikirlerin firmalar ile buluşacakları doğal bir ortam yok. Sonuçta, Silikon Vadisi benzeri kümelenmeye ihtiyacımız var. Güney Kore örneğine yakından bakmak gerekiyor. 12 yıl önce Güney Kore ile aynı GSYİH’ya sahiptik. Onlar bizden 2.5 kat daha fazla büyüme kaydettiler. Oysa benzer yanlarımız çok fazla. Yeraltı kaynaklarımız yok; coğrafi durumumuz benziyor. En büyük farkımız, onların yenilikçiliğe odaklı ve organize yatırım yapmış olmaları. Bizde de yenilikçiliğe teşvik var ama bu son derece bölünmüş durumda." 

Sağlık ve yenilenebilir enerjilerde çıkış yapabiliriz 

"GSYİH'nin yüzde 1’i yenilikçiliğe ayrılıyor. Bunun yüzde 90’ını devlet veriyor. Özel sektörün yenilikçiliğe desteği eksik. Hem odak hem de vizyon eksikliği yaşıyoruz. Herkes her şeyi yapıyor ve bunun sonucunda ilerlememiz görünür olmuyor. Belli bir alanda stratejik odak yaratılsa, Türkiye’nin tek bir odağı olsa ve tüm fikirler ve yatırımlar buraya aksa, çok önemli bir atılım yapabiliriz. Bugün Güney Kore’de Samsung, LG gibi şirketler küresel dev ekonomi yaratan markalar konumuna gelmeyi başardılar. Sağlık ve yenilenebilir enerjiler Türkiye’nin en önemli iki odak noktası olabilir. Özellikle biyoteknolojide bölgesel ve küresel bir çıkış yapabiliriz. Yenilenebilir enerjilerde de hala kapasiteler çok düşük, yatırım maliyetleri ise yüksek. Neden Türkiye’de bir güneş kümelenmesi oluşturulmasın? Türkiye’de iyi niyetli yatırımlar var, ama bu yatırımlar dağınık. Belli bir stratejik vizyon etrafından odaklanılmadığı için, yatırımların getirisi de düşük oluyor. Sürdürülebilir enerji ve çevre için Ar- Ge yatırımlarımızdan 1 milyar dolarlık pay ayırdık. Rüzgar alanında önemli çalışmalarımız var. Yerlileşme ile gelen teşvik paketi, sanayinin gelişimin destekleyecek. Biz de tedarikçilerimizin Türkiye’ye yatırım yapmasını sağladık ve iki ayrı firma ve fabrika ile 900 yeni iş fırsatı yarattık. Türkiye’yi Orta Doğu ve Kuzey Afrika’yı kapsayan 17 ülkenin bölgesel rüzgar merkez üssü yapmaya karar verdik. Şu an için bize en yakın rüzgar üssü Almanya. 

Türkiye’de başarılı olmanın sırrı pazarın beklentilerini anlamak 

“GE Garaj kapsamında, yeni üretim teknikleri kullanılarak üretilen teknolojileri biriktiriyoruz. Bu teknolojileri müşterilerimizle bir araya getiriyoruz. Müşteri İnovasyon Merkezi bizim için önemli bir yatırım. Müşterilerimiz ihtiyaçlarını söylüyorlar, biz de onların ihtiyacı doğrultusunda üretiyoruz. Bu süreçte Start-up’larla birlikte çalışıyoruz. GE tarafından gerçekleştirilen İnovasyon Barometresi’ne göre, Türkiye’de başarılı olmanın sırrı müşteri ve pazarın beklentilerini anlamak. Üniversitelerdeki eğitimin de bu duruma uyum sağlaması gerektiğine inanıyoruz.”

Türkiye 2023 hedefine tek ayakla koşuyor

Türkiye’de kadınlar çalışmıyor. Çalışma yaşındaki kadınların sadece yüzde 25’i iş hayatında. Türkiye 2023 hedefine tek ayakla koşuyor. Yeni Türkiye veya Büyük Türkiye’yi bu şekilde yapamayız. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, yeniden işe dönmek isteyen kadınlara 300 euro eş değeri kreş desteği sağlanacağını söyledi. Bu önemli bir adım. Bu karar, toplumda birçok dinamiği değiştirecektir; çünkü çalışan kadın kazandığı parayı öncelikle çocuğu ve çocuğunun eğitimi için harcıyor.

GE Türkiye'de kadın çalışan oranı yüzde 34

General Electric Türkiye’nin 869 çalışanının yüzde 34’ünü kadınlar oluşturuyor. Daha da önemlisi bu yüzde 34’ün, hem işe alış, hem orta kademe hem de üst düzey yönetimde eşit olması. Canan Özsoy şu bilgileri veriyor: “Uçak motoru, gaz türbini, rüzgar türbini üreten bir teknoloji şirketi olarak bunun oldukça iyi bir oran olduğunu düşünüyorum. Hedefimiz ise yüzde 50-50. GE genelinde kadın mühendis oranı yüzde 26. GE Global’de ise işe alımda kadınerkek oranı yüzde 50-50. Fakat tepe yönetime çıktıkça bu oran azalıyor. Biz buna ‘boruda kaçak var’ diyoruz. Tabanda kurduğumuz yüzde 50/50 eşitliği tavana taşıyamıyoruz. Oysa esnek saat uygulaması, esnek izinler, doğum ve süt izinleri, kreş yardımları, uzaktan çalışma fırsatları sunuyoruz. Doğum iznindeyken terfi eden kadın çalışan örneklerimiz var. Yani kadınları iş hayatından tutmak için herşeyi yapıyoruz.”

Mühendislik merkezinin kontrolü bir kadında

General Electric’in dünyadaki 9 mühendislik merkezinden biri olan Türkiye Teknoloji Merkezi (TTC), TÜBİTAK MAM Teknoloji Serbest Bölgesi’ne taşındı. 330 mühendisin görev adlığı merkez, GE’nin Tusas Motor Sanayii (TEI) ile Ar-Ge, yeni teknolojilerin tasarım ve geliştirilmesi, üretim ve servis teknolojileri ve uçak motorları için yazılım alanındaki ortaklığı olarak çalışıyor. TTC’de bulunan Kaplama Merkez Laboratuvarı, kaplama uygulanan uçak motoru parçalarının, uçuş ömrünün uzun süreli olması için yeni kaplama test metotlarının geliştirildiği Ar-Ge çalışmalarına odaklanıyor. Bu teknolojiler Avrupa, Uzak Doğu ve ABD’ye ihraç edilecek. GE Teknoloji Merkezi Genel Müdürü başarılı bir kadın: Dr. Aybike Molbay.

Erkek bireysel başarıya kadın ekip başarısına odaklanıyor

“Kadın konusu, sadece Türkiye’ye özgü değil evrensel bir konu. Ben, kadın çalışanların önünde bir ‘cam tavan’ olduğunu ancak belli bir seviyeyi aştıktan sonra anladım. Öncesinde ise çok çalışmaktan bunu fark etmedim. Kadının önünde üç engel var. Birincisi, aile kurmak ve çocuk sahibi olmak konusunda öğretilen evrensel roller; ikincisi rol dağılımları. Karar verici düzeylere çıktıkça, kadınların sayısı azalıyor. Üçüncüsü ise kadınların doğal yapısı. Erkekler, bireysel başarıya odaklanırken, kadınlar ekip başarısına odaklanıyor. Kadın, birey olarak kendisini ön plana çıkarmıyor.”