Bankalarca verilecek ticari kredilerde istenecek belgeler ve raporlar

Bankalarca verilen kredilere ilişkin usul ve esaslar, 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun hükümlerine dayanılarak hazırlanan ve 01.11.2006 Resmî Gazete'de yayımlanan “Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelik”te düzenlenmiştir.

Anılan yönetmeliğin 8. maddesinde sayılanlar dışında, bankaların kullandıracakları krediler için “hesap durumu belgesi” almaları zorunludur. Keza, tüketici kredileri hariç olmak üzere, kredi ilişkisinin devam ettiği süre boyunca her yıl hesap dönemini izleyen altı ay içinde hesap durumu belgesi alınır.

Öte yandan, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nca kapsamı belirlenecek krediler için, yetkilendirilmiş bir derecelendirme kuruluşunun verdiği “kredi derecelendirme notu”nun da alınması zorunludur.

Hesap durumu olarak kabul edilecek belgeler

Bankalar hesap durumu belgesi olarak, ticari kredilerde;

- 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve ilgili düzenlemeler uyarınca bağımsız denetime tabi şirketlerin, Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan muhasebe ve finansal raporlama standartlarına uygun şekilde hazırlanmış ve bağımsız denetimden geçmiş finansal tabloları,

- Yukarıda belirtilenler dışında kalanlar için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve ilgili düzenlemeleri uyarınca düzenlenecek finansal tabloları,

- Yurtdışında yerleşik kişilerin ise tabi oldukları yabancı mevzuat uyarınca düzenleyecekleri uluslararası standartlara uygun dipnotlarını da içeren bilanço ile kâr ve zarar cetvelleri ile bunlara ek mali tabloları, kabul ederler.

Bilanço esasına göre defter tutmayan gerçek kişilere verilecek ihtisas kredileri için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’ndan izin almak kaydıyla, bu kişilerin faaliyetlerinin niteliğine uygun olarak düzenlenecek hesap durumu belgeleri alınabilir.

Hesap durumu belgelerinin denetlenmesi

Bağımsız denetime tabi şirketler dışında kalan müşterilere bankaların tahsis edecekleri kredilerin iki milyon Türk Lirası’nı geçmesi halinde, alınacak hesap durumu belgelerinin mevzuat hükümlerine, Türkiye’de uygulanan muhasebe ilkeleri ile muhasebe standartlarına uygunluğunun 3568 sayılı Kanuna göre ruhsat almış denetim yetkisine sahip meslek mensupları (SMMM veya YMM) tarafından denetlenmesi şarttır.

Yapılacak denetim işlemi anılan yönetmeliğin 3 Nolu ekinde yer alan esaslara uygun raporun düzenlenmesinin ardından bilanço ve kâr ve zarar cetveline bu belgenin mevzuata, Türkiye’de uygulanan muhasebe ilkelerine ve muhasebe standartlarına uygun olarak düzenlendiğine dair şerh verilmek suretiyle yapılır. Söz konusu şerhin altı meslek mensubu tarafından isim ve unvanı yazılarak imzalanır.

Bankalarca alınması zorunlu olan ilave belgeler

Anılan yönetmelikte 16.08.2019 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Değişiklik Yönetmeliği’yle, bankalarca alınması zorunlu olan ilave belgeler konusunda yeni düzenlemeler yapılmıştır. Anılan değişiklikleri de içeren düzenlemeye göre; bankacılık sektöründeki toplam riski, talep edilen kredi dahil, Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi nezdindeki en güncel bilgilere göre 100 milyon TL ve üzerinde olan ve bankalar ile finansal kuruluşlar dışında kalan kredi müşterilerinden, kredi tahsis aşamasında;

- Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan muhasebe ve finansal raporlama standartları çerçevesinde konsolide finansal tablo hazırlama yükümlülüğü bulunanlardan konsolide, konsolide finansal tablo hazırlama yükümlülüğü bulunmayanlardan konsolide olmayan, aynı standartlara uygun olarak hazırlanıp Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşlarınca denetlenmiş en güncel finansal tablolarının,

- Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan muhasebe ve finansal raporlama standartlarında tanımlandığı şekilde başka bir işletmenin bağlı ortaklığı olanlardan, söz konusu standartlardaki tanımlamalara uyan ana ortaklıklarının Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşlarınca denetlenmiş en güncel konsolide finansal tablolarının,

- Başka işletmelerin tek başına kontrolünde olmayan ancak müşterek kontrol edilen bir işletme olanlardan, müşterek kontrol eden işletmelerin her birinin Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan muhasebe ve finansal raporlama standartları çerçevesinde hazırlanmış ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşlarınca denetlenmiş en güncel haliyle varsa konsolide, yoksa konsolide olmayan finansal tablolarının, bankalarca alınması zorunludur.

Keza, anılan kredilerin tahsis aşamasında, yukarıda belirtilen finansal tablolarda yer verilen bilgilerden hareketle hazırlanacak ve bağımsız denetim kuruluşunun güvence raporunu içeren Yönetmeliğin 4 Nolu ekinde verilen “analiz tablosu”nun ve krediyi alacak olanın anonim ortaklık olması halinde, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından 3/1/2014 tarihli ve 28871 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, Kurumsal Yönetim Tebliği (II-17.1)’nde yer alan “kurumsal yönetim ilkelerine uyum raporu”nun da bankalarca alınması zorunludur. Kurumsal Yönetim Tebliği’ne tabi olmayan anonim ortaklıklar açısından ise, hazırlanacak rapor, kurumsal yönetim ilkelerinden; yönetim kurulunun işlevi, faaliyet esasları ve yönetim kurulu üyelerine ve üst düzey yöneticilere sağlanacak mali haklara ilişkin ilkeler bakımından Kurumsal Yönetim Tebliği’nde yer alan hükümler kıyasen dikkate alınmak suretiyle ve anılan tebliğe uygun şekilde hazırlanacaktır.
Yukarıda sayılan finansal tabloların, analiz tablosunun ve kurumsal yönetim ilkeleri uyum raporunun, kredi ilişkisinin devam ettiği sürece her yıl hesap dönemini izleyen altı ay içinde alınmasına devam olunacaktır.