FED tepkisi nasıl bir stres testine dönüştü?
FED kimsenin tahmin edemediği boyutta davrandı. (Mortgage’a Dayalı) MBS’lerde 40 milyon dolar, (Uzun Vadeli) LTTS’lerdeyse 45 milyon dolar tahvil alımı sürdürdü. FED’in başkan ve üyelerinin 2013 öngörüleri, büyümeyle işsizliği aşağı yönlü revize ederken, enflasyonu değiştirmedi. İşsizliğin geri çekilmesine %6.5 eşiğini koyup; GSYİH’ta [%1.8-%2.4], işsizlikte [%6.9-%7.3], enflasyonda [%0.8-%1.5] kapsamını tanımladı. Bu görüşü neden almış olabilir:
1. Larry Summers başkanlık yarışından çekilmesi ve güçlü aday Janet Yellon’ın piyasa dostu olması.
2. FED hareketli küresel sermaye üzerinde yönlendirici konumunun bilinciyle, sermaye çıkacak ülkelere süre vermiş olması.
3. FED üyelerinin politika faizi öngörüleri; 2013’te 0.25’i, 2014’te %17’si %1’i %83’ü 0.25’i, 2015’de %17’si %3’ü %83’ü 0.85’i işaret etti. Küresel ekonomiye ilişkin değerlendirmelerin sil baştan değişecek olması.
4. Dengeleri olumsuz değişenlerden küresel ekonominin bütününe çok hızlı bir bulaşmanın gelişebilecek olması.
5. Mikroekonomiye, karşı konulamaz sıçrama etkisine hazırlanmanın gerekmesi. Şirket değerlemelerine konu olan “risk primi” ölçümü, artan risksiz faiz oranı ekseninde hızla yükselmiş olacaktır.
FED sonrasının gelişen ülkelerindeki piyasa hareketleri likidite krizine her an girebilecek ülkelerle girmeyecek ülkeleri bıçağın ucuyla birbirinden ayırdı. İşte bu ayrım tam bir sistem testi oldu. Küresel sermaye hareketlerine “mutlak muhtaç” ülkeler, en asimetrik piyasa tepkisini verdiler. Gelişen ülkeler” grubunda şu 3 “mutlak muhtaç”lar yer aldı:
1. Türkiye
2. Rusya
3. Hindistan
FED’in tahvil alımlarında değişiklik yapmayan kararına piyasalarının tepkileri öylesine farklıydı ki, böylesine asimetrik hareketliliği ve ters seçimi “limon piyasası” açıklayabildi ancak. FED kararının sonrasındaki 19 09 2013 günü; Rusya’nın %3.42, Hindistan’ın %4.33, BIST’in %6.43 artışla aşırı sevindiğine; Bovespa ile Güney Afrika’nınsa sırasıyla -1.08% ve %0.08 ölçülü kaldığına tanık oldu. Ethanol ve kahve ihracatıyla parası küresel rekabette güçlü Brezilya, 2013 için yapısal kırılganlığı kalıcı nitelikle değerlendirilmiyor. Diğer taraftan Rusya, ekonomisi doğalgaza aşırı derece bağımlı bir gelişen ülkedir. FED kararının çok kısa vadeli olduğunu görmezden gelerek, uluslararası hareketli sermaye asimetrik değerliyor piyasaları. Bir kısmını aşırı alıp satarken, diğer bir kısmını ise düşük buluyor. Böylece, salata ve mezelerde tüm lezzetlerden zıt aromayla ayrışan limoni niteliği piyasalara da kazandırıyor.