Trene bakmak, trende bakmak...
İnternet ortamında elde edilen ve online açıklanan verilerin, içinde hazineler barındırdığından daha önce söz etmiştim. Bu tür verileri, üstelik de bedava yayınlayanların başında Google geliyor. Google Arama Trendleri (Google Insight) gibi, toplumdaki eğilimleri, alışkanlıkları, trendleri izlemek için bir diğer önemli araç da Google Doubleclick Ad Planner. Ad Planner, yani reklam planlayıcı, online reklamverenler için ülke, ziyaretçi ve konu bazında veri sağlıyor ve aynı zamanda efektif bir medya planı yapmanız için yardımcı oluyor. Ad Planner, Ocak ayı verilerini içeren 2011'in ilk raporunu Nisan ayı başında yayınladı.(1) Raporda ülke ülke en çok ziyaret edilen web siteleri, ziyaretçi sayıları, sayfa görüntülenme sayıları yer alıyor. Ayrıca her sitenin üstüne tıklandığında daha ayrıntılı bilgilere de ulaşılabiliyor. Bu ayrıntılı bilgiler arasında, her sitenin son iki yılda ziyaretçi trafiği, yani günlük tekil ziyaretçi sayısındaki artış-azalış, bu siteyi ziyaret edenlerin ilgi alanları, kullandıkları anahtar kelimeler ve başka hangi siteleri ziyaret ettikleri de öğrenilebiliyor. Ayrıca ziyaret edilen diğer siteleri tıklayarak ziyaretçilerin izini sürmek ve karşılaştırmalar yapmak da mümkün. Üstelik bunu dünya genelinde veya seçtiğiniz ülke için yapabiliyorsunuz.
Türkiye'de en çok ziyaret edilen site herkesin tahmin edebileceği gibi Facebook. Twitter ise 40'ıncı sırada. (2) İnternetin en yaygın paylaşım ortamı Facebook'u Türkiye'den günlük 16 milyon tekil ziyaretçi kullanıyor ve bu ziyaretçiler 40 milyar sayfa görüntülüyor. Türkiye'deki Facebook kullanıcıları aynı zamanda İzlesene, Mynet, Blogcu gibi siteleri ziyaret ediyorlar ve ilgi alanlarının başında online resim galerileri, müzik, kitap, sosyal ağlar, online oyunlar ve okullar-üniversiteler geliyor. Bu kullanıcıların aradıkları anahtar kelimeler de kullanıcı profili hakkında bir fikir veriyor; İngilizce-Türkçe çeviri, sayısal loto sonuçları, çizgi film izle, izlesene müzik, e-okul, barbie, fizy, ateş ve su, oyunlar ve sahibinden ...
Türkiye'de en çok izlenen siteler sıralamasında Facebook'un ardından Windows Live ve MSN geliyor. Mynet, en çok kullanılan portal olarak öne çıkarken Blogspot ve Blogcu en fazla tercih edilen blog platformları. Bir diğer önemli blog platformu Wordpress ise sıralamada 39'uncu durumda.
Sıralamaya bakacak olursak Türkiye'de online videolar uzun süren Youtube yasağından olsa gerek Dailymotion, İzlesene, Vidivodo ve Facebook videolardan izleniyor. Online alışverişin adresi ise ilk önce Sahibinden.com, ardından Gittigidiyor, onun da ardından Hepsiburada.com. En çok kullanılan internet banka şubesi ise Garanti Bankası. Garanti'yi sırasıyla İş Bankası, Akbank ve Yapı Kredi İzliyor.
Son dönemin en büyük çılgınlığı toplu alışveriş ve özel alışveriş siteleri de listede yerlerini almış durumda. Trendyol 65'inci, Groupon'un iştiraki Şehir Fırsatı 70'inci, Markafoni ise 93'üncü sırada yer alıyor.
İnternette en fazla izlenen gazete ise genel sıralamada 12'nci sıraya yerleşen Hürriyet. Hürriyet'in günlük tekil ziyaretçi sayısı 3,1 milyon kişi ve bu ziyaretçiler 670 milyon sayfa görüntülüyor. Hürriyet'i hemen arkadan Milliyet izliyor. Haber Türk 26'ncı, Sabah 37'nci, Vatan 47'nci, Fotomaç 77'nci ve Türkiye'nin en çok satan gazetesi olduğu söylenen Zaman 98'inci sırada.
Burada bir örnek olarak gazete okurlarının tercihlerine de bir bakalım isterseniz. Örneğin Hürriyet okuyucularının ziyaret ettiği diğer siteler geleneksel medya tüketicileri olduklarını gösteriyor. Hürriyet okurları aynı zamanda Milliyet, Star, Akşam, Cumhuriyet, Sabah, Vatan gibi gazeteleri de ziyaret ediyor. Milliyet okurları ise birinci sırada Hürriyet'in sinema bölümünü, ardından da Radikal'i ziyaret ederek biraz daha değişik bir profil sergiliyor. Haber Türk okurları ise, bu gazetenin öncelikle online platformda boy göstermesinin yarattığı alışkanlıktan olsa gerek Gazeteport.com gibi yalnız online ortamda faaliyet gösteren bir haber portalını da öncelikle tercih ediyorlar. Burada bir başka dikkat çekici fark ise Haber Türk okurlarının okuma listesine Taraf gazetesinin girmesi. Hürriyet'e yakın bir satışa sahip Sabah okurları ise Hürriyet'ten biraz daha farklı bir profil sergiliyor. Sabah'ın yanında Güneş, Türkiye Gazetesi, Star, Bugün'ün spor bölümü, Akşam, Taraf, Takvim, Posta ve Hürriyet okuyor. Zaman gazetesi internet okurlarının tercih ettiği gazeteler ise çok büyük ölçüde farklılık gösteriyor. Zaman okurları, bu gazetenin yanında Türkiye, Yeni Şafak, Bugün spor bölümü (Bu arada internet kullanıcılarının Bugün'ün spor bölümüne ilgileri de dikkat çekici) Milli Gazete, Star, Taraf, Bugün, Haberx, Akşam ve Radikal okuduklarını görüyoruz.
Dikkat ederseniz, toplumda uçlara doğru yönelen politik tercihler, online gazete okuma alışkanlıklarına da yansımış durumda. Örneğin Hürriyet ve Milliyet okurları ile Sabah ve Zaman okurları arasındaki fark incelendiğinde bu ayırım daha iyi ortaya çıkıyor. Ayrıca bu okurların tercih ettiği haber sitelerinin detaylarına girilip, o okurların da tercihlerine bakıldığında fark iyice netleşiyor. Tabii bu arada Fotomaç gibi spor gazetelerinin tamamen farklı bir okur profili olduğunu da hemen ekleyelim.
Her zaman dediğimiz gibi, hayat milyonlarca detayla önümüzde akıp gidiyor. Bunu tren geçer gibi seyretmek de mümkün, bu detayların içinden trendleri bulup çıkartmak da...
(1) en.webrazzi.com
(2) Türkiye'nin en çok ziyaret edilen ilk 100 sitesini görmek için
http://www.google.com/adplanner/static/top100countries/tr.html