Türk Akımı neden önemli?
Türkiye, Doğu Akdeniz doğalgazının Avrupa’ya ulaştırılması için en ekonomik güzergah kabul ediliyor. Buna rağmen geçtiğimiz günlerde adı geçen tarafların İsrail-Kıbrıs-Yunanistan-İtalya güzergahına yeni bir denizaltı boru hattı kurulması konusunda mutabakata vardıkları açıklandı.
Peki bu proje hayata geçirilebilir mi? Ve bu tercih ne kadar doğru?
Soruların cevabı kimin penceresinden baktığınıza göre değişir.
Ama Rus doğalgazını Avrupa’ya en kestirme yoldan, yani Ukrayna üzerinden ulaştırmak mümkün iken Kuzey Akım ile Baltık Denizi’nin, Türk Akım ile Karadeniz’in altına döşenen, döşenecek borularla taşımak ne derece mantıklı?
Bu örnekten yola çıkarak Kıbrıs, Yunanistan ve İtalya hattının mutlaka kurulacağını söylemiyorum elbette. Ama beyin jimnastiğine bir katkısı oluyor. Hatta şunu söylemek lazım. Türk Akımı ve Kuzey Akım örneklerinde konunun satıcı tarafı tek bir ülke, yani Rusya. Ama Doğu Akdeniz’de konunun çok sayıda tarafı var. Hatta Rusya Gazprom gibi doğalgaz alanında dominant bir dünya devine sahip iken, Doğu Akdeniz’deki aktörler böyle bir imkandan yoksunlar. Dolayısıyla bir işte ne kadar fazla taraf varsa, işler o kadar zorlaşır.
Bir de Rusya, ihraç edebilmek için gazı arayıp, bulup, üretip, alıcı ülkelerin sınırlarına kadar ulaştırmayı kendi başına göze alabiliyor. Ancak tarafları İsrail, Kıbrıs, Yunanistan ve İtalya’dan oluşan bir gaz iletim hattı kurma mutabakatının realize edilebilmesi çok kolay değil. Hatta çok çok zor.
Yine de Türkiye’nin bu ve benzeri projelerle ilgili çalışmaları yakından izlemesinde fayda var. Bu açıdan iki nokta çok önemli. Birinci nokta, Türkiye’nin şu anda tarafı olduğu, inşa halindeki çok uzun vadeli yeni doğalgaz hattı projelerinin, alternatif projeler nedeniyle ileride etkisiz kalması ihtimalleri. Bir diğer nokta ise yine Türkiye’nin tarafı, paydaşı ve dahi ortağı olduğu projelerin bir an önce hayata geçirilmesinin, yeni alternatiflerin ortaya çıkışını geciktirici bir etkiye sahip olması.
Burada halen boru döşeme faaliyetlerinin yüzde 40’a yakın oranda tamamlandığı Türk Akımı projesine bakalım. Bu proje iki hattan oluşuyor. Türk Akımı’nın 15.75 milyar metreküplük yıllık taşıma kapasitesine sahip birinci hattı, Türkiye’nin ihtiyacını karşılayacak. Aynı kapasitedeki ikinci hattın ise Yunanistan ya da Bulgaristan üzerinden Avrupa’ya ulaştırılacak gaza tahsis edilmesi düşünülüyor. Bu arada ikinci hat da Türkiye’nin ileride artan gaz ihtiyacının karşılanmasında rol üstlenebilir. Hatta ikinci hattan gelecek gaz hem Türkiye'ye hem de Güneydoğu Avrupa'ya paylaştırılabilir.
Bunlardan hangisi realize olur zaman gösterecek. Ama kesin olan bir şey varsa o da TürkAkım’ın Güneydoğu Avrupa, Kafkasya, Ortadoğu ve Doğu Akdeniz’deki bölgesel enerji denkleminde yeni bir dengeyi beraberinde getireceğidir...