Vergi futbolumuzu nasıl etkiler?

Futbolun vergilendirilmesine yönelik Avrupa Birliği Komisyonu önemli çalışmalar yaptı ve sonuçta, "Yeşil sahalar futbol otoritesinindir; ancak, yeşil alanların dışındaki her türlü ticari faaliyet ve bu faaliyetlerden doğan gelirler Birliğin hukuk normlarına tabidir" kararını verdi. Bu anlamda, AB Hukuk Komisyonu bu konuda önemli düzenlemeler yaptı. Lokal federasyonlar da bunun gereğini yerine getirdiler.

Günümüzde cirosu milyar dolarlarla ifade olunan futbolda gelirler her geçen yıl artıyor. Nitekim, Deloitte'un en son düzenlediği Haziran 2013 Futbol Finans Raporu'na göre Avrupa futbol pastası 2012 yılında, bir önceki yıla göre % 11 büyüyerek 19.4 milyar euroya ulaştı. Futbolda parasal gelirin artması, kulüplerin ve oyuncuların kazandıkları paranın artması anlamına geliyor. Futbol sektöründe bu anlamda vergi ve vergilemenin önemi kamu geliri açısından da çok önemli. Aşağıda da belirteceğim gibi futbol sektörü Avrupa'da en önemli vergi geliri yaratan sektörlerin başında geliyor. Avrupa'da futbolun parasal gelirlerinin bu denli büyümesi sonuçta, ülkemizde de bu konuda bir düzenleme yapma zorunluluğunu gündeme getirdi.

Futbolcular çok kazanıyor az vergi ödüyorlar

Türkiye, futbolcular için adeta "vergi cenneti" özelliği taşıyor. Transferde birçok büyük Avrupa kulübünün ödediği rakamlardan aşağı imza atmayan futbolcular, vergi sonrası net kazançlar dikkate alındığında ise Avrupa liglerinde oynayan birçok yıldızı geride bırakıyor.

Gelir Vergisi Kanunu gereğince, kulüpler, futbolculara ödedikleri transfer ücreti üzerinden tutarı ne olursa olsun yüzde 15 vergi kesintisi yapıyor. Süper Ligde yüzde 15 olan vergi oranı, bir alt ligdeki kulüpler için yüzde 10, diğer kulüpler için de yüzde 5 olarak uygulanıyor.

Avrupa'da ise futbolcuların elde ettiği gelirden alınan vergi yüzde 30 ile yüzde 50 arasında değişiyor.

İşçi, memur futbolcunun iki katı vergi ödüyor

Ülkemizde bir işçi ya da memur her ne kadar bir futbolcu kadar kazanamasa da, aynı tutarda gelir elde eden bir  serbest meslek erbabı veya bir vergi mükellefi aynı geliri kazanan futbolcudan 2.3 kat daha fazla vergi ödüyor. Toplumsal adaleti sağlanması ve kamusal vicdanın yaralanmaması bakımından, yeni vergi uygulamasıyla, bu yanlışlık giderilmiş olacaktır. Bu, bütçe gelirleri açısından da olumlu bir etki yapabilecektir.

Yeni yasa tasarısı ile sporcu ayrıcalığı bitiyor

Futbolcular, milyonluk transfer paraları üzerinden halen yüzde 15 gelir vergisi ödüyorlar. Bugün yıllık 10 bin 700 lira ile 94 bin lira arasında gelir elde eden sporcular, yeni düzenlemeyle yüzde 15 ile yüzde 27 arasında vergi ödeyecek.  94 binin üzerinde kazancı olanların vergi oranı ise yüzde 35'e kadar yükselebilecektir.

Futbolcular da beyanname verebilecek

Yeni düzenlemeyle geliri yıllık 160 bin liranın üzerinde olan sporcular/futbolcular artık beyanname verecek. Yeni düzenlemeyle, Bakanlar Kurulu'nun bu tutarı yarıya indirme ya da iki katına çıkarma yetkisi olabilecek. Bu yasa tasarısına göre ücret geliri olan 100 bin kişi, serbest meslek kazancı olan 10 bin, gayrimenkul zengini 15 bin ve diğer mesleklerden bin kişi olmak üzere toplam 126 bin kişi Maliye'ye ilk kez beyanname verecek...

Yurtdışında durum ne?

İspanya'da yabancı oyuncular için alınan verginin oranı, 1 Ocak 2012'den itibaren yüzde 24'ten yüzde 43'e yükseltildi. Kulüpler kararın geri alınması için baskı yaptı, ancak istediklerini elde edemedi.

Ligde forma giyen Mesut Özil, Cristiano Ronaldo, Karim Benzema gibi yıllık 600 bin euronun üzerinde kazanan futbolcular, bu paranın yüzde 43'ünü vergi olarak ödemek zorundalar.

Diğer ülkelerde vergiler

Avrupa'da diğer ülkelere baktığımızda futbolculara uygulanan vergi oranlarının % 42 ile % 45 arasında değiştiğini görüyoruz. Nitekim, vergi oranı İngiltere'de (150 bin sterlin üzeri) % 45,  Almanya'da (250 bin euro üstü) % 45, İtalya'da (75 bin euro üstü) % 43, İspanya'da (600 bin euro üstü) % 43, Portekiz'de % 42, Rusya'da % 13  ve ülkemizde de Süper Lig'de % 15.

Avrupalılar ödüyor siz ödemiyoruz!

Avrupa futbolunda kulüpler kazandıkları gelirler üzerinden önemli vergiler ödüyorlar. 2011-12 sezonunda yılık geliri 2.9 milyar euro olarak gerçekleşen İngiliz Premier Lig'de kulüplerin 2012 yılında ödedikleri vergi 1.2 milyar euroya ulaşıyor. Yine 2011/12 sezonunda Premier Lig'de oyunculara kulüplerin yapmış olduğu ödemeler 2 milyar euroya yükselmiş durumda. İtalyan Serie-A'da bu tutar 1.2 milyar euro iken, İspanyol La Liga'da 1.1 milyar euro seviyesinde. Alman Bundesliga oyuncuları yıllık 1 milyar euro gelir elde ederken, Fransız Lig 1'de bu tutar 800 milyon euro civarında. Bu liglerde özellikle ilgili federasyonlar adete birer vergi dairesi gibi çalışmaktalar. Vergi idaresi ile çok yakın ilişki içinde olan futbol federasyonları, kulüplerin yılık yasal yükümlülüklerini yerine getirip getirmediklerini sıkı denetliyorlar. Yasal yükümlülüğü yerine getirmeyen kulüpler' Lig'den düşmeye kadar cezalandırılabiliyorlar. Nitekim, 2011-12 sezonu sonunda 42 milyon sterlin vergi borcunu ödeyemeyen yüzyıllık İskoç devi Glasgow Rangers 4. Kümeye düşürülmüştü.

Biz ne durumdayız?

Ülkemizde kulüplerin gelirlerini temel olarak aşağıdaki gelir kalemleri oluşturmasına karşın, kulüplerimiz yasaların kendilerine sağladığı olanakları kullanarak vergiden kaçınabilmekteler.

Kulüplerin gelirleri

- Yayın  gelirleri,

- Saha reklam gelirleri,

- Forma reklamları,

- Maç bileti satışları,

- Kombine bilet gelirleri,

- Loca satış gelirleri,

- Bonservis gelirleri oluşturuyor.

Ancak, kulüplerimiz KVK  Md. 4/j ve 1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği'nin sağladığı olanakları kullanarak, bu gelirlerden vergi ödemekten kaçınabiliyorlar. Çünkü, ilgili yasa ve söz konusu tebliğ  kulüpleri bazı kalemlerde muaf tutmuş durumda. Yine, sponsorluk harcamaları ile ilgili önemli avantajlar var.

Sponsorluk harcamalarının; amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için yüzde 50'si, gelir ve kurumlar vergisi matrahından indirilebiliyor. (GVK-Md.89/8 ve KVK Md. 10/b).

İndirilebilen sponsorluk harcamaları ise; saha, salon ve tesis kirası, spor tesisleri için harcamalar, sporcuların yeme, içme, seyahat ve ikamet giderleri, spor malzemeleri, sporcu transferinde bonservis bedeli, sporculara ve spor adamlarına verilen prim niteliğindeki para, ev vs. sponsorluk gideri olarak gelir ve kurumlar vergisi matrahından indirilebiliyor.

Borçlara kolaylık

Finansal sıkıntı içindeki kulüplere yardımcı olabilmek amacıyla Futbol kulüplerinin birikmiş vergi ve sigorta primi borçlarına da "çok özel" bir kolaylık sağlandı. Birikmiş borçlar donduruldu ve yıllık yüzde 3 faizle, 10 yılda 120 ay taksitle ödeme ayrıcalığı tanındı.
Yukarıdaki açıklamalardan da görebileceğiniz üzere Türkiye sadece futbolcular için değil futbol kulüpleri için de tam bir vergi cenneti...

Vergilemeyle futbol hayatımızda ne değişir?

Ülkemizde futbol kulüplerinin yarattığı yılık gelir 600 milyon euroya, oyunculara ödenen tutarlar da 200 milyon euroya ulaşmış vaziyette. Sosyal adalet ve kamu vicdanı bakımından olaya bakıldığında bu kadar yüksek gelir elde edilen hiçbir sektörde bu denli az vergi ödendiği görülmemekte. Bu dengesizliği gidermek ve Avrupa Birliği hukuk normlarına uygun bir vergilemeye geçmemiz kaçınılmaz görünüyor. Bu açıdan temel vergileme prensibini burada da hiçbir ayrım yapmadan uygulayarak, "çok kazanandan çok, az kazanandan az vergi" almayı hayata geçirmeliyiz.

Yeni vergi düzenlemesinin şüphesiz ki, olumlu olduğu kadar futbolumuzu etkileyebilecek olumsuz yönleri de olabilecektir. Bunlara baktığımızda;

Olumlu Yanları

1 - Vergi mali disiplini sağlar. (Kulüpler bundan sonra transferlerde daha seçici olmak ve daha verimli oyuncu transfer etmek durumunda kalacaktır.)

2 - Daha sağlıklı mali yapı uzun süreçte kulüplerin sportif rekabet gücünü artıracaktır.

3 - Daha çok harcayan daha çok vergi vereceğinden rekabeti daha dengeli ve adil hale gelecektir.

4 - Kulüpler bu nedenle altyapıya daha fazla önem vermek durumunda kalacaklardır.

5 - Sosyal adalet açısından bir dengesizlik ve haksızlık giderilmiş olacaktır.

Olumsuz Yanlar:

1 - Transferlerde oyuncular vergileri kulüplere yükleyeceklerinden, kulüplerin maliyetleri artacaktır.

2 - Zaten mali yapısı sıkıntılı olan kulüpler daha sıkıntıya girecektir.

3 - Yabancı transferlerinde kaliteli oyuncuların Türkiye'ye gelmesi azalacaktır.

4 - Yerli oyuncu fiyatları artacaktır.

5 - Futbol ekonomisinde artan vergiler kadar bir şişkinlik, yani fiyatlarda (bilet fiyatları, logolu ürün satışı vb.) enflasyon oluşacaktır.

6 - Mali sıkıntıya giren ve yükümlülüklerini yerine getiremeyecek kulüpler olabilecektir.

7 - Kulüpler devletten yardım alabilmek için yoğun siyasi kulis yapacaklardır. Bunun sonucunda devletin kulüplere sübvansiyon yapma ihtimali de yüksektir.