Yeni Hükümet Sistemi'nde atama ve görevlendirme esasları
Ahmet ARSLAN - Denetçi, MBA, CPA
24 Haziran seçimleri sonrasında Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçilmesiyle birlikte kamu idarelerinin teşkilat ve görevleri ile kamu üst düzey görevleri veya özel uzmanlık gerektiren görevlere atama ve görevlendirmelere ilişkin olarak 703 sayılı KHK ve akabinde yayımlanan 3 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nde önemli düzenlemeler yapılmıştır.
Bu düzenlemeleri başlıklar halinde aşağıdaki şekilde irdeleyebiliriz.
1. Üst düzey görevlere yapılacak atamalar
3 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nde, üst düzey görevlere yapılacak atamalar düzey bakımından;
1- I sayılı Cetvel'de yer alan görevler (En üst),
2- II sayılı Cetvel'de yer alan görevler,
3- Kamu idarelerinin bölge veya il teşkilatı müdürlüğü,
şeklinde sınıflandırmaya tabi tutulmuştur.
I sayılı Cetvel'de yer alan görevlere atamalar Cumhurbaşkanı kararıyla, II sayılı Cetvel'de yer alan görevlere Cumhurbaşkanı onayıyla, bu cetveller yer alan görevler dışındaki görevlere atamalar ise bakan veya atamaya yetkili amir tarafından yapılacaktır.
1.1. Özel sektörde görev yapmakta olan kişiler de doğrudan kamuda üst düzey yönetici olarak atanabilecek
Vali, genel müdür, kurum başkanı, kurul üyesi/başkanı veya bakan yardımcısı gibi en üst düzeyde kamu görevlerine atanabilmek için daha önce kamuda görev yapmış olma, belli bir unvana sahip olma veya herhangi bir sınava girmiş olma gibi şartlar aranmayacaktır.
Bu noktada önemli bir kriter bu görevlere atanacakların 4 yıllık yükseköğrenim görmüş olmaları ve daha önce kamuda veya özel sektörde en az 5 yıl çalışmış olmaları zorunluğudur. Özel sektördeki çalışmanın SGK kayıtlarıyla belgelendirilmesi gerekmektedir.
1.2. Üst düzey görevlere atanabilmek için 657 sayılı Kanun'da belirtilen genel şartları taşımak gerekli ve yeterlidir
657 sayılı Kanun'da devlet memurluğuna atanmak için sayılan genel şartlar şunlardır:
1. Türk vatandaşı olmak,
2. En az 18 yaşını tamamlamış olmak,
3. En az ortaokul mezunu olmak,
4. Kamu haklarından mahrum bulunmamak,
5. 1 yıldan fazla hapis cezası almamış olmak veya yüz kızartıcı suçtan hüküm giymemiş olmak,
6. Askerlikle ilişkisi bulunmamak,
7. Görevini devamlı yapmasına engel olabilecek akıl hastalığı bulunmamak,
8. Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak.
Kamuda üst düzey görevlere atanmada, yukarıda sayılan şartlarla birlikte 4 yıllık yükseköğrenim görmüş olma ve kamuda veya özel sektörde en 5 yıl iş tecrübesine sahip bulunma dışında herhangi bir şart aranmayacaktır.
1.3. En üst düzeydeki görevliler süresi belirli sözleşmeyle çalıştırılabilecek
Vali, genel müdür, kurum başkanı, kurul üyesi/başkanı veya bakan yardımcısı gibi görevlere atananlar süresi belirli sözleşmeyle çalıştırılabilecektir.
1.4. En üst düzeyde yapılan atamalar süreli olacak
Vali, genel müdür, kurum başkanı, kurul üyesi/başkanı veya bakan yardımcısı gibi görevlere atananların görev süresi Cumhurbaşkanının görev süresini aşamayacaktır. Cumhurbaşkanının görev süresi sona erdiğinde bunların da görev süresi otomatik olarak sona erecektir.
Bu görevlerde bulunanlar görev süreleri dolmadan da Cumhurbaşkanı tarafından görevden alınabilecektir.
1.5. Süreli olarak atananlar kurumsal hedeflere ulaşılamama nedeniyle de görevden alınabilecek
Vali, genel müdür, kurum başkanı, kurul üyesi/başkanı veya bakan yardımcısı gibi görevlere Cumhurbaşkanınca süreli olarak atananlar ilgili kanunlarda belirtilen görevden alma gerekçelerinin yanında kurumsal hedeflere ulaşılmaması nedeniyle de süreleri tamamlanmadan görevden alınabilecektir.
1.6. Üst görevlere yapılan atamalar kazanılmış hak teşkil etmeyecektir
Özel sektörden kamuya üst düzey görevlere atanıp da görev süreleri sona eren veya herhangi bir nedenle görevden alınanların kamuda tekrar herhangi bir göreve atanması zorunluluğu bulunmamaktadır.
Kamuda görev yapmakta iken üst düzey görevlere atanıp da görev süreleri sona eren veya herhangi bir nedenle görevden alınanların ise daha önce uzman, denetçi vb. unvanının bulunması halinde tekrar bu unvanlara atanacak, daha önce herhangi bir unvan veya pozisyonu bulunmayanlar ise kamu idarelerinde araştırmacı veya uygun görülecek diğer kadrolara atanacaktır.
1.7. Taşra teşkilatlarının yönetici pozisyonlarına atanmak için ayrıca belli nitelikler gerekecektir
Kurumların il veya bölge müdürü kadrolarına atanmak için kamuda veya özel sektörde en az 5 yıl çalışmış olmanın yanısıra “temayüz etmiş” olmak gerekmektedir. Buradaki “temayüz” kavramı bu göreve atanacakların sınav ve/veya hizmetiçi eğitim gibi prosedürlerden geçmiş olması şeklinde anlaşılabilir.
2. Özel uzmanlık gerektiren işler yerli veya yabancı uyruklu personele sözleşmeyle gördürülebilecek
Yapılan yasal düzenlemelere göre;
1- Kamu idarelerinde hizmet sözleşmesi veya iş mevzuatına tabi olarak uzman veya uzman yardımcısı istihdam edilebilecektir.
2- Özel uzmanlık ve bilgi gerektiren geçici mahiyetteki işler yerli veya yabancı personele tam zamanlı, kısmi zamanlı veya projelerle sınırlı olarak sözleşmeyle gördürülebilecektir.
Yapılan bu düzenlemeyle aslında daha önce 657 sayılı Kanuna göre sözleşmeli personel istihdam etmek veya bu işleri hizmet alımı ihalesiyle gördürmek arasında bir seçim yapmak zorunluluğu yerine doğrudan bu kişilerle bireysel sözleşmeler yapmak suretiyle özel uzmanlık gerektiren işlerin ifa edilmesi imkanı sağlanmış olmaktadır.
3. Diğer görevlere yapılacak atamalar
Yukarıda belirtilen görevler dışındaki görevlere yapılan atama veya görevlendirmelerde henüz önemli bir değişiklik bulunmamakta olup bu görevler yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar 657 sayılı Kanun ile özel kanunlardaki hükümlere göre ifa edilecektir.
Sonuç;
Kamu idarelerinde unvan rantı, nepotizm, uzun yıllar koltuğa yapışma ve değişime direnme gibi kötü uygulama ve alışkanlıkları gidermesi beklentisiyle getirilen yeni atama ve görevlendirme sistemi kamu sektörünün çalışma anlayışında önemli değişiklikler getirebilecek gibi görünmektedir.
Özel sektörden kamuya yönetici transferi her ne kadar bazı kişilerce yadırganabilmekle birlikte liyakatin ve performansın esas alınması halinde böyle bir uygulamanın kamu sektörüne dinamizm, verimlilik ve gelişim katacağı düşünülmektedir.
Yeni yönetim sisteminin ülkemiz ve devletimiz açısından faydalı olması dileğiyle.