Rekabette Süper Lig Avrupa’da nerede?

Bu hafta Süper Lig ve Avrupa’nın üst düzey liglerinde, takım değerleri ve bazı rekabet göstergeleri üzerinden bir rekabet analizi yapacağız.

Süper Lig parasal rekabette önemli yol aldı!

Avrupa futbolunun parasal gelişiminden Türk futbolu son 18 yılda önemli bir pay aldı. Gerek yıllık 700 milyon euroya ulaşan geliri, gerekse 1.1 milyar euroya yaklaşan değeriyle Süper Lig, parasal büyüklükler bakımından Avrupa’nın en değerli altıncı ligi haline geldi. Süper Lig’imizde takım değerleri bakımından rekabet analizine geçmeden önce, Süper Lig’in Avrupalı liglerle rekabet güçlerine kısaca bir bakalım.

Rekabette de zenginlikte de Premier Lig
Premier Lig şüphesiz ki, gerek sportif anlamda, gerekse iktisadi ve mali olarak hala Avrupa’nın ve dünyanın en önemli futbol ligi. Bu bağlamda, Premier Lig 2014-15 sezonunda yıllık yarattığı 3.9 milyar euro geliri ve 4 milyar 30 milyon euroluk değeriyle finansal olarak, UEFA kulüp futbolunda sportif performans olarak ve her şeyden önemlisi futbolu tam bir gösteri endüstrisine dönüştürmesi sonucu bu lig maçlarının her hafta sonu 176 ülkede yayınlanması ve yaklaşık 600 milyon insan tarafından izleniyor olmasından, bu ligin değerini ve önemini anlıyoruz.

Süper Lig finansal olarak değerli ama önemli bir lig değil!

Süper Lig beş büyük merkez ligin dışında sahip olduğu 1 milyar 20 milyon euro parasal değeri ve yıllık 720 milyon euro’ya yaklaşan geliriyle Avrupa’nın en fazla gelir yaratan ve en değerli altıncı ligi konumunda. Nitekim, son 18 yılda parasal gelirlerini %480 artırarak, 725 milyon euroya taşıdı. Bu gerçekten çok büyük bir başarı olmakla birlikte, Süper Lig sportif olarak çevre ligler içinde en düşük performans sergileyen liglerden birisi. Bu nedenle, Avrupa’nın finansal olarak en fazla gelir yaratan altıncı ligi olmasına karşın, önemli liglerinden birisi değil. 

Liglerde yoğunlaşma ve rekabet kalitesi 

Tablo:2’de Avrupa’nın önemli merkez ligleri ve çevre ligleri arasında rekabet düzeylerini sizlerle paylaştık. Bu tabloyu yaparken özellikle o ligi domine eden ve 2014-15 sezonu itibariyle ligi ilk beş sırada tamamlayan takımlar bazında lig yoğunlaşmalarına odaklandık. Örneğin, Premier Lig’de 2014-15 sezonunu ilk beş sırada tamamlayan beş takımın (Chelsea- Manchester City, Arsenal, Manchester United ve Tottenham Hotspur) parasal değerlerini topladığımızda ilk beş takımın değeri 2 milyar 121 milyon euroya ulaşıyor. (Takım değerleri transfermarkt sitesinden alınmıştır) Bu takımların toplam değeri, Premier Lig değerinin %53’üne karşılık geliyor. Bir diğer deyişle, kalan 15 takımın değeri Premier Lig değerinin yarısından az. 

Süper Lig’de rekabet düzeyi düşüyor, yoğunlaşma artıyor!
Süper Lig'imizdeki yoğunlaşma ve rekabet kalitesine baktığımızda ise, Süper Lig'i 2014-15 sezonda ilk beş sırada tamamlayan takımların değerleri toplamının (Galatasaray, Fenerbahçe, Beşiktaş, Trabzonspor ve Bursaspor) 598 milyon euroya ulaştığını görüyoruz. Bu bağlamda, ilk beş takımın değeri, Süper Lig’in toplam değerinin %59’unu oluşturuyor. Diğer ifadeyle kalan 13 takımın toplam değeri Süper Lig değerinin yüzde 40'ı civarında. 
Süper Ligde 56.7 milyon euro ortalama takım değerinin altında kalan takım sayısı ise 14. Buna göre takımların yüzde 78'i ortalama değerin altında kalmış durumda. Süper Lig’de şampiyon Galatasaray ile lig sonuncusu Balıkesirspor arasında takım değeri olarak tam 6.8 kat fark bulunuyor. 

Sonuç

Süper Lig’de gerek gelirlerin paylaşımı ve gerekse takım değerlerinin oluşumunda önemli farklılıklar bulunuyor. Bu farklılıklar, süreç içinde büyüklerin lehine, küçüklerin aleyhine haksız ve dengesiz bir rekabetin oluşmasına neden oluyor. Bu dengesizlik, dengede rekabete çok izin vermediği için de, rekabet ve buna bağlı olarak futbol kalitemiz düşmeye başlıyor. 

Süper lig’de yoğunlaşma ve rekabet ne düzeyde?
Yukarıdaki verilerden hareket edersek, Süper Ligimizde yoğunlaşma ve rekabet düzeylerine ilişkin aşağıdaki sonuçlarla karşılaşırız.
1. Süper Lig’de ilk beş takım değeri, diğer çevre liglerden Rusya ve Portekiz’in gerisinde. Süper Lig’in konsolide değeri, bu iki ligin üzerindeyken, ilk beşteki takımların değerinin diğer iki ligin gerisinde olmasını, yoğunlaşma ve rekabet açısından daha olumlu olarak değerlendirebiliriz. 
2. Süper Lig’de ilk beş takımın, konsolide lig değerinin %59’unu oluşturuyor olması, ligler ortalaması %63’ün altında kaldığı için daha olumlu olarak karşılanabilir. 
3. Süper Lig’de lig birincisi ile sonuncusu arasındaki takım değeri farkı 6.8 kat ile analizimize konu aldığımız top ligler içinde en iyi oranı oluşturuyor.. Bu oran aynı zamanda tüm ligler ortalaması olan 18.5 kat oranından da çok daha iyi durumda. Yoğunlaşma ve rekabet açısından bu rasyoyu da olumlu olarak değerlendirebiliriz.
4. Süper Lig’de takım değeri olarak ortalamanın altında kalan takım yüzdesi, %78 ile ligler ortalama değeri olan %71’in üzerinde. Bu nedenle bu oranı olumsuz olarak değerlendirmemiz gerekiyor.
5. Tüm liglerde ortalama 13 takım, sahip oldukları takım değerleri itibariyle ortalama takım sayısının altında kalırken, bu sayı Süper Lig’de 14. Bu nedenle, bu sayıyı da olumsuz değerlendirmemiz gerekiyor.