Almanya’da vergi incelemesi
Vergi incelemesi kapsamlı bir denetim şekli olduğundan, bazı sınırlamalara tabidir. Başka bir ifadeyle, idarenin bazı kurallara uyması gerekir. İdarenin ödevleri, mükellefin haklarıdır.
Vergi incelemesini düzenleyen Vergi Usul Kanunu’na (VUK) kaynak sistem, Alman Sistemi’dir. Alman Vergi Usul Kanunu (Abgabenordnung [AO]), 193 ve takip eden maddelerinde (paragraflarında [§]) vergi incelemesini düzenler.
Almanya’da incelemeye başlama bildirimi nasıl olur?
Bir mükellefin incelenmesine karar verildiğinde, onun bu durumdan kapsamlı şekilde haberdar edilmesi gerekir ki, o haklarını kullanabilsin. Nitekim, “inceleme kararı” kenar başlıklı AO § 196 gereğince, “Vergi dairesi, incelemenin kapsamını, § 356 gereğince hukuki bilgilendirme hakkını da içeren yazılı veya elektronik bir inceleme kararıyla belirler.”
Federal Maliye Bakanlığı’nın 2 Haziran 2014 tarihli bir yazısında, katma değer vergisi bakımından yapılacak özel incelemeye (1) ilişkin inceleme kararı örneği belirlenmiştir (2). İncelemeye başlama bildirimi şu şekildedir:
“Katma Değer Vergisi (KDV) Özel Denetimi Emri
(§ 196 Abgabenordnung - AO - uyarınca)
Sayın …,
* AO § 193 Abs. 1
* § 193 Abs. 2 Nr. 2
gereğince,
* Sizin
* …
nezdinde bir Katma Değer Vergisi özel denetimi yapılmasına karar verilmiştir.
Denetim, § 195 Satz 2 AO gereğince yetkili vergi dairesi tarafından gerçekleştirilecektir.
Denetimin gerekçesi:
Denetim kapsamına alınan vergilendirme dönemleri: Denetlenecek ön bildirim (Voranmeldung) dönemleri:
Denetimin kapsamı, § 194 Abs. 1 AO gereğince aşağıdaki hususlarla sınırlandırılmıştır:
* Vergiden istisna / vergieye tabi işlemler
* Ön vergi indirimi (Vorsteuerabzug)
* İndirimli KDV oranına tabi işlemler
* Vergi matrahlarının hesaplanması
Lütfen “Elektronik Veri Taşıyıcı Taleplerine İlişkin Bilgilendirme” ekini dikkate alınız.
Vergi dairesi, şirketinizin Avrupa Birliği içindeki mal hareketlerine ilişkin beyanlarını ve durumu, devletlerarası idari yardımlaşma çerçevesinde kontrol etme hakkını saklı tutar.
Denetimin tahmini başlama zamanı ve yeri:
Görevlendirilen denetçi:
Görevlendirilen denetçinin hizmet gereklilikleri nedeniyle değişmesi veya denetim başlangıç tarihinin ertelenmesi halinde tarafınıza bilgilendirme yapılacaktır.
Bu denetim, hızlandırılmış inceleme şeklinde gerçekleştirilecektir (AO § 203).
* Vergi danışmanınıza
* mükellefe
bilgilendirme amaçlı olarak bu denetim emrinin bir kopyası ek olarak iletilmiştir.
Haklarınıza, yükümlülüklerinize ve bu denetim kararına karşı itiraz yollarına ilişkin detaylar, bu denetim emrinin arka yüzünde yer almaktadır.”.
Almanya’da inceleme sırasında bir suç veya kabahat işlendiğinden şüphelenirse ne olur?
İnceleme esnasında, bir vergi suçu ya da kabahati işlendiğine yönelik bir şüphe ortaya çıkarsa, bu şipheye ilişkin araştırmaya ancak bir kabahat ya da suç soruşturmasının başladığı mükellefe bildirildikten sonra devam edilebilir. Aksi halde, vergi incelemesi sırasında toplanan delillerin kaçakçılık soruşurma ve kovuşturmasında kullanılabilmesi mümkün değildir. Bu, AO § 393 ve § 397’de düzenlenmiştir.
Türkiye’de durum nasıl?
VUK md.140 (f.1, b.1, c.1) gereğince, “İncelemeye tabi olana, vergi incelemeisnin konusu ve incelemeye başlanıldığı hususu bir yazıyla bildirilir.”. Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (md.11) gereğince, incelemeya başlama bildiriminde, asgari şu bilgilerin olması gerekir: a) İnceleme yapılanın kimlik bilgileri, unvanı, adresi, b)İncelemenin türü (tam/sınırlı inceleme), c) İncelemeye alınma gerekçesi, ç) İncelemenin konusu, d) İnceleme dönemi, e) Vergi türü, f) Bildirimin düzenlenme tarihi ve vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların imzası, g) Mükelleflerin incelemeyle ilgili hak ve yükümlülükleri hakkında bilgi.
Peki, inceleme sırasında bir vergi suçu işlendiğine yönelik bir şüphe ortaya çıkarsa ne olur? Uygulamadaki cevabı, hiçbir şey olmaz. İdare incelemeye aynen devam eder. Üstüne, Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik gereği (md.16, f.6), “Suç delili olan defter ve belgeler mükellefin rızasına bakılmaksızın alıkonur.”. Bu uygulama hukuka uygun mudur? Değildir. Nedenlerini 14 ocak ve 28 Ocak 2025 tarihli “Sahte fatura incelemeleri: Mükellef haklarına uygun mu? (1) ve (2)” başlıklı yazılarımda kapsamlı şekilde açıkladım. Vergi idaresi, hukuka ve ilan ettiği temel değerlere daha saygılı davranmalıdır.
1 KDV özel denetimleri genel işletme denetimlerinin periyodundan bağımsız olarak ve işletmelerin büyüklüğüne bakılmaksızın gerçekleştirilir. Almanya’da 2023 yılında 63.282 KDV özel denetimi yapılmıştır. Yıl boyunca ortalama olarak 1.604 KDV özel denetçisi görev yapmıştır.
2 Dileyenlerin orijinaline bakabilmesi için linki buraya bırakıyorum: https:// elektronische-steuerpruefung.de/ bmf/schreiben-bundeseinheitliche-vordrucke-fuer-die-umsatzsteuer-sonderpruefung.pdf (koyu renkli vurgulu kısımlar bana aittir).