Emekli aylıklarının kamu borçlarından haczi
Geçen yazımda, emekli aylıklarının haczi konusunda 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile İcra İflas Kanunu’nun çelişkisinden söz etmiş, bu konuda 5510 sayılı Kanun’un İcra İflas Kanunu’na nazaran önceliğe sahip olduğunu ve dolayısıyla özel hukuk borçları bakımında 5510 sayılı Kanun’daki haciz yasağının geçerli olduğunu ve bu düzenlemenin icra müdürlüklerince re’sen nazara alınması gerektiğini yazmıştım.
Bilindiği gibi kamu alacaklarının takip usulü, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da düzenlenmiştir. Bu kanunun 71. maddesinde de İcra İflas Kanununda olduğu gibi, emekli maaşlarının da kamu alacakları için kısmen hacz olunabileceği hükme bağlanmıştır. İcra İflas Kanunu’nda (md. 83) borçlu ve ailesinin geçinmesi için icra müdürünce takdir olunacak miktarın hacz olunamayacağı, ancak kalan haczedilebilecek miktarın emekli aylığının dörtte birinden az olamayacağı hükme bağlanmışken; kamu alacaklarına ilişkin 6183 sayılı Kanun’da “haczedilebilecek miktar emekli aylığının üçte birinden çok dörtte birinden az olamaz” denilmiştir.
İcra İflas Kanunu’ndaki kısmen hacze izin veren düzenlemenin 5510 sayılı Kanun’daki haciz yasağı karşısında geçerliliğini yetirdiğini önceki yazımda yazmıştım. 5510 sayılı Kanun düzenlemesinin, konumuz açısından 6183 sayılı Kanun’a nazaran hem özel kanun niteliğinde olması hem de sonraki kanun niteliğinde olması dolayısıyla, aynı sonuç burada da geçerlidir. Bir başka deyişle emekli maaşları, 5510 sayılı Kanun karşısında Sosyal Güvelik Kurumu’nun alacakları ile nafaka borçları dışında sair kamu alacakları için de haczedilemez.
O zaman 5510 sayılı Kanun’dan sonra İcra İflas Kanunu’nun 83 ve 6183 sayılı Kanun’un 71. maddelerinin kısmen haczi öngören düzenlemelerinin geçerliliğini yitirdiğini söylemek mümkün müdür?
Bu soruya hem “evet” hem de “hayır” şeklinde yanıt vermek mümkündür.
5510 sayılı Kanun’dan sonra İcra İflas Kanunu'nun 83 ve 6183 sayılı Kanun’un 71. maddelerinin kısmen haciz mümkün kılan düzenlemeleri, Sosyal Güvenlik Kurumu (ve önceki 507 sayılı Kanun’un geçici 20. maddesi kapsamında yer alan vakıflar) tarafından ödenen her türlü gelir, aylık ve ödenekler açısından geçerliliğini yitirmiştir.
Ancak 5510 sayılı Kanun, sadece Sosyal Güvenlik Kurumu (ve mülga 507 sayılı Kanun’un geçici 20. maddesi kapsamında yer alan vakıflar) tarafından ödenen her türlü aylık ve gelirler için geçerlidir. Bu kurumlar dışındaki kurumlar tarafından (örneğin yabancı ülkelerin sosyal güvenlik kurumları, mülga 507 sayılı Kanun’un kapsamına girmeyen vakıflar ve sandıklar ile sigorta şirketleri tarafından) ödenen emekli aylıkları, 5510 sayılı Kanun’un 93. maddesinde yer alan haciz yasağı kapsamına girmemektedir. Bu nedenle bu kurumlar tarafından ödenen emekli aylıkları gerek İcra İflas Kanunu gerekse 6183 sayılı Kanun uyarınca kısmen haczedilebilir.
Nitekim Danıştay 4. Dairesi E.2016/13972 K.2017/509 sayı ve 18.1.2017 tarihli Kararı’nda, İsviçre Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ödenen emekli aylığının 5510 sayılı Kanun’un öngördüğü haciz yasağı kapsamında değerlendirilemeyeceğine, 6183 sayılı Kanun’un 71. maddesi uyarınca kısmen haczedilebileceğine hükmetmiştir.