Mülteci meselesinde gizli fırsat ve tehdit
Mülteci meselesi paranın iki farklı yüzüdür. Akımlar fırsatlarla tehditleri bir arada sunarlar. Ülkeler arası hukuk, tehditlerden kaçınan fırsatlardan yararlanan eğilimler barındırır.
Hünerli göçmenlere yönelik politikalar
Ülkeler hünerli göçmenleri kabulde mülteci yasalarını inanılmaz derecede kolaylaştırıyorlar. OECD ülkeleri genelinde bilişim teknolojileri çalışanları, genç yenilikçi şirketler (start-up) ve girişimciler farklı göçmen hukuku prosedürlerine tabiidirler. Mesela Çek Cumhuriyeti, Ukrayna’daki karışıklıktan kaçanlar için “yüksek kalifiye işgücü özel iş akışı” uygulamaya almıştır. İtalya’nın yüksek hünerli göçmenlerine “mavi kart” uyguladığı bilinmektedir. Türkiye’deyse Temmuz 2016’de resmi gazetede yayınlanıp Mart 2017 de yürürlüğe giren “turkuaz kart” uygulaması bulunmaktadır. Avrupa Birliği içinde de “EU mavi kart direktifleri” geçerlidir. Yeni Zelanda’da hünerli göçmen kategorisi (SMC-skilled migrant caegory), Fransa’da “marifet pasaportu (talent passport) bu alandaki çekici uygulamalar olarak sayılıyorlar.
Girişimci ve genç yenilikçi şirketler
Ülkeler yeni ekonomide küresel ölçekte boy gösterebilecek küresel marka oluşturma yarışlarını gizlemezler. Bilakis, vasıflı insan gücü istihdamına ek olarak girişimcilere de olağandışı kolaylıklar sunulur. Böylece rekabette farklı bir yarış daha başlar. Avusturalya “iş buluş ve yatırım programı (BIIP)”, “yüksek nitelikte yatırımcı visa (PIV)” uygulamalarıyla irili ufaklı doğrudan yatırımcıyı ülkesine çekme yarışında ben de varım demektedir. Yeni Zelanda “küresel etkinlikte visa (GIV)” ve Kanada girişim sermayesi pilot programıyla öne çıkar. Yine; Bulgaristan, Fransa “teknik bilet(tech ticket)”, Finlandiya, Şili “(genç yenilikçi Şili)” uygulamalarıyla küresel doğrudan yatırımı ülkesinde görmek ister.
Göçmen kabul şartlarını sıkılaştıran ülkeler:
“Taş yerinde ağırdır” derken atasözümüz aslında bir yerden başka bir yere göç etmenin ne kadar çetrefilli tercih olduğunun altını çizer. Irak ve Suriye göçleri, iç savaş koşullarıyla şekillenmişlerdir. Özellikle Irak ve Suriye göçlerine karşı uluslararası göçmen haklarını sıkılaştırmış ülkeler vardı. İşveç, Avusturya, Danimarka, Norveç, Finlandiya, UK; öne çıkarken Avrupa Birliği ülkeleri olarak AB sınırları içinde göçmen transferleri de barındırırlar. İtalya ve Yunanistan’ın Eylül 2015’te başlattıkları uygulamaları Şubat 2017 itibariyle sürdürdülerini görüyoruz. Yunanistan’da 5, İtalya’da 4 olmak üzere bu yönde reformlar yürürlüğe alınmıştır.
Küresel mülteci yaklaşımı:
2015-2016 döneminde dört ülke mültecilerle ilgili temel stratejilerini gözden geçirdiler. Japonya 5. Temel Planı'nı sürdürdü. Buradaki amaç iki yönlü bir dönüşümdür. Hem dış kaynaklı hünerli insan gücünü ülkesine çekmeyi ve hem de illegal işçiliği önlemeği barındırır. Çek Cumhuriyeti göçmen stratejilerini geliştirdi. Şili kapsamlı göç stratejisinin birincisini uygulamaya aldı. Göçmen Politik Konseyi altında yürütülmek üzere birçok faaliyet tanımlandı. AB standartlarına geçen Romanya’da göçmen taleplerinin yönetiminde köklü değişiklikler gündemdeydi. İsviçre’deki 2014 referandumu göçmen girişlerine yönelik bazı sınırlamaları içermektedir. İsviçre bu konuda bir adım daha ileri giderek bu kararları AB göçmen yasalarına da dahil etmiştir. Avusturalya “Üretkenlik Komisyonu” raporunu, Finlandiya’nın yönetsel bir seri işlemi gündemine taşımasını, Rusya’nın gözden geçirdiği “Ulusal Göçmen Servis” yapısını sayabiliriz. Letonya daha önceleri yurtdışına ihraç etmiş olduğu işgücünü anavatana geri dönmeleri konusunda teşviklerle geri çekmeyi içeren uygulamalar devreye aldı. Aynı uygulama Meksika kanadında da yer aldığını ve Meksika bu projeyle ABD’deki iş gücünü hedeflediğini biliyoruz.
Küresel rekabette söz sahibi olabilmek çok yönlü vizyon istiyor. Satrançta bir sonraki hamleyi tasarlamayı zorunlu kılıyor. Hünerli göçmenleri, girişimcileri, genç yenilikçileri kapabilmeyi, bu yönde potansiyeli olanları bulup çıkarabilmeyi bir kuyumcu hassasiyetinde siyaset işlenmeyi gerektiriyor. Belkide sırf bu yüzden, karanlıkta gözleri çakmak çakmaktır avcı hayvanların.