Şampiyonlar Ligi kulüplerin piyasa değerini artırıyor!

Finans dünyasının en çok okunan dergilerinden Forbes geçmiş yıllarda olduğu gibi bu yıl da dünyanın en değerli futbol kulüpleri sıralamasını yaptı. Bu sıralamaya göre, futbol kulüplerinin sadece yeşil sahalarda değil, aynı zamanda mali ve iktisadi alanda da birbirleriyle amansız bir rekabet içinde olduklarını gözlemliyoruz.
İlk üç sırayı Para Ligi'nin ilk üçü paylaşıyor
Deloitte'un Para Ligi'nde ilk üçte yer alan üç kulüp, aynı zamanda Forbes'in düzenlemiş olduğu Dünya'nın En Değerli Kulübü sıralamasında da ilk üç sırayı kendi aralarında paylaşmış durumda.
Forbes'in yapmış olduğu sıralamada, 2004 yılından bu yana aralıksız sekiz yıldır Dünya'nın en değerli kulübü unvanını kimseye kaptırmayan Manchester United, bu sene de yine, 2.2 milyar dolarlık piyasa değeriyle dünya'nın en değerli kulübü sıralamasında ilk sırada yer aldı. İkinci ve üçüncü sırada ise iki İspanyol devi Real Madrid ve Barcelona bulunuyor. Dünyanın en değerli kulübü sıralamasında 1.8 milyar dolarlık piyasa değeriyle Real Madrid ikinci sırada kendisine yer bulurken, dünyanın en değerli üçüncü kulübü olarak ta 1.3 milyar dolarlık piyasa değeriyle Barcelona'yı görüyoruz.
Sportif Organizasyondan Ekonomik Örgüte...
Aşağıdaki tablodan ve yukarıdaki açıklamalardan da gözlemlenebileceği üzere, günümüzde futbol kulüpleri yıllık elde ettikleri gelirleri, faaliyet karları, zararları, borçları ve piyasa değerleriyle her biri adeta birer futbol kulübü olmaktan daha çok, birer ekonomik örgüt, şirket haline gelmiş durumdalar. Bu, tamamıyla futbolun nasıl bir ticari karaktere büründüğünün ve endüstriyel bir dönüşüm geçirdiğinin göstergesi olarak algılanabilir.
Gerçekten de futbol kulüpleri artık devasa bir ekonomik organizasyona dönüşmüş durumda. Futbol kulüpleri bu bağlamda artık günümüzde sadece yeşil sahalarda kupa için mücadele eden bir organizasyon olmaktan daha çok, aynı zamanda milyar dolarların döndüğü dev bir endüstrinin en temel dişlileri konumunda.
Konuya ilişkin yorumlarımıza geçmeden önce Forbes'ın bu yıl yapmış olduğu sıralamayı sizlerle paylaşmak istiyorum.

Listedeki tüm kulüpler beş büyük ligden
Forbes'in listesine giren 20 kulüp, tıpkı Deloitte'un Para Ligi'nde olduğu gibi beş büyük ligden geliyor. Her ne kadar Para Ligi'ndeki gelir sıralaması, Forbes'in piyasa değeri sıralamasıyla çok benzerlik göstermiyorsa da, Forbes'in sıralamasında ilk beşte yer alan kulüp, aynı zamanda Deloitte'un da Para Ligi'ndeki ilk beşten oluşuyor.
Liste'de İngiliz Ligi'nden 6, İtalya Ligi'nden 5, Alman Ligi'nden 4, İspanya Ligi'nden 3 ve Fransa Ligi'nden de 2 kulüp yer alıyor.
Gelirler arttı, borçlar da!
Forbes'a göre listeye giren 20 takımın gelirleri bir önceki yıla göre %23 artış kaydederken, borçlar da %20 düzeyinde arttı. 20 kulübün toplam borcu bir önceki yıla göre 770 milyon dolar artarak 3.8 milyar dolar seviyesine yükseldi. Aynı dönemde gelirlerdeki mutlak artış ise 319 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.
Listede en yüksek gelire 695 milyon dolarla Real Madrid ulaşırken, en borçlu kulüp olarak ta karşımıza 715 milyon dolarla Manchester United çıkıyor. Buna karşın, Manchester United'ın piyasa değeri bir önceki yıla göre %20, Real Madrid'in ise %29'luk bir artış gösteriyor. Her iki kulüp arasındaki piyasa değeri bakımından fark ise 358 milyon dolar. Buna göre Manchester United, Real Madrid'ten %20 daha değerli görünüyor.
Kulüpler Şampiyonlar Ligi'nden çok önemli gelirler elde ediyorlar!
Kulüplerin toplam borçluluk oranlarının cirolarının yüzde altmışına ulaştığı görülüyor. Bu durumu özellikle kulüplerin borçlanmalarında tehlike çanlarının çalmaya başladığının bir göstergesi olarak değerlendirmek gerekir. Özellikle başta Manchester United, Barcelona, Arsenal ve Valencia olmak üzere bazı kulüplerin borçlarının cirolarının üzerine çıkmış bulunması, kulüplerin mevcut borçlarının geri ödenmesi üzerinde ciddi bir tehdit unsuru olarak değerlendirilebilir. Yine kulüplerin aşırı borçlanmaya yönelmelerine karşın, piyasa değerlerinde beklenen artışların kaydedilememesi, kulüplerin borç/piyasa değeri rasyolarında bozulmalara yol açmıştır. Nitekim Valencia örneğinde olduğu gibi kulübün toplam 536 milyon dolarlık borcu, 288 milyon dolarlık piyasa değerinin üzerine çıkmıştır. Bunun pratikteki anlamı ise kulübün borca batık olduğudur. Genel olarak bakıldığında ise; kulüplerin toplam borçlarının piyasa değerlerine oranının yaklaşık %26 düzeyinde gerçekleşmiş olduğunu görüyoruz.
Listede yer Alan 17 Kulüp kar Ederken, 3 Kulüp Zararda!
Listede yer alan kulüplerden on yedisi faaliyetlerinden kar elde edebilirken, Juventus, Milan ve O.Lyon zararda görünüyor. Juventus'un özellikle 2005-06 yılında uğradığı şike skandalı sonrası hala skandal esnasındaki 270 milyon dolarlık gelire ulaşamayışı, kulübün giderlerinin de yüksekliği göz önüne alındığında operasyonel anlamda kar edememesinin temel nedeni olarak görülüyor.
Kulüplerin operasyonel karlılıkları ise bir önceki yıla göre ortalama %13 oranında 319 milyon dolarlık bir artış gösterdi. En yüksek faaliyet karına 214 milyon dolar ile Real Madrid ulaşırken, en yüksek faaliyet zararını ise Manchester City'nin ettiği görülüyor.

Piyasa değeri milyar dolar üzerinde olan beş kulüp bulunuyor!
Piyasa değeri milyar dolar ve üzeri olan beş kulüp bulunuyor. Bu kulüpler sırasıyla Manchester United, Real Madrid, Barcelona, Arsenal ve Bayern Münih. Bu beş kulübün aynı zamanda Deloitte'un Para Ligi'nde de ilk beşte yer aldığını gözlemliyoruz. Beş kulübün toplam piyasa değerleri 7.9 milyar dolara ulaşıyor. Piyasa değeri bu kadar yüksek olan kulüplerin, bu başarılarının arka planında nelerin yattığına bakıldığında ise, bu kulüplerin yüksek ticari gelire, uluslararası yaygın taraftar tabanına, yüksek marka değeri nedeniyle ulaştıkları yüksek sponsorluk gelirlerine sahip olduklarını ve bu değerleri lokal liglerinde ve uluslararası turnuvalarda yeşil sahalara yansıtabildiklerini görebiliyoruz.

Kulüplerin hem marka, hem de piyasa değeri artıyor
Bu kulüplerde bir başka ortak özellik olarak ta karşımıza, söz konusu kulüplerin UEFA'nın en elit organizasyonlarında her sene yer alıyor olmaları ve bu turnuvalarda üstün performans sergilemeleri çıkıyor. Özellikle Şampiyonlar Ligi'nde oynuyor olmak kulüplerin marka değerlerinin ve buna bağlı olarak piyasa değerinin artmasına yol açıyor. Yine bu elit kulüplerin özelikle UEFA Şampiyonlar Ligi'nde elde ettikleri yüksek gelirler, piyasa değerinin hesaplanmasında çok önemli bir role sahip görünüyor. Geçen sene Şampiyonlar Ligi'nde final oynayan Manchester United ve Barcelona'nın sadece bu turnuvadan elde ettikleri sportif performans ödüllerine bakıldığında, finali kaybeden Manchester United'ın yaklaşık 74 milyon, Kupa'yı kazanan Barcelona'nın ise 80 milyon Dolar Şampiyonlar Ligi'nden gelir elde ettikleri görülüyor. Yine bu listenin ikinci sırasında yer alan Real Madrid her ne kadar geçen sene Şampiyonlar Ligi'nde yarı finalde elense de, sadece bu turnuvadan 56 milyon dolarlık bir gelir elde etti. Yine aynı zamanda bu turnuvada oynuyor olmanın avantajıyla Adidas, Emerites Airlines ve Bwin gibi markalarla imzaladığı yüksek sponsorluk sözleşmeleriyle 2011 yılında 250 milyon dolar ticari gelire ulaştı. Yine bu kulüplerin diğer kulüplerde olmayan sıra dışı bir özelliğe yani, yüksek marka değerleri nedeniyle, sportif performanstan bağımsız gelir yaratabilme özelliğine sahip olduklarını gözlemleyebiliyoruz. Aksi halde 2002'den beri Avrupa'da Kupa kazanamayan Real Madrid, 2001'den bu yana Şampiyonlar Ligi kazanamayan Bayern Münih, bugüne kadar hiç Şampiyonlar Ligi kazanamamış Chelsea ve Arsenal nasıl piyasa değeri bakımından en yüksek 20 kulüp arasına girebilir, her sene Para Ligi'nde yer alabilirdi ki? Yaygın taraftar tabanına sahip olmak piyasa değerinin artmasında yine rol oynayan en büyük faktörlerin başında geliyor. Forbes'in araştırmasına göre Manchester United'ın dünya çapında 330 milyon taraftara sahip olması, kulübün marka ve piyasa değerinin sürekli yükselmesine neden oluyor. Nitekim Deloitte'un 2012 yılında yayınladığı Para Ligi sıralamasının yer aldığı kitapçığın adı da bu sene "Fan Power" yani, "Taraftar Gücü" idi. Bu rapora göre de Money League, yani para Ligi'nde yer alan kulüplerin ciddi ve çok yaygın bir taraftar tabanı bulunuyor. Bu taraftar kitlesi, desteklediği kulübünün her türlü ürününe destek çıkan ciddi bir talep gücü yaratıyor. Yani taraftar, taraftar-tüketici konumuna gelmiş durumda. Bu ekonomik ve sosyolojik gelişimi yaratan ve sağlayan kulüpler, kendilerine ciddi rekabet üstünlüğü sağlıyorlar.
Yukarıda dile getirdiğimiz kritik başarı faktörleri, kulüpleri önce Para Ligi'nde daha sonra da Piyasa Değeri Ligi'nde liderliğe taşıyor. Bu faktörlerin içinde en kritik faktör ise Şampiyonlar Ligi gibi elit organizasyonların içinde yer alabilmek. Bu ligde olmak kulüplere sadece para kazandırmıyor, aynı zamanda onları markalaştırıyor, yüceltiyor ve uluslararasılaştırıyor.
İşte tüm bu nedenlerden birisi bile, kulüplerimizin Avrupa'da özellikle de Şampiyonlar Ligi'nde olmasını gerektiren en temel nedenlerden birisi olarak karşımızda duruyor. Sadece bu nedenle, bırakın Avrupa'ya kulüplerimizi göndermemeyi, aksine Şampiyonlar Ligi'ne 3, hatta dört takımı nasıl gönderebileceğimizin yollarını aramalı, stretejilerini kurmalı, buna göre futbol yapılanmamızı oluşturmalıyız.