Ticari işlemlerde taşınır rehni kanunu tasarısı

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nca hazırlanan  "Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Tasarısı"  Bakanlar Kurulu tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına arz edilmiştir. 

Tasarı 1/753 Esas sayı ile kayıt altına alınmıştır. 
Bu tasarı ile, 21/7/1971 tarihli ve 1447 sayılı Ticari İşletme Rehni Kanunu yürürlükten kaldırılmaktadır.

Tasarının Genel gerekçesinde kanunun getiriliş gayesi şu şekilde açıklanmaktadır. 
“Ulusal ekonomilerin gelişmesi ve korunması bakımından önemli işlevler üstlenen küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin (KOBİ) Dünya ekonomisindeki rolü küreselleşme süreci ile birlikte her geçen gün artmaktadır. KOBİ'ler, ekonomik ve sosyal kalkınmanın önemli birer unsuru olarak önemli işlevleri yerine getirmektedir. Bu işlevleri ile sosyal sistemin denge ve istikrar unsuru olan KOBİ'lerin doğması, gelişmesi ve korunması için tüm ülkeler, uygun ekonomik ortamı hazırlayacak politikalar geliştirmekte ve uygulamaktadır.

Ülkemizin 2002 yılından bu yana yaşadığı istikrarlı ekonomik büyümesinde, özellikle Anadolu'da faaliyet göstermeye başlayan KOBİ'lerin önemli katkısı olmuştur. KOBİ'lerin gelişimlerini olumsuz etkileyen ve faaliyetlerini istikrarsızlaştıran çeşitli sorunlar bulunmakta olup, bunların başında finansmana erişim güçlüğü gelmektedir.

KOBİ'ler ticari faaliyetleri için gerekli finansman kaynaklarını, bankalar aracılığıyla temin edilen kredilerden sağlamaktadır. Özellikle kredi karşılığı talep edilen teminatlar, KOBİ'lerin finansmana erişiminde önemli zorluklar oluşturmaktadır. Bu durum KOBİ'ler için büyük işletmeler karşısında rekabet dezavantajına neden olmaktadır.

Bu itibarla, KOBİ'lerin finansmana erişiminin kolaylaştırılması, rekabet güçlerinin arttırılması ve dolayısıyla ülkemiz ekonomisinin dengeli ve istikrarlı büyümesine katkı sağlanması amacıyla bu Kanun Tasarısı hazırlanmıştır.

Tasarı ile; işletmelerin finansmana erişimini kolaylaştırmayı amaçlayan düzenlemeler hayata geçirilecektir. Bu işletmelerin finansmana erişiminde güvence olarak kullanabilecekleri alternatif unsurlar getirilmektedir. İşletmeler tarafından temin edilmesi planlanan müstakbel varlıklar ile taşınır varlıkların getirileri de rehin edilebilecek unsurlar arasına alınmıştır. Oluşturulan Rehinli Taşıırr Sicili ile taşınır rehinlerinin aleniyeti ve takibi sağlanmıştır. Yine, rehin alacaklılarının rehin haklarını güvence altına almak amacıyla rehnin paraya çevrilmesinde etkin bir mekanizma öngörülmüştür.

Taşınır  rehninde, mevcut düzenlemelerden farklı olarak rehne konu taşınırların ticaret unvanı ve işletme adından bağımsız olarak rehn edilmesine imkân sağlanmıştır."

Tasarının amacı; (Md: 1)
⦁ Teslimsiz taşınır rehin hakkının güvence olarak kullanımının yaygınlaştırılması, bu rehne konu taşınırların kapsamının genişletilmesi, taşınır rehninde aleniyetin sağlanması ile rehnin paraya çevrilmesinde alternatif yolların sunulması suretiyle finansmana erişimi kolaylaştırmaktır.

⦁ Bu tasarı ile, taşınır varlıkları konu edinen işlemlerde rehin hakkının tesisine, rehin hakkının üçüncü kişilere karşı hüküm ifade etmesine, Rehinli Taşınır Siciline, rehinli alacaklılar arasında öncelik hakkının belirlenmesine, tarafların ve üçüncü kişilerin hak ve yükümlülüklerine, rehin hakkının kullanımı ile rehinli işlemlere ilişkin diğer usul ve esasları kapsar.

⦁ Bir borca güvence teşkil etmek üzere kurulan ve konusu bu tasarıda sayılan taşınır varlıklar olan rehinli işlemlere uygulanır.

⦁ Bu Kanun, sermaye piyasası araçları ile türev araçlara ilişkin finansal sözleşmeleri konu edinen rehin sözleşmeleri ile mevduat rehnine uygulanmaz.

⦁ Tapu kütüğüne herhangi bir nedenle tescil edilen taşınırlar bu Kanun kapsamında değildir.

Tasarının 3. Maddesinde Rehin Sözleşmesinde tarafları belirlemektedir. 
Buna göre; 
Rehin Sözleşmesi; 

⦁ Kredi kuruluşları ile tacir, esnaf, çiftçi, üretici örgütü, serbest meslek erbabı gerçek ve tüzel kişiler arasında,

⦁ Tacir ve/veya esnaflar arasında, yapılır.

Üzerinde rehin hakkı kurulabilecek taşınır varlıklar (Md: 5)
Rehin hakkı aşağıda belirtilen taşınır varlıklar üzerinde kurulabilir.
a. Alacaklar.
b. Çok yıllık ürün veren ağaçlar.
c. Fikri ve sınai mülkiyete konu haklar, 
ç. Hammadde.
a. Hayvan.
b. Her türlü kazanç ve iratlar.
c. Başka bir sicile kaydı öngörülmeyen her türlü lisans ve ruhsatlar.
d. Kira gelirleri, 
ğ. Kiracılık hakkı.
h. Makine ve teçhizat, araç, ekipman, alet, iş makinaları, elektronik haberleşme
cihazları dâhil her türlü elektronik cihaz gibi menkul işletme tesisatı.
ı.  Sarf malzemesi.
i.  Stoklar.
j. Tarımsal ürün.
k. Ticaret unvanı ve/veya işletme adı. 
l. Ticari işletme veya esnaf işletmesi, 
m. Ticari plaka ve ticari hat. 
n. Ticari proje, 
o. Vagon,
ö.Bu fıkrada sayılanlardan üçüncü kişiler zilyetliğindeki taşınır varlık, hak ve paylı mülkiyet hakları.
Henüz elde edilmemiş varlıklar (Md: 5/3, 4, 5)
a. İşletmelerin müstakbel taşınır varlıkları üzerinde rehin hakkı kurulabilir. Rehinli müstakbel taşınır varlık üzerindeki tasarruf yetkisi, bu varlıkların mülkiyete konu edilmesini müteakip kullanılabilir.
b. Rehin, işletmelerin mevcut veya müstakbel taşınır varlıklarının getirileri üzerinde kurulabilir.
c. Her tür sözleşmeden doğan mevcut veya müstakbel alacaklar rehine konu edilebilir. 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ile 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümleri saklıdır.
Tasarının diğer maddelerinde rehin işlemlerinin nasıl yapılacağına dair hükümler bulunmaktadır.