Vergi incelemeleri kapıda mı?

7440 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’dan (7440 SK) yararlanmak için yapılabilecek başvuru süresi bugün dolacak. 

Tahminen vergi idaresi kaynaklı bazı haberlere göre, vergi mükelleflerini bir vergi incelemesi fırtınası bekliyor. Bu haberlerin, mükellefler üzerinde bir baskı aracı oluşturarak 7440 SK’dan yararlanmak üzere yapılan başvuru sayısını ve kapsamını artırmaya yönelik olduğu düşünülebilir mi? Yoksa gerçekten vergi incelemeleri kapıda mı?

Hatırlanacak olursa, Vergi Usul Kanunu kapsamına giren tüm vergiler ile gümrük vergileri, bunlara bağlı cezalar, gecikme faizi ve zamları dahil 31.12.2022 öncesi bakımından 7440 SK kapsamına alındı. Bu Kanun’da, gelir vergisi (GV) ya da kurumlar vergisi (KV) matrahlarını, GV stopajı ile KV stopajını ve/veya katma değer vergilerini (KDV) artırarak, yasada belirtilen süre ve şekilde ödeyen mükellefler nezdinde, artırımda bulunulan yıllar için GV, KV ve KDV ile GV stopajı ve KV stopajı incelemesi ve bu yıllara ilişkin olarak bu vergi türleri için daha sonra başka bir tarhiyat yapılmaması kabul edildi. Yani kısaca, matrahını/vergisini artırarak aftan yararlanan mükelleflere, artırımda bulunulan matrah/vergi ve ilgili olduğu yıl/yıllar bakımından incelemeye alınmama ve tarha tabi tutulmama sözü verildi.

7440 SK’dan yararlanma başvurusu yapmayan mükellefler bakımından

Bu kadar kapsamlı bir af sonrasında, öncelikle, bu Kanun’dan yararlanmak için başvuruda bulunmayan mükellefler nezdinde vergi incelemesine başlanılacağı düşünülebilir. Ancak, Risk Analiz Sistemi’ne takılmamış olan ve hukuka aykırı eylemleri olduğuna dair hakkında başka kanallardan gelen ciddi bilgiler de olmayan bir mükellefin sadece 7440 SK’dan yararlanmadığı için incelemeye alınması, inceleme kararını (en başta amaç ve sebep unsurları bakımından) hukuka aykırı hale getirecektir.

7440 SK’dan GV/KV veya KDV bakımından kısmen yararlanma başvurusu yapan mükellefler bakımından

GV ve KV ile KDV, birbiriyle organik bağ içinde olan vergi türleridir. Şöyle ki; örneğin bir ticari faaliyet çerçevesinde kesilen fatura, sadece GV ya da KV matrahının saptanmasına değil, aynı zamanda KDV’nin de (matrahı dahil) saptanmasına hizmet eder. Çünkü; satılan bir malın veya hizmetin bedeli, GV ya da KV bakımından gelir/kazançtır ve bu bedel aynı zamanda KDV matrahıdır.

Diyelim ki, 2021 yılı bakımından KV matrahını artırarak 7440 SK’dan yararlanmış olan mükellef, 2021 yılındaki 12 KDV dönemi bakımından aftan yararlanmamış ve bu nedenle de vergi incelemesine alınmış olsun. Tabi ki, GV/KV ile doğrudan bağlantı içinde olmayan konuları incelemek ve eleştiri konusu yapmak mümkündür. Ancak, neticede, fatura veya benzeri vesika ile ilgili her konu GV/KV ile de ilgilidir. Aynı belgeye dayalı konunun bir vergi bakımından eleştiri konusuyken diğer vergi bakımından görmezden gelinmesi, bu bir yasaya dayalı olsa dahi, tutarsız ve adaletsizdir. Hukukun birliği ilkesine de aykırıdır.

Tabi burada asıl tartışılması gereken konu, 7440 SK’nın yarattığı şu garabettir: KV ya da GV matrahında artış, nasıl oluyor da KDV’de artışa yol açmıyor? İki vergi sanki birbirinden bağımsızlarmış gibi ele alınarak, farklı hukuki sonuçlar bağlanıyor?

7440 SK kapsamı dışındaki 31.12.2022 sonrası döneme ait incelemelere gelince: GV’de vergilendirme dönemi 1 Ocak ile başlayıp 31 Aralık ile biten bir takvim yılı; KV’de ise hesap dönemidir (normal hesap dönemi 1 Ocak 31 Aralık arasındaki bir takvim yılına karşılık gelir). 2023 vergilendirme dönemine ilişkin olarak GV ve KV bakımından yapılacak incelemeler, dönem içi vergi incelemesi anlamına gelir. Teorik olarak, vergi incelemesi vergilendirme dönemi içinde yapılabilir. Burada, geçici GV ve geçici KV bakımından inceleme söz konusu olabilir. Ancak, bunların fazla verimli olmayacağı açıktır. Çünkü; nihai matrah ancak dönemin bitmesiyle birlikte saptanabilir.

Buna karşılık, KDV’de vergilendirme dönemi, faaliyet gösterilen takvim yılının birer aylık dönemleridir. Keza, GV ya da KV stopajları bakımından vergilendirme dönemi bir ay veya üç ay şeklindedir. Dolayısıyla, KDV ile (GV ya da KV) stopaj(ı) bakımından inceleme, biten vergilendirme dönemine ilişkin olabilecektir. Görüşümce, 04.07.2023’den itibaren yapılacak en makul vergi incelemeleri, bunlar bakımından olur.