Ateşbâz-ı Veli ödülleri, “ocağına” döndü
Ateşbâz, yani Farsça ateşle oynayan... Ateşbâz- ı Velî ise dünyadaki tek aşçı türbesinde veya anıt mezarında yatan ser-tabbâh (aşçıbaşı)... Yaklaşık sekiz yüz yıl önce yapılan türbe, Konya’nın Meram ilçesinde, Sigorta Hastanesi’nin güneydoğusunda yer alıyor. Klâsik Selçuklu kümbetleri tipindeki yapı, kesme taştan, sekiz köşeli gövdesi üzerine tuğla ile örülmüş sekizgen piramit külahlı bir yapı, kitâbesi duruyor.
Ateşbâz Velî Türbesi Konya’da en çok ziyaret edilen mekânlar arasında yer alıyor ve oraya gelenlere, şifalı olduğuna inanılan tuz ikram ediliyor.
Mevlânâ Celâleddin-i Rumî’nin öğrencilerinden olan Ateşbâz Velî, aynı zamanda Mevlevî dergâhının da aşçısı olarak biliniyor. Hakkında birçok menkıbe anlatılıyor, onlardan birisi şöyle:
Bir gün, dergâhın mutfağında yemek pişirmek için odun kalmamıştır. Dergâhın aşçısı Velî, durumu Hazret-i Mevlânâ’ya bildirince, Hazret-i Mevlânâ latife yollu:
“Odun kalmadıysa, ayaklarını kazanın altına sok da onunla pişir!” der.
Ateşbâz için şaka da olsa emir, emirdir. Mutfağa gider, ayaklarını kazanın altına sokar ve parmak uçlarından çıkan ateşle yemeği pişirir. Büyükler arasında açık keramet izhârı hoş karşılanmadığından Hazret-i Mevlânâ, bu duruma muttali olunca, hoşnutsuzluğunu “Hay ateşbâz hay!” diyerek ortaya koyar.
Esas ismi Şemseddin Yusuf olan aşçıbaşı Velî, bu olaydan sonra “Ateşbâz” adıyla anılmaya başlar. Mevlevîhanelerdeki özel ocağa “Ateşbâz-ı Velî Ocağı” adı verilir. “Ateşbâz makamı”, artık bir terbiye ve eğitim makamıdır.
Ateşbâz-ı Velî işte o tarihten bu yana Anadolu coğrafyasında aşçılara verilen değer ve gösterilen saygının simgesi olarak gösteriliyor. Adnan Şahin’in başkanı olduğu Anadolu Halk Mutfağı Derneği de bu düşünce ile 2010 yılından bu yana İstanbul’da Ateşbâz-ı Velî adını taşıyan mutfak kültürü ödülleri düzenlemekte.
İşte bu ödüller, bu sene ocağına döndü. 2014 yılı ödül töreni bugün Selçuk Üniversitesi, Konya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve Anadolu Mutfak Derneği ile birlikte Torku sponsorluğunda Konya’da gerçekleştirilecek.
Ateşbâz-ı Velî Mutfak Kültürleri Ödülleri’nin geçtiğimiz günlerde İstanbul’da yapılan tanıtım toplantısında konuşan Meram Belediye Başkanı Fatma Toru, Hazreti Mevlânâ’nın, “Hamdım, piştim, yandım” sözünü anımsatarak, Ateşbâz-ı Velî’nin pişirdiği aşa aşkını da kattığını, bilim irfan sahibi manevi bir kişilik olduğunu söyledi. Etkinlik sonrası sohbetimizde Toru’nun, bağlarıyla da tanınan, toprak altında tarihöncesi önemli eserleri barındıran Meram’da sanatsal, kültürel aktiviteler için duyduğu heyecana tanık oldum. Meram’ı dünyaya da tanıtacak projelerini gerçekleştirmesini diliyorum.
Mutfak Kültürü Ödülleri töreni kapsamında Türkiye’den Şef Mustafa Otar (Raika – Executive Şefi), Şef Hüseyin Özer (Sofra London – İşletmecisi) Michelin yıldızlı restoran işletmecisi Fransız Şef Christian Plumail (L’Univers - Nice) Konyalılarla buluşacak.
Etkinlik sırasında Selçuklu ve Mevlevi mutfak kültürünün günümüze kadar ulaşan örnekleri sergilenecek, Anadolu’da hizmet veren, kendi yöresi-bölgesi ve mutfağının temsilcisi haline gelmiş kişi, kurum ve kuruluşlara yedi ayrı kategoride başarı ödülleri verilecek.