Dış ticaretçilere telafi edici vergi
hakdogan@akddenetim.com
Telafi edici vergi (TEV) üçüncü ülke menşeili ürünlerin, AT’ye EFTA üyesi ülkelere, serbest ticaret anlaşmaları (STA) imzalanan ülkelere, PAMK’a taraf ülkelere, ihracatı sırasında gün-deme geliyor. İthalat işlemleri de buna göre şekilleniyor.
Tercihli vergi uygulamasına baz teşkil eden A.TR dolaşım belgesi veya menşe ispat belgeleri (EUR.1 dolaşım sertifikası, fatura beyanı, EUR-MED dolaşım sertifikası veya EUR-MED fatura beyanı) DİİB sahibi ihracatçı tarafından talep edilmemişse, bu şekilde yapılan ihracatta TEV tahsilatı aranmıyor.
Tercihli ticarete ilişkin kurallar, sadece STA’ların kapsadığı ürünler için geçerli oluyor. STA’larda hangi ürünlerin anlaşma kapsamında olduğunu tespit için bu anlaşma eklerinin incelenmesi gerekiyor.
AT ile ilişkilerimizde; A.TR dolaşım belgesi veya menşe ispat belgeleri (EUR.1 dolaşım serti-fikası, fatura beyanı, EUR-MED dolaşım sertifikası veya EUR-MED fatura beyanı) talep edilmişse;
• Sanayi ürünleri ve işlenmiş tarım ürünlerinin AT’ye ihracatında, A.TR dolaşım bel-gesi,
• AKÇT kapsamı ürünlerin AT’ye ihracatında, menşe ispat belgeleri (EUR.1 dolaşım sertifikası veya fatura beyanı),
• Tarım ürünlerinin AT’ye ihracatında, menşe ispat belgeleri (EUR.1 dolaşım sertifi-kası, fatura beyanı, EUR-MED dolaşım sertifikası veya EUR-MED fatura beyanı),
• STA imzalanan ancak PAAMK Sistemi’ne dahil olmayan ülkelere yapılan ihracatta, menşe ispat belgeleri (EUR.1 dolaşım sertifikası veya fatura beyanı)
• PAAMK Sistemi’ne dahil ülkeler arasında aynı menşe kurallarına sahip STA’lar kapsamında yapılan ihracatta, menşe ispat belgeleri (EUR.1 dolaşım sertifikası, fatura beyanı, EUR-MED dolaşım sertifikası veya EUR-MED fatura beyanı)
Eşliğinde ihracatın yapılması gerekiyor.
Keza tercihli ticaret kapsamında yapılacak ithalatın da aynı belgeler eşliğinde yapılması gere-kiyor. İthalatın tercihli rejim kapsamında yapıldığı menşe (kaynak) ülke ile ihracatın yapıldığı varış ülkesi aynı ise, girdi ve nihai ürüne bakılmaksızın TEV tahsilatı aranmıyor.
TEV için baz alınan vergi; girdinin ithal edildiği menşe (kaynak) ülkeye, ilgili ihracat tarihinde uygulanan vergi oluyor. Ancak, ilgili ihracat tarihinde menşe (kaynak) ülkeye uygulanan vergi oranı 0 (sıfır) ise (Toplu Konut Fonu kesintisi de öngörülmemişse), TEV tahsilatı aranmıyor.
DİİB kapsamında ülkemizde doğmuş ve büyütülmüş canlı hayvanlar ile avlanma ve balıkçılık faaliyetlerinden elde edilen ürünler ve bunlardan elde edilen ürünlerin menşe ispat belgeleri eşliğinde, AT’ye üye ülkeler ve/veya STA imzalanmış bir ülkeye ihracatında; bu ürünlerin elde edilmesinde kullanılan üçüncü ülke menşeli eşyaya ilişkin verginin tahsilatı da aranmıyor.
Elde edilmesinde üçüncü ülke menşeli eşya kullanılan ve AT’ye üye ülkelere ihraç edilen her türlü harp araç, gereç, teçhizat, makine, cihaz ve sistemleri ile bunların yapım, bakım ve ona-rımlarında kullanılacak yedek parçalar için TEV tahsilatı aranmıyor.
DİİB kapsamındaki ihracatın, menşe ispat belgeleri eşliğinde PAMK’a taraf bir ülkeye yapıl-ması durumunda; işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanılan PAMK’a taraf olmayan bir ülke menşeli eşyaya ilişkin olarak İthalat Rejimi’nde belirtilen oranda vergi ödeniyor.
DİİB kapsamındaki ihracatın, EUR.1 dolaşım sertifikası veya fatura beyanı eşliğinde Fas’a, Tunus’a, Mısır’a veya Suriye’ye yapılması durumunda; işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanılan üçüncü ülke menşeli eşyaya ilişkin verginin tahsilatı aranmıyor.
Diğer taraftan; Suriye’ye gerçekleştirilen ihracatta, Suriye’nin henüz herhangi bir çapraz menşe kümülasyonu içerisinde yer almadığı göz önüne alındığında, TEV’in doğmaması için, EUR.1 dolaşım sertifikası veya fatura beyanı kullanılması gerekiyor.
DİİB Taahhüt hesabının kapatılması srasında TEV’e ilişkin işlemlerde dikkat edilmesi gereken hususlar:
DİİB kapsamında ihracatı gerçekleştirilen bir eşyaya ilişkin TEV doğması halinde; yapılacak müracaat sırasında, gerekli bilgi ve belgelerle birlikte firma tarafından ilgili İhracatçı Birlikle-rine müracaat edilmesi gerekiyor.
Firma tarafından, ihracat ve üçüncü ülkeden ithalat başlıklı birinci ve ikinci bölümleri ile TEV hesaplaması başlıklı üçüncü bölümünün ithal vergi oranı, ihraç tarihi kuru ve ödenen TEV (YTL) (Anapara/faiz) kısımları doldurulmak suretiyle hazırlanan TEV tablosunun bahse konu bölümlerinin, kapatma sırasında sunulan bilgi ve belgelere uygun şekilde doldurulup doldu-rulmadığının kontrolünün ilgili İBGS’lerce yapılması gerekiyor.
İBGS’lerce kontrol edilmesini müteakip TEV’in anaparasının ve/veya faizinin eksik ödendi-ğinin tespit edilmesi halinde, ilgili İBGS’ce tabloda bu konuya ilişkin açıklama (dipnot) dü-şülmesi kaydıyla ilgili gümrük idaresine gönderiliyor. Alınacak cevabi yazıya istinaden işlem tamamlanıyor.
TEV’e konu ihracata ilişkin Gümrük Beyannamesi’nin, ilgili DİİB taahhüt hesabının kapatıl-masında kullanılabilmesi için TEV’in ödendiğine dair makbuzun ilgili İBGS’ye ibraz edilmesi gerekiyor Ayrıca; ilgili firma tarafından, TEV’in elektronik ortamda veya bankada ödendiğine dair belge sunulması durumunda, “https://uygulamalar.gumruk.gov.tr” adresinde yer alan “telafi edici vergi” bölümünden ihracata ilişkin GB sayısının girilmesi suretiyle söz konusu verginin ödenip ödenmediğinin kontrolü yapıldıktan sonra işlemler bitiriliyor.
Serbest bölgelerden gerçekleştirilen satışlar dahil ihracata ilişkin GB’nin tescil tarihindeki TCMB döviz satış kuru ve bu tarihte İthalat Rejimi’nde belirtilen gümrük vergisi ve varsa toplu konut fonu üzerinden hesaplanarak ihracat esnasında ödeniyor.
Gümrük hattı dışı eşya satış mağazasına satışının yapılması veya serbest bölgeden tercihli re-jimden yararlanmaksızın A.TR dolaşım belgesi eşliğinde AT üyesi bir ülkeye veya menşe ispat belgesi eşliğinde AT üyesi bir ülkeye veya STA imzalanan bir ülkeye veya PAMK’a taraf bir ülkeye ya da PAAMK Sistemi’ne dahil olan bir ülkeye ihracatın yapılması durumunda, satışı yapan firmaya ait Serbest Bölge Bilgi İşlem Formu firma nüshasının aslının ilgili İBGS’ye tevsik edilmesi durumunda, konuya ilişkin TEV tahsilatı aranmıyor.
DİİB kapsamında eşdeğer eşya kullanılması suretiyle, A.TR dolaşım belgesi eşliğinde AT üyesi bir ülkeye veya menşe ispat belgesi eşliğinde AT üyesi bir ülkeye veya STA imzalanan bir ülkeye veya PAMK’a taraf bir ülkeye ya da PAAMK Sistemi’ne dahil olan bir ülkeye ih-racat yapılması durumunda; Dahilde İşleme Rejimi Kararı’nın 16’ncı maddesi uyarınca, belge kapsamında önceden ihracat işleminden sonra ithalat yapılması durumunda TEV’in, ihracata ilişkin GB’nin tescil tarihindeki kur ve bu tarihteki İthalat Rejimi’nde belirtilen gümrük vergisi ve varsa toplu konut fonu üzerinden hesaplanarak, önceden ihracata tekabül eden ithalatın yapılması esnasında ödenmesi gerekiyor.
DİİB kapsamında, ithal eşyasının yanı sıra eşdeğer eşyanın kullanılması suretiyle elde edilen işlem görmüş ürünün ihraç edilmesi halinde, üçüncü ülkeden ithal edilen eşyanın kullanılması suretiyle elde edilen işlem görmüş ürünün üçüncü ülkeye ihraç edilmesinin yanı sıra AT üyesi veya STA imzalanan veya PAMK’a taraf bir ülkeye ya da PAAMK Sistemi’ne dahil olan bir ülkeye ihraç edilmesi söz konusu ise, ithalat esnasında ayniyat tespitinin yapılamaması nede-niyle, eşdeğer eşya kullanılmasına rağmen ihracata konu işlem görmüş ürünün ithal eşyasından mı eşdeğer eşya kullanılarak mı elde edildiğinin tespitinin mümkün olmaması nedeniyle, nihai olarak belge kapsamında üçüncü ülkeden ithal edilen eşyanın işlem görmüş ürün olarak üçüncü ülkelere ihraç edildiği tevsik edildiği sürece belge sahibi firma için TEV yükümlülüğü doğmuyor. AB müfettişlerinin ve gümrük ve ticaret müfettişlerin incelemelerine konu olmamak bakımından dış ticaretçilerin üzerinde hassasiyetle durmaları gereken teknik bir konu olan TEV çok su götürüyor. Hesaplamaların uzman kişilerce yapılmasında yarar bulunuyor.